Fálkinn - 29.04.1960, Blaðsíða 5

FALKINN
5
móti silfri, síðan gulli og loks dem-
öntum. Þessar athafnir fóru fram
eftir að hann hafði ráðið ríkjum
svo svo lengi. Aga átti það, sem
lagt var á metin á móti honum, og
hann gat notað það til hvers sem
hann vildi.
Vitanlega tók hann ekki á móti
silfrinu, gullinu eða demöntunum,
en fékk andvirði þess greitt í pen-
ingum. Og þessum peningum var
safnað með samskotum meðal þegna
hans. Þegar hann var veginn í Dar
es Salaam síðast, voru demantarnir
fengnir að láni frá Suður-Afríku,
og þetta voru venjulegir iðnaðar-
demantar en ekki skrautsteinar. En
Aga vóg 120 kíló, svo að það var
feiknafé, sem þurfti að setja að
veði fyrir steinunum.
Og úr því að ég er farinn að tala
um demanta er bezt að ég segi frá
hinum lygilega manni, dr. William-
son.
í RÍKI DEMANTAKONGSINS.
Það var hann sem gaf þáverandi
prinsessu Elizabeth 56 karata dem-
ant í brúðargjöf. Steinninn var að
minnsta kosti 75.000 sterlingspunda
virði.
Williamson byrjaði með tvœr
hendur tómar fyrir 25 árum, en nú
veit hann ekki aura sinna tal. Hef-
ur ekki hugmynd um hvers virði
eignir hans eru.
Hann hefur byggt upp iðnaðar-
bæ inni í eyðimörk Afríku. En á
þessum afskekkta stað hefur hann
komið sér upp einu dýrasta bóka-
safni heimsins — eintómum fyrstu
útgáfum.
Margir hafa heyrt talað um dr.
Williamson en fáir hafa hitt hann.
Nú er hann dáinn fyrir skömmu.
Dr. John Thoburn Williamson
kom til Afríku árið 1933, 26 ára
gamall. Hann var frá Canada og
hafði tekið doktorspróf í heim-
speki þar en lagt stund á jarðfræði
og var spáð góðu fyrir honum sem
efnilegum jarðfræðingi. Hann vann
nokkur ár hjá námufyrirtæki í
Rhodesia, en afréð svo að fara að
Sjó þúsund lestir af demantagrýti eru hreinsaðar á dag í þessari byggingu. — í horninu
er dr. Williamson.
Mwadui er vel varinn staður,
vegna allra verðmætanna, sem þar
cru, og enginn fær að koma þangað
n jma með sérstöku leyfi. En þeir
sem fá þetta leyfi eru sóttir í flug-
vél til Dar es Salaam eða Naircbi.
í Mwadui er flugvöllur, en hvað
eítir annað hefur orðið að færa
londingarbrautirnar til, vegna þess
að þær lágu yfir land, sem dem-
antar vcru í. Þegar maður fer inn í
bæinn, frá flugvellinum, ekur mað-
ur á demöntum. Vegurinn er nefni-
lega malbikaður með salla, sem
mikið af demöntum er í.
í Mwadui er nóg að gera. Stórir
vörubílar ganga milli námanna og
hreinsistcðvarinnar í sifellu og 7000
lestir af grýti eru hreinsaðar á
hverjum degi. Og alltaf er verið að
auka við byggingarnar. Um þessar
mundir er verið að reisa nýja
hreinsistöð, sem kostar yfir milljón
pund.
Um 3200 manns búa í bænum. Af
þeim eru 350 Evrópumenn, 50
Framh. á 14. síðu.
Þegar Teddy-hangsinn
fæddist
Það eru orðin yfir 50 ár síðan
tedcLy-bangsinn fœddist í þennan
heim. Og drögin til þess að hann
varð til, var dálítið misheppnuð
bjarnarveiðiför, sem Theodore
Roosevelt, þáverandi Bandaríkja-
forseti tók þátt í, en þegnar hans
kölluðu hann Teddy. Hinir ágœtu
veiðihundar forsetans höfðu kom-
ist á slóð stóreflis bjarnar, en
forsetinn hitti ekki.
☆
Grínmyndir voru oft í blöðun-
um af forstanum, þá eins og nú.
Og nokkrum dögum eftir veiði-
förina var teikning af henni i
Washington Post, eftir teiknar-
ann Clifford Berrymann. Þar sést
forsetinn veiðibúinn fremst en
bak við björninn sem slapp.
☆
Urðu nú margir til að teikna
forsetann og björninn. Á einni
sást maður færa forsetanum
bjarnarhún, en undir stóð þetta:
„Látið ríú þennan stœkka, herra
forseti, og œfið yður svo á að
skjóta hann.“
☆
En leikfangaframleiðandinn
Morris Michton gerði sér mat úr
þessu. Hann skrifaði forsetanum
og sagðist œtla að búa til bangsa
úr loðdúk og bað forsetann um að
mega kalla hann „Teddy“..
☆
Forsetinn svaraði: „Ég býst
ekki við að nafnið mitt komi að
nokkru haldi í leikfangaiðnaðin-
um, en þér megið nota það ef
þér viljið." Og það gerði Michton.
Leikfangagerð hans, „Ideal Toy
Company“ hefur til þessa fram-
leitt yfir 15 milljón teddy-bangsa
ag enn fleiri milljónir hafa verið
seldar af öðrum leikfangagerðum
undir teddy-nafninu, því að það
er ekki verndað og lögunin á
bangsanum ekki heldur.
☆
afskekktur — hann var ókvæntur
—í Mwadui. Hann átti raunveru-
lega allt fyrirtækið sjálfur — og
allan bæinn líka. í hlutafélagi hans
voru 1200 hlutabréf, og af þeim
hafði hann gefið Percy bróður sín-
um 397, og vini sínum og sam-
verkamanni, indvei'ska málaflutn-
ingsmanninum I. C. Chopra 3. Það
kann fljótt á litið ekki að virðast
nein stórgjöf, en 1/400 af 350
milljón sterlingspundum eru þó
talsverðir peningar!
Williams var kröfuharður hús-
bóndi en höfðingi í skapi. Það fengu
margir gamlir samverkamenn hans
að reyna. Fyrir nálægt 20 árum gaf
hann um tuttugu þeirra vandaða
klúbbjakka, með sérstöku merki
ísaumuðu. Á merkinu var mynd af
baobab-tré, samskonar og William-
son hafði fundið fyrsta demantinn
undir, en merkið sjálft var alsett
demöntum, svo að jakkarnir voru
talsvert verðmætir.
Verkamenn sem unnið höfðu af-
rek í starfi og íþróttum fengu alltaí
verðlaunagjafir. Sá fyrsti sem tók
flugpróf fékk t.d. vindlingaveski úr
gulli, alsett demöntum.
starfa upp á eigin spýtur og nota
sér jarðfræðiþekkingu sína. Hann
þóttist viss um að miklar demanta-
námur mundu vera í Tanganyika,
og svo lagði hann af stað í gæfu-
leitina með nokkra .svertingja og
mjög lítilfjörlegan útbúnað.
Hann fann lukkuna, en varð að
borga hana dýru verði. Þegar hann
gróf upp fyrsta stóra demantinn —
í maí 1940 — við Mwadui í Austur-
Tanganyika og mældi sér þar
námuteiga í ónumdu landi, var
heilsa hans á þrotum. Hann fékk
malariaköst í sífellu og auk þess
hafði hann fengið fleiri sjúkdóma,
af óhollu viðurværi — og skorti á
mannsæmilegu viðurværi.
Dr. Williamson kom ekki nema
þrisvar úr Tanganyika eftir að
hann fann demantnámurnar. Og ár-
in 1940—46, áður en hann efnaðist
og hann varð að strita í svita síns
andlits fyrir hverjum einasta
steini, vék hann ekki frá námunni.
Það kom fyrir að hann skrapp til
Nairobi, en þar átti hann stórt hús
og Rolls Royce, sem nær aldrei var
notaður. í tvö af þeim þremur
skiptum sem hann fór út fyrir
landamærin, fór hann til London.
Þriðja ferð hans var til Canada,
og þar var hann gerður heiðurs-
doktor háskólans, sem hann hafði
stundað nám við.
í dag áætla varfærnir menn að
Mwadui-námurnar, það er að segja
námur dr. Williamsons, séu að
minnsta kosti 350 milljón sterlings-
punda virði. Tíundi hluti allra
demanta, sem árlega koma á heims-
markaðinn, eru frá Williamsons-
námunum, og söluverð þeirra er
kringum 4 milljón sterlingspund.
Dr. Williamson var þess umkom-
inn að geta veitt sér allan munað,
sem veröldin hefur að bjóða. En
hann kaus fremur að lifa einn og