Verkalýðsblaðið - 23.01.1979, Qupperneq 4

VERKALÍDSBLAÐID
2. tbl. 5« árg. 23. jan. — 6. feb. 1979
VERKALYÐSBLAÐIÐ
-Niður með prestana! -
Niður með þá ríku! - Allt
vald til alþýðunnar! æpti
lýðurinn, og félagi Jesús
Jésepsson sveiflaði sverði
sínu og öskraði: - Frelsi
til handa alþýðu!
Þannig mynd dregur Sven
Wernström upp af Jesúsi,
þekktustu skáldsagnapersónu
allra tíma, í bókinni um
“'Félaga Jesús”.
Mörgum hefur blöskrað mál-
flutningur þjóna kirkjunnar
í deilunni sem varð £ tilefni
bókarkornsins. Þeir hafa sem
fyrr varið kristindóminn og
kirkjuna, ópíum og ópíum-
sprautu valdastéttanna í
þjóðskipulagi undirokunar og
kúgunar £ gegnum aldirnar.
Trúarbrögðj hvaða nafni sem
nefnast,hafa æt£ð verið nýtt
af ráðandi stétt til að halda
alþýðu manna á arðránsklafa.
"Þeir deyja ungir sem guðirn-
ir elska", sögðu kirkjuþjónar
og valdsmenn við fjölskyldur
ungra manna sem féllu £ átök-
um kónga og keisara um lönd
og álfur.
Menn hafa mörg tækifæri
til að sannfærast um það við
hvaða heygarðshom kirkjan
stendur. Hún er andvig öllu
sem heitir þróun þjóðfélags,
hvað þá heldur þjóðfélags-
byltingu og alþýðuvöldum. I
ræðum presta má heyra þá
veitast að sósialistum, vara
við dagvistunarheimilum (eng-
inn getur huggað bam sem
fer að gráta á barnaheimili
nema pabbi og mamma*,!J)í boða
"frið og samvinnu" stétta
m.ö.o. að verkafólk leggi
niður vopn og sætti sig við
ástandið. Kommiinistum ber
þv£ að taka alvarlega bar-
áttu gegn miðaldamyrkri
kirkjunnar og trúarbragðanna.
Kirkjan er hluti af innræt-
ingarapparati borgarastéttar-
innar.
Eg tel að kommúnistar eigi
alls ekki að vera innan þjóð-
kirkjunnar og eigi ekki að
þyggja þjónustu hennar, svo
sem skim, fermingu, giftingu
og greftrun. Samkvæmt
TLögbókimni þinni“ geta menn
áskilið sér að standa utan
þjóðkirkjunnar með tilkynn-
ingu til viðkomandi sóknar-
prestSj sem gefur út vottorð
£ samræmi við það. Undir-
ritaður fór nákvæmlega eftir
þessu hér um árið, og fékk
um hæl bréf frá prestinum,
sem þjónar brauði við Eyja-
fjörð: "Örsögn úr þjóðkirkj-
unni kemur ekkert til minna
kasta, enda hefi ég takmark-
aðan áhuga á sliku..... Ég
vænti þess að þú hafir hugsað
þetta mál vel. Þú ert vitan-
lega £ þinum fulla rétti, en
einhvem veginn segir mér
hugur um að þú sért ekki ná-
kunnugur störfum og eðli
þjóðkirkjunnar og ráðlegg
þér, £ allri vináttu, að at-
huga þetta betur".
Ég gafst ekki upp og
skrifaði presti aftur. Benti
honum, með tilvisun til laga-
greina, á hans eigin embætt-
isskyldur. Prestur skrifaði
langt bréf:
"Eg dreg ekki i efa að þú
hafir þinar ástæður fyrir
þessari ósk og þú hefur full-
an rétt til þess. Það er
kosturinn við okkar þjóð-
skipulag að við höfum frelsi
til að tala og hugsa og trúa
eins og við viljum. Margir
ungir svokallaðir mennta-
menn vilja þetta þjóðskipu-
lag feigt, um afstöðu þina
veit ég ekki. Ég hef samúð
með þeim. Ég hafði áður fyrr
snert af róttækni(sic). Eg
hefi samúð með slfkum mönnum,
þvi fjöldinn allur af þeim
verður fyrir vonbrigðum. En
nóg um það.
Þú segist hafa "kannað
gaumgæfilega ... réttindi,
réttindaleysi og skyldur
utanþjóðkirkjumanna og það er
vel, en það • álit mitt er
óbreytt að þú þekkir ekki
of vel störf kirkjunnar, þvi
að fáum bekkjum hefur þú
slitið í kirkjum i........
frá fermingu, hvað sem annars
staðar er. Þetta er nú sagt
£ gamni og með vinsemd, en
þó til athugunar".
Til að, losna við að standa
í bréfaskriftum við prest út
af úrsögn úr þjóðkirkjunni,
er best að snúa sér beint
til manntalsskrifstofu eða
þjóðskrár og tilkynna ákvörð-
unina. Það er einfalt, en
mikilvægt táknrænt verk.
Mikilvægast er þó að vera
stöðugt á verði gagnvart
falskri heimsmynd og hættu-
legum kenningum sem kirkjan
útbreiðir daglega og afhjúpa
hlutverk þjóna hennar í
yfirbyggingu auðvaldsþjóð-
félagsins.
Einn utan þjóðkirkju.
«Konur bera uppi hálfan himininn»
(Maó Tsetúng)
„ Hagsmunir íbúanna aðalatriðið
Marx, Lenín, Stalín og Maó:
Um kvennakúgun og
kvennabaráttu

-segir Þórir Helgason, arkitekt
Hreyfingu áhugafólks um
verndun gamalla húsa í
Reykjavík og viðar vex stöð-
ugt fiskur um hrygg. Starf-
andi eru íbúafélög £ Vestur-
bæ og Þingholtum í Reykjavik,
sem láta sig miklu skipta
varðveislu gamalla bæjar-
hluta. Þá hefur verið stofn-
að hliðstætt íbúafélag £
Hafnarfirði, að ógleymdum
Torfusamtökunum í Reykjavik.
1 blaðagrein á dögunum
hvatti Þórir Helgason,
arkitekt til þess að húsvernd-
unarsinnar stilltu enn frekar
saman kraftm sina á næstunni
og einbeittu sér að því að
tryggja verndun Bernhöfts-
torfunnar £ Reykjavik. En
hvers vegna að verja miklum
kröftum í þágu Torfunnar
Þórir Helgason?
- Hreyfingin fyrir húsa-
verndun á Islandi er tiltölu-
lega ný. Hjin er þvi ekki rik
af reynslu' og hana skortir
meira afl. Bernhöftstorfan
hefur lengi verið í brenni-
depli og verndun hennar virð-
ist njóta viðtæks stuðnings.
I Torfunni býr enginn lengur,
þannig að þar hafa engir
ibúar beinna hagsmuna að
gæta á borð við það sem
gerijst í gömlum íbúðahverfum.
En ég lít á sigur £ Torfu-
málinu sem mikilvægan áfanga
og hann mun virka sem
vitamínsprauta á hreyfinguna
og vekja til umhugsunar og
skilnings um röskun á hverf-
um nálægt miðbænum.
- Hver á stefnan að vera í
baráttunni fyrir varðveislu
gamalla húsa að þínum dórni?
- Fram til þessa hafa vernd-
unarsjónarmið einkum komið
við sögu í sambandi við
sögufræg hús (sem liklega
fáum eða engum hefði hvort
eð er dottið' £ hug að rifa
og eyðileggja), eða þá
"venjuleg" hús , sem eru á
einhvern hátt táknræn fyrir
ákveðið tímabil i sögunni.
Þau hafa þá gjarnan verið
sett á vagn, ekið upp í
Arbæ og höfð þar til sýnisj
Þessi stefna byggir á menn-
ingarsögulegum og byggingar-
sögulegum forsendum eingöngu.
Húsverndunarsinnar eiga hins
vegar fyrst og fremst að
ganga út frá hagsmunum fólks-
ins, íbúanna. Gömlum hverfum
í höfuðborginni er ógnað af
útþenslu miðbæjarins, þar
sem verslunarhallir , skrif-
stofubyggingar, stjórnar-
stofnanir og fleira þviumlikt
flæðir inn i íbúðarhverfin.
En £ þessum hverfum býr fólk
sem á rétt á því að vera þar
áfram, en er gert illmögulegt
að vera og jafnvel þvingað
til að flytjast burt. Fólki
er ekki gert fjárhagslega
kleyft að eignast eða við-
halda gömlum húsum. Það geta
fáir einstaklingar keppt um
lóðir og hús við fjársterka
aðila, sem hyggjast færa út
kviar i miðbænum! Þá má
nefna, að ríkið og Reykja-
víkurborg hjálpa til að láta
hverfin drabbast niður.
Framkvæmdir £ dagvistunar-
málum eru litlar £ gömlum
hverfum og hús í eigu opin-
berra aðila eru sums staðar
í áberandi verstu ástandi.
- Hlutverk ibúasamtakanna?
- Jú, þau eiga að vera í
forystu gegn byggðaröskun
í borginni, berjast fyrir
hagsmunum íbúanna. Þau ber
því að efla og auka starf-
semina. Sérstaklega er
útbreiðslustarf og áróður
mikilvægt. Einhvers konar
blaðaútgáfa er æskileg.
Einnig ættu íbúasamtökin að
starfa meira saman að
baráttumálum sinum.
Að lokum?
að ég hvet allt
í gömlum hverfum
hefur á varð-
að
- Bara það,
fólk sem býr
og sem áhuga
veislumálum gamalla húsa,
setja sig i samband við
íbúasamtökin og taka þátt í
starfi þeirra. An þátttöku
íbúanna sjálfra vinnst auð-
vitað enginn sigur og sam-
tökin verða hvorki fugl né
fiskur.
Hafið samband við:
Ibúasamtök Grjótaþorps,
Kristín Unnsteinsdóttir
Bröttugötu 3a s. 2 71 84
Ibúasamtök Vesturbæjar
Magnús Skúlason,
Bakkastígur 1 s.2 6l 84
Ibúasamtök Þingholts,
Kristján E. Guðraundsson
Öðinsgata 6 s. 2 95 96
Ibúasamtök Hafnarfjarðar
Edda Öskarsdóttir
Gunnarssundi 10, s. 5 34 23
Torfusamtökin,
Guðrún Jónsdóttir,
Bergstaðastræti 52,
s. 2 17 60
★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★★!
Alþýðuleikhúsið sýnir
Við borgum ekki eftir
Dario Fo.
Leikstjóri: Stefán Baldursson
Leikmynd: Messíana Tómasdóttir
Leikarar í Alþýðuleikhúsinu
- sunnandeild
Alþýðuleikhúsið - sunnan-
deild hefur nú hafið starf-
semi sína. Annað verkefni
leikársins er italski gaman-
leikurinn "Við borgum ekki"
eftir hinn kunna ítalska
leikhúsmann Dario Fo, sem er
flestum að góðu kunnur.
Leikritið er samið eftir
atburði sem áttu sér stað á
,Vid
borgum
ekki"
N-Italiu árið 1974 þegar
kreppuástand ítalska auð-
valdsins leiddi til mótmæla
öldu verkafólks sem
neitaði að samþykkja stöð-
ugar verðhækkanir á matvælur'
og öðrum nauðsynjuin, leigu
og rafmagni. Leikritið er
bráðsmellin ádeila á italskt
þjóðfélag, kirkjuna og
páfann og ekki síst á ítalska
kommúnistaflokkinn (endur-
skoðunarsinna) PCI, sem
hefur um 30-40% fylgi
ítalskra kjósenda. Leikarar
og leikstjóri Alþýðuleikhúss-
ins hafa kosið að setja upp
leikinn á eilitið stílfærðan
hátt og nota til þess
sérstaka förðun, búninga og
leikmynd. Þannig er mest
lagt upp úr ærslunum og
gamninu jafnvel þótt text-
inn hafi að geyma alvarlegan
boðskap inn á milli. Ekki
gat undirrituðum amnað
heyrst en þvi hafi að ein-
hverju leyti verið sleppt
svo sem i samtölum kvennanna
tveggja og er það miður.
Leikarar standa sig þó
flestir með prýði og kom
brandarakallinn Gísli Rúnar
einna þægilegast á óvart
með stilhreinum leik sinum í
4 hlutverkum. Leikmynd
Mess,íönu Tómasdóttur var
smekklegur rammi um sýning-
una, þó ekki væri hún sérstak-
lega ítölsk. I heild má
segja að sýningin sé góð ;og
ekki sist bráðskemmtileg,’
þrátt fyrir að sleppt sé úr
textanum góðum skammti af
pólitískum boðskap. Alþýðu-
leikhúsið á i fjárhags-
kröggum eins og fyrri daginn
og framtíð þess óráðin.
Öhætt er að hvetja fólk til
að sjá sýningar þess og
styðja þannig viðleitni þá
sem aðstandendur Alþýðuleik-
hússins sýna til sköpunar
betri leiklistar í þágu
alþýðunnar.
Lesendabréf
Fyrirspurn til ritnefndar.
Tíðrætt hefur orðið um
sölu Coca-Cola £ Kina undan-
farna daga. Þar sem drykk-
urinn hefur m.a. verið notaður
£ áróðursskyni gegn sósíal-
isma Sovétríkjanna tel ég VB.
skylt að gera lesendum sínum
grein fyrir tilkomu og veru
drykkjarins í Sovétríkjunum og
hins vegar £ Kína. Er um
beinan innflutning að ræða?
Setja Kinverjar upp sínar
eigin CC. verksmiðjur og
hvernig hagnast Bandaríkja-
menn þá á viðskiptunum?
Hvernig er þessu farið í
USSR?
(Með von um greinagóð svör*
Málfarið má batna
Ritnefnd þakkar lesendabréf
í síðasta tbl. um málfar blaðs-
ins. Um leið harmar ritnefnd
neyðarlegan hala við bréfið,
merktan "Ritstj.“, þar sem
ritvilla (vélritunarvilla ?)
bréfritara er leiðrétt mein-
fýsislega. Skýring þessa
hala er sú að einstakir fél-
agar í ritnefnd bættu þessu
aftan við bréfið í hugsunarlaus
um galsa og án umræðna í rit-
nefnd. Það er ljóst að slík
barnaleg hefnigirni er kolröng
afstaða til gagnrýni og leiðir
ekki til neins góðs og hvetur
síst til umræðna og gagnrýni
á blaðið. En gagnrýni og á-
bendingar af því tagi, sem um-
rætt bréf ber fram eru einmitt
lífæð blaðsins og skilyrði
þess að það þróist og verði
betra að efnistökum og málfari.
Varðandi málfar blaðsins
og efni umgetins lesendabréfs
vill ritnefnd taka fram, að
það er að hennar áliti langt
frá því að málfar blaðsins sé
nógu gott. Hinu verður þó
ekki neitað, að hér hefur
orðið talsverð bót á, sé t.d.
miðað við s.l. 1-2 ár. Helstu
gallar £ málfari eru að okkar
áliti:
1. Þurrt og fræðilegt mál-
far. Hræðsla við útúrsnúninga
Skortur á fjörlegu,lifandi al-
þýðumáli.
2. Lítill orðaforði. Sú
fjölbreytni sem íslensk tunga
leyfir er ekki notuð.
3- "Tiskuorðalag" sem skrif-
endur blaðsins aðhyllast, sbr.
mikla notkun orðalags eins og
“að slá föstu", “afhjúpa",
"smíða", "baráttulína","stefnu-
grundvöilur111 o.fl. o.fl. Margt
af þessu er þó ekki einkamál
blaðsins eins, heldur er svona
orðalag algengt meðal fram-
sækinnar hreyfingar í heild.
En Verkalýðsblaðið hefur ekki
gætt skyldu sinnar sem tengi-
liður þessarar hreyfingar við
fjöldann að berjast gegn því-
lilíu málfari, sem ekki getur
talist eðlilegt alþýðumál.
4. Of langar setningar eru
oft notaðar. Þeer gera inni-
haldið flóknara og blaðið
erfiðara aflestrar.
5. Tíðar endurtekningar
orða og hugsanaj bæði í ein-
stökum greinuin, milli greina
eins tbl. og milli tölublaða.
6. Of lítil kinmi er í
skrifum blaðsins.
7. Ösanu-æmi er nokkurt í
orðanotkun, stafsetningu
nafna og beitingu stafsetn-
ingarreglna (sbr. íslendingur:
Islendingur o.s.frv.)
8. Ofnotkun styttinga og
skammstafana, sem og tilhneig
Karl Marx:
HÖN DÖ UR VINNUÞRÆLKUN
Síðustu viku júnímánaðar
árið 1863 fluttu dagblöð Lund-
úna öll greinar með 'Jupp-
sláttar"fyrirsögninái: "Hún
dó úr eftinvinnu". Þar var
fjallað um það hvernig tísku-
saumastúlkan Mary Ann Walkley
lést. Hún var tvítug að
aldri og starfaði á virtum
stað, þar sem saumað var £
samræmi við hallartískuna.
Hún var arðrænd af hefðarkonu
sem bar það traustvekjandi
nafn Elísa.
Gamla sagan, sem svo oft
hefur verið sögð, var afhjúp-
uð á ný. Þessi stúlka vann
að jafnaði sextán og hálfan
tíma hvildarlaust, og þegar
mest var að gera oft eina
þrjátiu tíma. Þverrandi
"vinnuafl hennar var vakið
til lífsins með sherrý, púrt-
víni eða kaffi af og til.
Einmitt nú var sá tími, þeg-
ar mest var að gera. A einu
augnabliki varð að töfra fram
glæsilega kjóla á hinar göf-
ugu hefðarmeyjar, sem boðnar
voru á dansleik til heiðurs
hinni nýinnfluttu prinsessu
af Wales.
Mary Ann Walkley hafði
unnið stanslaust i tuttugu
og sex klukkustundir ásamt
sextiu öðrum stúlkum. Þrjá—
tíu þeirra unnu í herbergi
sem veitti þeim aðeins þriðj-
ung þess lofts, sem nauðsyn-
legt var. A næturnar sváfu
þær tvær og tvær saman í þeim
kæfandi litlu kytrum, sem
svefnherberginu var skipt í
með skilveggjum. Og þetta
var ein af bestu tiskuverk-
smiðjum £ Lundúnum. Mary
Ann Walkley veiktist á föstu-
degi og lést á sunnudegi.
Maddömu Elisu til mikillar
furðu hafði henni ekki tek-
ist að ljúka þvi verki sem
hún var byrjuð á.
Læknirinn, Hr. Keys, var
sóttur of seint að sjúkrabeð-
inu. En þegar stundin rann
upp, vxtnaoi hann með þurr-
ing til að troða öllum hugtökum| leSu orðalagi íyrir "likskoð
í eitt orð (sbr. “flokksbygg- Z unarnefndxnnx" að: "Mary Ann
ingaráætlunarumræða")
Gegn þessum göllum og öðrum
viljum við berjast og við
hvetjum lesendur blaðsins til
að aðstoða okkur við það.
Ritnefnd.
| Walkley lést vegna þess að
. hún vann of margar klukku-
| stundir £ yfirfullu herbergi,
J og af þvi að svefnherbergi
J heiuiar var of lítið og loft-
| ræsting þar léleg."....
. "Hvítu þrælarnir okkar",
I
kunngerði Moming Star, mál-
gagn friverslunarherranna
Coben og Bright, "hvítu þræl-
amir okkar þræla sig niður
£ grafirnar og tortímast og
deyja án söngs eða tónlist-
ar."
(Auðmagnið, 1. bindi)
V. Lenin:
GEGN HEIMSVALDASTEFNUNNI
Allt þjóðfélagið er nú
að hervæðast. Heimsvalda-
stefnan merkir grimmilega
baráttu milli stórveldanna
um að skipta upp heiminum
og skipta honum aftur á
milli sin. Þess vegna
hlýtur hún að leiða til
þess að öll lönd, jafnvel
smá lönd og hlutlaus, haldi
áfram hervæðingu sinni.
Hvernig munu öreigakonur
berjast gegn þessu? Munu
þær aðeins fordæma alla
styrjaldir og allt sem
lýtur að herbúnaði, - aðeins
krefjast afvopnunar? Konur
kúgaðrar og raunverulega
byltingársinnaðra/r stéttar
munu aldrei samþykkja svo
skammarlegt hlutverk. Þær
' inu segja við syni sína:
"Bráðum verður þú fullorðinnl
Þú fæhð byssu.
Taktu við henni
og lærðu hernaðarlistir al-
mennilega. Öreigarnir þarfn-
ast þeirrar kunnáttu,
ekki til að skjóta bræður
sína, verkamenn annarra
landa, eins og gert er í
þessari styrjöld og eins og
svikarar við sósialismann
segja að þú eigir að gera.
Öreigastéttin þarfnast
kúnnáttunnar til að berjast
gegn borgarastéttinni i
þinu eigin landi, til að
binda endi á arðrán, fá-
tækt og strið, - ekki með
fróinum óskum, heldur með
því að sigra og afvopna
borgarastéttina." (1916)
J. Stalín:
FRELSISHREYFING VERKA-
LfDS ER ÖSIGRANDI!
1 mannkynssögunni hefur
engin mikil hreyfing kúg-
aðra orðið til án þess að
þar tækju þátt vinnandi konui
Vinnandi konur, kúgaðastar
allra kúgaðra, hafa aldrei
vikið áf þeirri breiðu
braut, sem frelsishreyfingin
hefur fylgt, og það hefðu
þær heldur aldrei getað
gert..... Það er engin
furða, að milljónir vinn-
andi kvenna drógust með
undir fána hinnar byltingar-
sinnuðu verkalýðshreyfingar
sem er voldugasta frelsis-
hreyfing sem kúgaður alþýðu-
fjöldi hefur myndað.
Alþjóðlegi kvennadagurinn
er tálcn. þess að frelsis-
hreyfing verkalýðsstéttarinn
ar er ósigrandi, og hann
boðar þá miklu framtið, sem
hún á fyrir sér.
(Pólitisk ævisaga.)
Maó Zedong:
RAUNVERULEGT TAFNRÉTTI
KYNJAJ
Til að byggja upp vold-
ugt sósialiskt samfélag er
óhemju mikilvægt að brýna
hinn mikla fjölda kvenna til
þátttöku £ framleiðinni
vinnu. Karlar og konur verð
að fá sömu laun fyrir sömu
vinnu £ framleiðslunni.
Raunverulegt jafnrétti
kynjanna verður ekki að
veruleika fyrr en £ rás
sósíalískrar uppbyggingar
samfélagsins í heild.
(Or 5. bindi úrvalsrita Maós