Verkalýðsblaðið - 05.03.1979, Blaðsíða 4

4 VERKALÍBSBLAÐIÐ
5.mars - 20. mars 1979
VERKALYBSRT.AniB 5
5. tbl.
Engels búinn að vera!“?
jj
"Engels hafði rangt fyrir
sér. Hann vissi ekki það
sem síðari tíma rannsóknir
hafa leitt í ljðs. Það er
rangt að kúgun konunnar f
hafi hafist með skiptingu
fðlks í stéttir eftir eign-
arhaldi á framleiðslutækj-
um. Kúgun konunnar hðfst
með verkaSkiptingu karla
og kvenna. Stðttarleg
kúgun hðfst líka með verka-
skipingunni. Verkaskipt—
ingunni — og þar með kvenna—
kúgun og stðttarkúgun - er
viðhaldið með fjölskyldu-
formi hins borgaralega
þjððfúlags dagsins í dag."
Þessi var boðskapur
Rauðsokka og trotta á kapp-
ræðufundinum hjá EIK(m-l)
sem við hjðnin skruppum á
fyrir nokkru.
- Hvers konar málflutn-
ingur er þetta? spurðum við
sjálf okkur, eftir að heim
var komið. - Höfum við
vaðið x v±:iu og svima?
Ef Engels hafði rangt fyrir
sðr í þessu, hvað þá með
alla hína, sem hafa haldið
því sama fram - Marx, Lenín,
Stalín, Mað? Og er þetta
ekki veigamikill hluti fræði—
kenningar kommúnismans? Er
hún þá öll röng?
Við náðum okkur í Úrvals-
ritin. Það er ðmögulegt að
kingja þessu, nema athuga
hvað Engels gamli sagði.
Jú, hðr er ágætur bútur:
"En þetta (þ.e. einkvænið)
var fyrsta fjölskylduskipanin
sem bundin var hagrænum skil-
yrðum. Hún byggðist á sigri
sðreignarskipulagsins yfir
fomri og upprunalegri sam—
eign... Sðrhjöskapur varð
til við það, að auður safn—
aðist á einstakra manna hend-
xír, og er þá átt við karl-
mennina... Hins vegar mun
sðrhjúskapurinn (þ.e. í komm-
únismanum) missa öll þau
einkenni er runnin eru frá
eignarskipan þeirri, sem
ðl hann af sðr... Karlræðið
í hjðnabandinu er bein af-
leiðing fjárhagslegra yfir—
ráða og hverfur með þeim
af sjálfu sðr." (F.Engels:
Uppruni fjölskyldunnar einka-
exgnarmnar og ríkisins, í
Örválsritum Marx og Engels,
bls. 395, 4°4 og 4I0).
Nú, hvað er svo sem rangt
við þetta? Auðvitað er þetta
rðtt hjá Engels gamla. Hvern-
ig ætti annað að vera? Ef
háfleygar kenningar Fylking-
ar og Rauðsokka "sðsíalista"
væru rðttar, hvernig ætti
þá að vera hægt að skapa
kommúnískt samfðlag - stðtt-
laust samfðlag? Verkaskipt—
ing hlýtur alltaf að verða
fyrir hendi. Eða á ðg að
þurfa að skreppa til íran til
að fá bensín á bílinn eða
til Kína til að fá korn í
brauðið mitt? Og ef kvenna—
kúgun byggist á verkaskipt-
ingu, hveraig á þá að vera
hægt að vinna bug á henni?
Ekki fæða karlmenn börn? Eða
kannski það sð takmark Rauð-
sokka að finna leiðir til
þess. Eitt ágætt skáld fyrir
norðan hefur lagt út af þvi:
"Rauðsokka með rjðða kinn
hífst um brautargengi,
við að -barna bðnda sinn
b^ukað hefur lengi."
Hjðn'— eða segjum bara
karl og kona sem búa saman
um stund eða lengur - hljðta
alltaf að skipta eitthvað
með sér verkum. Og Bivort
verkið hefur þá í för með
sðr að sá sem framkvæmir
það sð kúgaður? Er bleyju-
þvottur kúgun? Er bíla—
viðgerð kúgun? Er það kúgun
að klæða börn i föt? Er
það kúgun að kenna börnum
stafrófið? Nei, þetta
tekur engan enda. Fárán-
leikinn í þessari miklu
heimssýn Rauðsokka gengur
ekki í okkar hörðu komma-
hausa.
En við erum auðvitað
sammála þ-ví að það sð rangt
að öll tiltekin verk skipt-
ist í kvennastörf og karla-
störf. En það eru ekki
verkin sjálf sem eru kúg—
andi, heldur þær hugmyndir
sem liggja að baki því að
verkunum er þannig skipt.
Og þær hugmyndir eru ekki
einber tilviljun, send af
himnum ofan, heldur liður
í þeirri hugmyndafráöi, sem
notuð er stðttakúguninni
til viðhalds.
En fjölskyldan? Ég
hef engar mætur á kynferðis-
legum. stððlifnaði, en ðg hef
alltaf verið dálítið veikur
fyrir tilraunum til annars
konar sambýlisforma en
kjarnafjölskyldan. Ég orða
það við konuna. Hún svarar:
-Auðvitað eru mörg
önnur sambýlisform til en
kjarnafjölskyldan, og auð-
vitað er sjálfsagt að fðlk
hági heimilishaldi eins og
því best þykir, hafi sam-
starf um matargerð, barna-
gæslu og margt fleira, þar
sem aðstæður eru til. En
það er fjandanum erfiðara
að koma slíku við, eins og
hús, íbúðir og hverfi eru
skipulögð. Hitt er svo aft-
ur ljðst að breytt sambýlis-
form færri eða fleiri ein-
staklinga breytir engu um
grundvöll þjððfðlagsins.
Verkamaðurinn er jafn kúg-
aður af atvinnurekandanum,
hvort sem hann býr í komm-
únu eöa kjarnafjölskyldu.
Og frystihúskonan er jafn
mikið kúguð og notuð sem
varavinnuafl, hvort sem hún
býr í íbúð með manni sínum
og börnum eða með fleirum.
Þegar trottarnir segja að
fjölskylduformið viðhaldi
kvennakúguninni og stðtta—
kúgun á verkafólki, snúa
þeir málinu á haus. Það
væri nær að segja að stðtt-
arkúgunin viðhaldi ðbreyttu
f j ölskylduformi.
- En, bætir hún við, -
Það er allt annað mál, hvern-
ig fjölskyldumálum verður
hagað í framtíðarþjóðfðl-
aginu, í kommúnismanuin.
Margt sem nú er bundið
fjölskyldunni, verður vafa-
laust samfðlagslegt, svo sem
miklu stærri hluti af upp-
eldi barna.
Meginatriðið er
að innihald og tilgangur
fjölskyldunnar sem heildar
verður allt annar í kommún-
ismanum.
Við erum sammála. Málið
er útrætt að sinni.
Finnur
Dagvistarsamstarfið
Söfnun undirskrifta
frá 8. mars —ganga
— 24. mars
Eins og frá var greint í 4* tbl. Verkalýðsblaðsins átti
8. mars-hreyfingin framkvæði að stofnun samstarfsnefndar
um dagvistarmál. Starf þessarar nefndar er nú komið
allvel af stað, svo að við snðram okkur til fulltrúa 8.
mars-hreyfingarinnar f samstarfsnefndinni og spurðiun
frðtta.
-Við megum vel við una um
undirtektir. Við sendum
upphaTlega út ein 65 brðf,
þar sem við buðum til sam-
starfs. Nú sem stendur
er staðan þannig að átta
hreyfingar hafa tekið
ákvörðun um þátttöku, en
auk þeirra hafa tíu aðrar
tekið þátt í starfinu, en
ekki fengið þátttöku sína
formlega samþykkta af
stjóraum éða félagsfundum.
I fyrri hópnum era auk 8.
mars-hreyfingarinnar, Ibúa-
samtök Vesturbæjar, Stéttar
félag íslenskra félags-
ráðgjafa, Rauðsokkahreyf-
ingin, Ibúasamtök Þing-
holtanna, Sjúkraliðafélag
Islands, Nemendaráð
Kennaraháskóland og Fram-
farafélag Breiðholts.
I síðari hópnum era
Fósturfðlag íslands, Fðl—
ag einstæðra foreldra,
Fósturnemcifðlagið, Iðn-
nemasambandið, stjóm
SlNE, SHÍ, Torfusamtökin,
starfshópur dagmaimna.
Sjálfsbjörg og Jafnréttis-
ráð. Við í 8. mars hreyf-
ingunni vonum að enn fleiri
bætist við. Einkum finnst
okkur vanta að fleiri verka-
lýðs- og stéttarfélög
verði með. Þetta ætti jú
að vera þeirra mál, engu
sxður en þeirra félaga,
sem þegar era komnir í
hópinn.
UNDIRSKRIFTASÖFNUN OG
MERKJASALA
-Við höfum ákveðið að
standa fyrir undirskrifta-
söfnun þar sem krafist
verði úrbóta í dagvistar-
málum. Söfnunin fer af
stað á alþjóðlegum bar-
áttudegi verkakvenna, 8.
mars, og mun standa í eina
tvo mánuði. Við höfum
talað um 1. maí í því
sambandi. Markmiðið er
15-20 þúsund undirskrift-
ir. Það er ljóst að til
þess þarf mikið starf, en
með allar þessar hreyfing-
ar að baki ætti það að
takast.
-Til að fjármagna starfið
höfum við ákveðið að gefa
út merki. Það er þegar
búið að teikna það, og við
vonum að það verði komið í
sölu 8. mars.
AflGERSIR
-Verða útiaðgerðir 8.
mars, eins og minnst hefur
verið á?
-Nei, það var ákveðið að
gefa slíkum aðgerðum aðeins
betri txma, svo að hægt væri
að undirbúa þær betur.
Við höfum því ákveðið
laugardaginn 24. mars.
Hins vegar er ekki full-
frágengið, hvernig að-
gerðirnar verða, en lík-
lega verður ganga, stutt
ávörp og skemmtidagskrá
og væntanlega eitthvað
fleira. Hugmyndir um hvað
hægt væri að gera eru vel
þegnar.
Við erum hins vegar búin
að ákveða að kjörorð þessara
aðgerða verði hið sama og
samstarfsins alls, nefni-
lega "Næg og góð dagvistar-
heimili fyrir öll börn".
Auk þess hafa eftirtaldar
kröfur verið ákveðnar til
að hafa í aðgerðunum:
1. Fleiri dagvistarheimili
í öll hverfil
2. Fleiri skóladagheimili
strax!
3. Gegn niðurskurði borg-
aryfirvalda á framlögum
til dagvistarmála!
4. Færri böra á hverja
deild!
5. Betri námsaðstöðu fyrir
fósturnema!-
6. Allt fóstumám á háskóla-
stig!
7. Bætt kjör og vinnuaðstöðu
fyrir fóstrar!
8. Betri aðstöðu á gæslu-
völlum!
9. Jafnréttisuppeldi!
TÖKUM ÞATTi.
Verkalýðsblaðið lýsir
yfir fullum stuðningi
sínum við það samstarf sem
þaraa hefur tekist um
dagvistarmál. Við hvetjum
sem allra flesta til að
taka þátt í aðgerðum og
starfi samstarfsins. Sér-
staklega viljum við hvetja
fólk til að knýja á um að
taka upp stuðning við þetta
samstarf á félagsfundum í
stéttarfélögum sínum og
láta þá- sem í forystu fél-
aganna sitja ekki komast
upp með að þegja málið í
hel. Hér er þörf á sem
allra breiðastri samstöðu.
Hvers vegna hafa til dæmis
félög eins og Iója, Framsókn
Sókn, Verslunarmannafélagið,
Hjúkrunarfræðingafélagið,
Dagsbrún o.fl. ekki enn
látið neitt i sér heyra?
"Mengun"
"Myndefnin eru yfirleitt þjóðfélagslegs eðlis, og sá veraleiki sem við búum við í dag
er dreginn upp á ljósan hátt. Það er lögð mikil áhersla á að draga fram andstæður þjóð-
félagsins , bilið á mxlli ríkra og fátækra, svangra og saddra. Stríðið og stríðshætt-
an sem alltaf vofir yfir koma einnig skýrt fram í myndunum, og þær afleiðingar sem af
stríðinu hljótast".
Þessi klausa er tekin úr sýningarskrá myndlistarmannsins Sigurðar Þóris Sigurðar-
sonar, sem (þegar þetta er skrifað) hefur nýlega opnað sína 9. einkasýningu á Isafirði.
Þar áður sýndi hann list sína á Akranesi og Þorlákshöfn og þar áður 1 Reykjavík, Kaup-
mannahöfn og Færeyjum. Og satt er það, viðfangsefni Sigurðar Þóris era góð tilbreyt-
ing frá Þingvallamálaríi ö.inna eldri listamanna, sem sjá má á sýningum í hverri viku,
og einnig tilbreyting frá naflaskoðun listamanna af yngri kynslóðinni. Verk Sigurðar
Þóris orka sterkt á mann, fá mann til að hugsa - og framkvæma. Þar sýnir hann vinn-
andi fólk við störf, andstæður rxkra og fátækra, hörmungar styrjaldarbrölts heims-
valdastefnunnar o.fl.
Blaðið spurði Sigurð Þóri um það, hvenær hann hefði farið að draga þjóðfélagsmál
inn í list sína.
Vi n n u r a ðg e rðm y n d a
flokks um íslenskt
Sigurður Þórir og dóttirin Helga. Fyrir ofan þau hanga
tvær myndir úr myndaflokknum um verkafólk og störf þess.
verkafólk Rætt við Sigurð Þóri, myndlistarmann:
- Ég byrjaði á meðvit-
aðri pólitískri myndlist
í Þorlákshöfn, er ég
dvaldi þar fyrir nokkrum
árum. Þá fór ég að velta
3ja heiminum fyrir mér,
reyna að túlka ótryggt
ástand sem alþýða 3ja
heimsins býr við: styrj-
aldir, hungursneyðir, og
hvers kyns hörmungar. Svo
kom að því að ég gerði
myndaseríu um Varið land
og dró inn í hana áhrif
Bandaríkjanna, NATO og
CIA á Islandi og reyndi
að sýna ósjálfstæði Is-
lands gagnvart heims-
valdastefnu Bandaríkjanna.
Þetta tel ég vera fyrsta
meðvitaða pólitíská verk-
efnið mitt.
Myndaserían, sem ég er
að sýna núna á Isafirði,
er um stríð og afleiðing-
ar stríðs. Þær myndir eru
gerðar á árunum 1976 og 1977»
SERlA UM VERKAMANNAVINNU
Ert þú að vinna að ein-
hverju sérstöku þessa
stundina?
- Já , í fyrra byrjaði
ég á seríu mynda um verka^
fólk og verkamannavinnu.
Ég fór á vinnustaði og tók
litskuggainjndir af fólki
við margs konar störf.
Síðan valdi ég t '-"aga-
myndunum og er : - í
grafxk og olíu eftir þeim.
Þetta verða lxklaga 50-60
myndir í allt, en talsvert
langt er £ að verkinu ljúki
og þetta geti farið á sýn-
ingu.
Það má ef til vill eiga
von á sýningu síðari hluta
ársins?
- Nei, ætli það verði
fyrr en á síðari hluta
ársins 1980. En mig lang-
ar um leið að sýna vinnu-
brögðin sem ég hefi beitt
við gerð myndanna og sýna
skuggamyndimar og þróun
myndarinnar frá því að
verða skissa í fullgerða
mynd. Mér finnst skorta
mikið á að listamenn kynni
áhorfendum "fæðingarhríðir"
verka sinna.
"FÖLK ER HISSA A POLI-
TlSKRI LIST"
Hver era viðbrögð gesta
á sýningum þvxnum við verk-
unum sem þar eru?
- Almennur áhorfandi seg-
ir mér yfirleitt lítið,
hugsar ef til vill meira.
En ég hefi oft heyrt eitt-
hvað á þessa leið: "Þetta
era vel gerðar og góðar
myndir, en ekki vildi ég
hafa þær uppi á vegg hjá
mér". Fólk er óvant því að
listin sé notuð sem mark-
visst pólitískt tæki og er
hissa. Sú list sem menn
eru vanastir úr umhverfi
sínu leggur áherslu á
formið, en innihaldslega
er borgaraleg list hluti
þess kerfis borgarastétt-
arinnar sem innrætir fólki
sátt við þjóðfélag auðs
og arðráns. Andstæð borg-
aralegri list er sú sem
tekur afstöðu með arð-
rændum og kúguðum. Hún
leggur höfuðáherslu á
innihaldið, en þó verður
listamaðurinn ætíð að hafa
formið £ huga og láta
xnnihald og form vinna
saman sem eina heild.
Hefur listsköpun þ£n
breyst á einhvern hátt inni-
haldslega á síðustu árum?
- Myndimar mfnar breytt-
ust auðvitað mjög mikið
eftir að ég fór að velta
fyrir mér málefnum 3ja
heimsins, en sfðan breytt-
ist innihaldið enn eftir
að ég hafði tekið afstöðu
sem marx-lenfnisti. Þá
breyttist allt viðhorf til
lista og ég fór að lfta
á starf mitt sem hluta
af starfi hinnar ungu
kommúnfsku hreyfingar á
Islandi. Mér finnst ég
sjá hvar þörf er fyrir
pólitfska listsköpun f sam-
ræmi við það.
Allt of margir vel mein-
andi listamenn loka sig
af og einskorða sig við
eitthvað ákveðið verk-
efni sem aðeins er lftill
hluti af þeirri þjóðfélags-
gagnrýni og baráttu sem
þarf að fara fram.
Starf þeirra nýttist mun
betur f tengslum við starf
kommúnfsku Ixreyfingarinnar
og hugmyndafræði marx- .
lenfnismans myndi opna
þeim nýjan heim. Sem
sagt: Baráttusinnaðir
listamenn hafa þörf fyrir
kommúnfsku hreyfinguna
og hreyfingin þarfnast
þeirra. Listamennirnir
eiga leik!
Fróðlegur fundur um kínversk heilbrigðismál:
„í Kína finnst ekki sálfræðingur
þar myndi Albert líka lífið!“
Kínversk-íslenska félagið (KlM) hélt fðlagsfund 27.feb.,
þar sem Páll Asgeirsson,barnageðlæknir, mætti og fjallaði
um heilbrigðiskerfið í Kína. Páll fór á s.l.ári til Kína
ásamt læknunum Eyjólfi Haraldssyni og Guðmundi B.Guðmunds-
syni, í boði kínverskra stjórnvalda og kynntu sér eftir
megni ýmsar hliðar á kínverskU heilbrigðiskerfi.
Fyrirlestur Páls var sérlega fróðlegur og skemmti-
legur á að hlýða og fundargestir urðu margs vfsari um
þessa hlið Alþýðulýðveldisins Kína. Páll virtist hafa
fengið ágæta heildarmynd af heilbrigðiskerfinu,bæði með
heimsókninni og lestri eftir hana,og gerði góða grein
fyrir veikum og sterkum hliðum kerfisins.
Páll Asgeirsson barnageðlæknir
Sameiginlegur baráttufundur 8. mars
Sem ícunnugt er hafa veriö
umræður uppi um sameigin-
legar aðgerðir 8.mars-
hreyfingarinnar og Rauð-
sokkahreyfingarinnar á
alþjóðlegum baráttudegi
verkakvenna, 8.mars.
Verkalýðsblaðið hafði
samband við Astu Þórar-
insdóttur, sem er ful-1-
trúi 8.mars-hreyfingar-
innar f samstarfsnefnd
hreyfinganna, til að
spyrja hana frétta.
- Asta, hvernig standa
málin nú, rétt fyrir 8.
mars?
- Vel. Við höfum komið
okkur niður á sameigin-
legan grundvöll fyrir
kvöldfund sem haldinn
verður f Félagsstofnun
stúdenta og hefst kl. 20.30
Einkunnarorð fundarins eru:
TIL BARATTU GEGN ALLRI
KVENNAKUGUN. Auk þess
era settar fram 12 kröfur.
Þær eru: 1. Kvennabaráttu
á grandvelli stéttabaráttu.
2. Gerum stéttarfélögin
að baráttutælqjum. - 3.
Fulla atvinnu - gegn fjölda-
uppsögnum. -4. Jöfn laun
fyrir sambærilega vinnu.
- 5« Góðar dagvistarstofn-
anir fyrir öll börn. -6.
Sex mánaða fæðingarorlof
fyrir alla. - 7- Jafnrétti
til náms. - 8. Samfelldan
vinnudag og mötuneyti í
skólum. - 9» Kynfræðslu
í skólum. 10. Ökeypis
getnaðarvarnir. - 11.
Sj álf s ákvörðunarrét t
kvenna til fóstureyðinga.
- 12. Styðjum þjóðfrelsis-
baráttuna í þriðja heiminum.
Fundarhópar hreyfinganna
sjá um dagskrá samkvæmt
þessum grundvelli. Full-
trúar hreyfinganna munu
flytja stutt ávörp, sem
kallast "Hvers vegna
kvennabaráttu?" (Rauð-
sokkar) og "Kvennabar-
áttan er alþjóðleg"
(8.mars-hreyfingin).
Auk þess verður gestur frá
Akranesi sem flytur ávarp.
Samfelld upplestrardagskrá
verður flutt en að undir-
búningi hennar höfðu Rauð-
sokkar unnið mikið áður
en til samstarfs kom.
Innihald hennar snýst aðal-
lega um stöðu verkakvenna
og barna. Við gagnrýndum
það að á Jafnréttissíðu
Þjóðviljans 4- febrúar sl.
sagði Margrét Rún f fundar-
hópi Rauðsokka, að efni
samfelldu dagskrárinnar
væri ákveðið og taldi
upp efnisatriðin, en það
voru aðeins punktar eða
drög Rauðsokka sjálfra.
FUndarhópar hreyfinganna
höfðu ekki einu sinni hist
þá! Rauðsokkar hafa ekki
verið fúsir til að taka
gagnrýni þessa til greina,
en að öðru leyti hafa þær
sýnt samstarfsvilja. An
slíks vilja frá báðum að-
ilum hefði þetta samstarf
engan vegið gengið, því
ágreiningurinn er talsvert
mikill.
ANNAÐ STARF 8.MARS-
HREVFINGARINNAR
- Hvað um starf 8.mars-
hreyfingarinnar að öðru
leyti?
- Það eru starfandi tveir
dagvistarhópar, dreifihópur
og fundarhópur. Hreyfingin
leggur aðaláherslu á dag-
vistarmál f ár, m.a. með
þvf að taka þátt í dag-
vistarsamstarfi með fleir-
um. Það starf mun halda
áfram eftir 8.mars. Um
framhaldið hefur einnig
komið fram hugmynd um að
halda helgarráðstefnu,
þar sem umræðuefnin yrðu
t.d. reynslan af starfinu,
framtíð 8.mars-hreyfingar-
innar, heimsvaldastefnan
og fjölskyldan. Sennilega
verður haldinn liðsfundur
fljótlega eftir 8. mars,
sem tekur ákvörðun um þetta,
sagði Asta Þórarinsdóttir
f 8.mars-hreyfingunni að
lokum.
övíða sáu læknarnir þróað-
ar sérdeildir á heilbrigð-
isstofnunum á borð við þær
sem þekkjast á Vesturlöndum.
Mikil áhersla er lögð á
fyrirbyggjandi aðgerðir gegn
sjúkdómum, með uppfræðslu
almennings, eftirliti með að
frumstæðustu heilbrigðis-
málum sé sinnt, bólusetn-
ingu o.s.frv. Mikilvægur
liður f heilbrigðiskerfinu
era "berfættu læknarnir"
en það er fólk sem þjálfað
er til þess að sinna upp-
fræðslustarfi og undirstöðu-
atriðum í heilsugæslu og
læknisþjónustu. Kínverjum
hefur tekist að útrýma
mörgum sóttum og sjúkdómum
sem herjuðu áður og nú er
lögð mjög mikil áhersla á
að efla enn þekkinguna á
læknisfræðum og tileinka
sér þá þekkingu sem útlend-
ingar búa yfir. Þvf fara
hraðvaxandi sóimskipti
vísindamanna í Kína við
vísindamenn f öðrum löndum.
A heilbrigðissviðinui
hefur glögglega komið fram
skaðleg stefna "fjórmenn-
ingaklíkunnar" svokölluðu.
Að undirlagi þeirra urðu
alvarleg skakkaföll á
flestum sviðum þjóðlífsins,
skalckaföll sem tekur langan
tíma að bæta úr. 1 menn-
ingarbyltingunni á síðasta
áratug stóðu háskólar Kína
hálftómir og þá var t.d.
læknanámið stytt úr 6 árum
f 3 ár. "Fj órmenningarnir"
frh. á bls. 7