Iðnneminn - 01.06.1954, Qupperneq 2

2___l_£LN_N_E_MJ_N_N.
Málgrasrn Iðnnemasambands íslands.
Ritnef nd:
| Klemens Guðmundsson, ritstjóri,
Gunnar Siffurðsson,
Ingvaldur Rögrnvaldsson.
Magrnús Guðmundsson,
Ólafur Davíðsson,
PRENTSMIÐJAN EDDA H.F.
í verkfalli
Þar sem talsverð hætta er
á að verkfall skelli yfir sum-
ar iðngreinar, vill blaðið
vekja athygli nema á 22. gr.
í námssamningnum, sem
hljóðar svo:
Nú stendur yfir verkfall
eða verkbann á vinnustöð
þeirri, er nemandi stundar
nám sitt á, og skal hann
þá ekki taka þátt í fram-
leiðslustörfum á meðan.
Aftur á móti er nemanda
skylt að mæta til æfinga
og meðferðar véla og verk-
færa á vinnustöð, þar sem
því verður við komið.
Eins og á þessu sést mega
nemarnir ekki vinna neina
þá vinnu, sem hægt er að
selja. Þeim er einungis skylt
að mæta til æfinga í meðferð
véla og verkfæra. ÖIl vinna
sem lýtur að hreinsun vinnu-
húsnæðis er verkamanna-
vinna, og því fyrir utan
verkahring nemanna.
Stjórn I.N.S.Í. skorar ein-
dregið á nemendur að standa
fast á þessum ákvæðum,
sveinafélögunum til stuðn-
ings. Þeir nemar er kúgaðir
verða til að vinna fram-
leiðslustörf, skulu þegar í
stað snúa sér til sveinafélag-
anna og krefjast af þeim að
þau komi í veg fyrir áfram-
hald á slíku. Einnig, og það
þætti stjórn I.N.S.Í. bezt, geta
þeir leitað til hennar. Hún er
til húsa á Óðinsgötu 17.
„Höfum alla daga jafnt sem kröfudaga"
Ræða Þórólfs Daníelssonar, formanns
Iðnnemasambands Islands, á fundinum
á Lækjartorgi 1. maí 1954
Reykvísk alþýða.
A hinum alþjóðlega baráttudegi
verkaiýðsins, 1. maí, safnast verka-
menn og konur saman og krefjast
varanlegs friðar og öryggis. Engum
blandast hugur um þau áhrif, sem
hin alþjóðlega verkalýðshreyfing get-
ur haft á gang mála, ef hún er ein-
huga og sterk.
Undanfarin ár hefur alþýða alls
heimsins lifað í ótta og skelfingu um
að þriðja heimsstyrjöldin brytist út.
Sá ótti hefur engan veginn verið á- |
stæðulaus. Hin nýlokna styrjöld í
Kóreu, átökin í Indó-Kína og nú
síðast hótanir Bandaríkjamanna við
alþýðulýðveldið Kina eru nægar
sannanir fyrir því.
Það er því engin tilviljun, að
krafan um tafarlaust bann við notk-
un kjarnorkuvopna sé sú krafa, sem
einna mest mun bera á um allan
heim í dag. Það er krafan um það,
að æskumenn og konur megi vinna
að friðsamlegum störfum í þágu
þjóðar sinnar í stað þess að falla í
vígvöllum fjarri ættjörð sinni, eng-
um að gagni.
Hin alþjóðlega verkalýðshreyfing
er nú óðum að sannfærast um það,
að æðsta hugsjón hennar sé samein-
ing allra friðsamlegra afla í barátt-
unni gegn versta óvini sínum, auð-
valdinu.
Að íslenzkri menningu steðjar nú
sú hætta, að verða ofurseld ame-
rískri ómenningu um ófyrirsjáanleg-
an tíma.
Siðspilling af dvöl hins erlenda
herliðs hér ætti að vera öllum ljós.
Við erum sjónarvottar að því,
hvernig ungar stúlkur glepjast til
fylgilags við hermannaskríl þann er
nú dvelur á Keflavíkurflugvelli. Við
sjáum fyrir okkur háttu barnanna
á götunni þegar þau leika uppá-
haldskvikmyndaleikarann sinn. Við
sjáum fyrir okkur daglega hvernig
mótstaða æskumannsins gegn þess-
um ósóma minnkar.
En hvaða áhrif hefur dvöl her-
liðsins á íslenzka atvinnulífið?
Engum skyldi detta í hug, að hin-
ir íslenzku erindrekar amerísks ein-
okunarvalds hafi ekki notað hið
gullna tækifæri er þeim gafst við
hingaðkomu herliðsins. Nú vinna á
Keflavíkurflugvelli á fjórða þúsund
manns við alls konar störf fyrir her-
inn. íslenzkt vinnuafl er tekið úr
framleiðslunni og sent suður á
Keflavíkurflugvöll til þess að þjóna
þar erlendum yfirgangsseggjum.
Þannig er atvinnulífi okkar hátt-
að í dag.
Æskumaðurinn getur ekki tryggt
sér örugga lífsafkomu í neinni grein
"atvinnuveganna. Hinu mátulega at-
^vinnuleysi í íslenzkri framleiðslu er
enn haldið við til þess að tryggja
sem bezt gróða braskaranna.
Þegar þúsundir menntamanna
koma úr skólunum, er þeim trygg-
ara að fara suður á flugvöll og vinna
þar yfir sumartímann til þess að
geta haldið áfram námi, heldur en
að vinna í íslenzkri framleiðslu,
vegna hins háa kaups, sem borgað
er hjá hernum.
#
Islenzki æskumaður og kona.
Þú sem átt að erfa þetta land!
Nú er það þitt að koma í veg fyrir
frekari óhamingju íslenzku þjóðar-
innar. Þú mátt ekki þola það lengur
að þjóðarverðmæti séu eyðilögð fyr-
ir augum þínum.
Þú krefst þess, að öll atvinnutæki
þjóðarinnar verði tafarlaust tekin í
notkun. Þú krefst þess, að verka-
mönnum verði tryggða mannsæm-
andi kjör við atvinnuvegi þjóðar-
innar.
*
Síðastliðin tvö ár hefur iðnnem-
um fjölgað meir en dæmi eru til
áður, og ástæðan er eingöngu sú, að
þeir eru ódýrasta vinnuaflið sem
hægt er að fá. Við þekkjum dæmi
til þess að nemar hafi verið teknir
eingöngu í þvf skyni að senda þá
suður á flugvöll. Fyrir kemur að
meistararnir nota sér aðstöðu sína
og setja það sem skilyrði fyrir töku
nemans að hann fari suður á völl.
Þetta er uppörfunin, sem æsku-
menn fá, þegar þeir hafa valið sér
lífsstarfið. Launin, sem þeir hafa,
eru langt fyrir neðan hungurtak-
mörkin. Við urðum vitni að því nú
fyrir tveim dögum að iðnnemi varð
að hætta námi vegna þess að hann
getur ekki lifað af laununum. Hann
var búinn að eyða tveim árum í að
læra þá iðngrein, sem hann valdi
sér, en varð nú að gefast upp. Hver
vill svo með rökum sannfæra okkur
um, að engin ástæða sé til að hækka
kaup iðnnema?
Iðnnemar, gerum ekki aðeins þenn
an dag að kröfudegi. Höfum alla
daga jafnt sem kröfudaga, fyrir
þeirri sjálfsögðu kröfu að hækkaður
verði hundraðshluti okkar af sveina-
kaupi upp í 40% á fyrsta ári, 50%
á öðru, 60% á þriðja og 70% á
fjórða ári.
Við krefjumst þess, að öll gróða-
sjónarmið víki fyrir réttlátri kröfu
okkar um mannsæmandi kjör.
Við berjumst fyrir því, að geta
sjálfir ákvarðað laun okkar og þess
vegna heimtum við verkfallsréttinn
í okkar hendur.
Við krefjumst þess, að nú þegar
verði komið á stofn fullkomnum
verknámsskólum.
Við krefjumst þess, að hin nýja
iðnnámslöggjöf verði ekki eingöngu
dautt pappírsplagg, heldur að hún
verði framkvæmd til fullnustu.
Reykvísk æska!
Taktu við hinu svívirta merki
frelsisins og taktu upp baráttuna
fvrir hugsjón friðarins og bræðra-
lagsins. Vertu minnug þess, að þú
hefur alla alþýðuna að baki þér.
Víkjum úr vegi ölium andstæð-
ingum, sem hefta vilja för okkar.
Leiðum þjóð okkar aftur inn á
veginn sem vísaður var árið 1944.
Það er leiðin til friðar, frelsis og
bræðralags.
Lifi samtök alheimsæskunnar!
Lifi Iðnnemasamband Islands!
• J}acl?oCondon: •
• u •
ÖRLAGAORRUSTAN
BRÉF AÐ AUSTAN
Iðnneminn birtir hér bréf frá nemendum við iðnskóla í
Moskva. Fyrrverandi sambandsstjórn mun hafa skrifað bréf
tií erlendu sendiráðanna hér, og beðið þau um upplýsingar
um iðnnám í viðkomandi löndum. Þetta bréf er hér birtist,
er eini árangur þessara bréfaskrifta, en það sýnir okkur þó
ljóslega, á hve lágu stigi iðnfræðsla og félagsþroski unga
fólksins hér á landi er.
Kæru vinir!
Við þökkum ýkkur innilega fyrir
vinsamlegar kveðjur og viljum
gjarnan koma á bréfasambandi við
ykkur. Fyrst ætlum við að gefa
ykkur nokkrar almennar upplýs-
ingar um skóla okkar. Iðnskóli nr.
1 í Moskvu undirbýr faglærða
verkamenn fyrir Stalínbílaverk-
smiðjurnar í Moskvu, en starfs-
fólk hennar hefur tvívegis verið
sæmt Lcninorðunni og starfsorðu
Rauða Fánans. í ár stunda 850
manns nám við skólann í ýmsum
sériðngreinum: rennismíði, slípun,
logsuðu, rafvirkjun, trésmíði o. fl.
Verklega námið. fer fram í stór-
um og velútbúnum vinnustofum
undir handleiðslu reyndra meist-
ara, og enn fremur eru í skólanum
ága-tar kennslustofur til kcnnslu í
márgvíslegum námsgreinum, er
lieyra undir almenna menntun, í
ýmsum greinum iðnfræðinnar, í
efnisþekkingu, rafmagnsfr;eði, afl-
fræði, stærðfræði og eðlisfræði, enn
fremur er rússnesa ein námsgrein-
in og leikfimi. í deildinni „Ungi
iðnaðaimaðurinn" eru starfandi
námshringar iðnnema, jrar sem
nemendurnir. fullkomna þekkingu
sína á ýmsum sviðum, svo sent
eins og viðvíkjandi moderniseringu
véla og áhalda, nýjuin aðferðtnn
við vinnslu málma, sögu o. s. frv.
Mikill áhugi er ríkjandi í skól-
anum fyrir sögu og landafræði
Sovétríkjanna, og leikfimi og í-
þróltir eru stundaðar af kappi.
lnnan skólans starfa ýmsir íþrótta-
flokkar eins og t. d.: sundflokkur,
köi fubohaflokkur, volley-ball-flokk-
ur, skíða- og skaulaflokkttr, „Ungi
veiðimaðurinn" o. fl. Meðal nem-
cndanna eru margir frægir fim-
leika- og íþróttamenn.
Fagfélag skólans innir af hendi
merkilegt og mikilvægt starf. Ofl
cru haldnir Itindir, þar sem þjóð-
kunnir menn mæta, t. d. Stakhan-
ov-yerkanienn, Stalin-verðlaunahaf-
ar, sovéthetjur, rithöfundar, lista-
menn, vinnuhetjur og verkfræð-
ingar og iðnaðarmenn verk-
smiðju okkar. Umhverfis skólann
höfum við gróðursett ávaxtagarð.
Oft eru haldnar skemmtanir í
skólanum, þar sem koma fram
skemmtikraftar úr okkar eigin hóp,
og fara þær fram í samkomuhúsi
skólans, sem tekur 800 tnanns í
sæti. Eru eftirtaldir flokkar á-
hugamanna í listum starfandi í
skólanum: 100 manna söngflokkur,
40 manna lúðrasveit, 50 nianna
dansflokkur . og 25 manna leik-
flokkur. Margir nemendur skólans
eru við nám í skóla verkalýðs-
æskunnar.
I Moskvu eru mörg listasöfn og
leikhús, og erum við tlðir gestir
þar.
Nemendur skólans fá allir styrk
frá ríkinu, auk þess hafa þeir þrjár
máltíðir fríar á dag og föt. Nárns-
tíminn í skóla okkar er tvö ár, og
að námi loknu fá þeir, sem út-
skrifast, vinnu í St.alinbílaverk-
smiðjunni.
Þetta eru nú í stuttu nráli upp-
lýsingar um skóla okkar, veru
okkar þar og nám.
Nú viljum við biðja ykkur um
að skrifa okkur um nám ykkar,
líf og starf.
Fyrir hönd ncmenda.
FRAMHALDSSAGA
Þeir höfðu látið hann beita sporum sínum gegn þeim gömlu, og hann
hafði gert út af við þá einn af öðrum — hlæjandi, þegar þeir höfðu eins
og gamli Stowser Bill grátið í búningsherberginu. En nú var hann sjálfur
kominn í flokk þeirra gömlu og menn létu þá ungu reyna sína spora á
honum, eins og t. d. þennan Sandel. Hann var hingað kominn frá Nýja-
Sjálandi þar sem hann var þekktur, en í Ástralíu þekkti hann enginn og
honum hafði verið stillt upp gegn Tom gamla King. Ef Sandel stæði sig
vel fengi hann að berjast við betri menn og fyrir hærri þóknun, svo menn
gátu verið vissir um að hann myndi berjast sem ljón. Hann hafði allt að
vinna — peninga, frægð og stöðu, og Tom King var hið gamla og gráa
fjalhögg, sem girti honum veginn til fjár og frama. Og hann hafði ekkert
að vinna, annað en þrjátíu pund til þess að borga veitingamanninum og
kaupmönnunum með. Meðan Tom King gekk og gruflaði svona, kom upp
í hinum trega huga hans mynd — mynd af æskunni, æskunni sem Ijómaði
sigrihrósandi og ósveigjanleg, með lipra vöðva og slétta húð, með hjarta
og lungu, sem ekki höfðu verið ofreynd og skemmd — æsku, sem hló
þegar menn vildu takmarka áreynsluna. Já, æskan var ódauðleg. Hún
gerði út af við þá öldnu og hún var ekki með neinar áhyggjur vegna þess
að um leið og hún það gerði eyðilagði hún sjálfa sig um leið. Hún of-
reyndi æðarnar og notaði hnúa sína og var svo í fyllingu tímans sópað
til hliðar af æskunni, vegna þess að æskan er alltaf ung. Það er aðeins
ellin sem eldist.
Þegar hann kom að Castlercagh-stræti snéri hann til vinstri og eftir að
hafa farið yfir þrjár þvergötur kom hann að Gayety-klúbbnum. Hópur
unglinga, sent lónuðu fyrir utan viku með auðmýkt úr vegi fyrir honum
og hann heyrði þá segja hvern við annan: „Þarna er hann! Það er Tom
King!“
Inni í klúbbnum, á leiðinni til búningsherbergisins mætti hann gjald-
keranum, ungum manni með glaðlegt andlit og skörp augu. Þeir tókust
í hendur.
„Hvernig gengur það, Tom?“ spurði hann.
„Agætlega!“ svaraði King, þótt hann lygi vísvitandi og hefði gefið
hvern eyri fyrir gott buff, ef til hefðu verið.
Þegar hann kom út úr búningsherberginu f fylgd aðstoðarmanna sinna
og gekk fram ganginn, sem lá að upphækkuninni í miðjum salnum, heils-
uðu áhorfendur honum með hrifningarópum. Hann svaraði kveðjunum til
hægri og vinstri, þótt hann þekkti fá andíítanna. Flestir áhorfendanna
voru unglingar, sem ekki höfðu litið dagsins ljós þegar hann vann fyrstu
sigra sína innan kaðlanna. Hann stökk lettilega upp á pallinn, beygði sig
undir kaðlana og gekk yfir í hornið sitt, þar sem hann settist á kjafta-
stól. Jack Bail, sem var dómari í þetta sinn, kom til hans og heilsaði
honum. Hann var fyrrverandii hnefaleikari, en hafði ekki keppt í tíu ár.
Þeir voru báðir af gamla skólanum og hann gat verið viss um það að
Ball myndi ekki vera með neina rekistefnu þótt hann viki svolítið frá
reglunum í keppninni við Sandel.
Ungir og metnaðargjarnir þungaviktarhnefaleikarar komu einn af öðr-
um inn í hringinn. Dómarinn kynnti þá fyrir áhorfendum og tilkynnti
áskoranir þeirra.
„Pronto hinn ungi," tilkynnti Ball, „frá Norður-Sidney skorar á þann
sem vinnur og leggur undir fimmtíu pund úr eigin vasa.“
Áhorfendurnir klöppuðu og þeir klöppuðu aftur þegar Sandel stökk yfir
kaðlana og settist í hornið sitt. Tom King virti hann fyrir sér með for-