Tímarit iðnaðarmanna - 01.07.1933, Side 12

T 1 M A R I T
IÐNAÐARMANNA
nokkrum árum sáum vjer oss til stórrar
undrunar kjólana hipjaða upp um knjen á
hinum virðulegustu frúm. lín nú hefur blæ-
an aftur fallið niður um mjóaleggi hinna
fögru. Aðeins við vinnu og iþróttir hafa stuttu
kjólarnir, sem þessi tíska lieimtaði, haldist
ennþá, af því þar er eitthvað vit í að nota þá.
Við hátíðleg tækifæri klæðist kvenfólkið aftur
i fatnað, sem er það rjettur i hlutföllum, að
útlit konunnar er samræmt sjálfu sjer (harm-
oniskt). Hjer kemur annað en hagsýni til
greina. Er þá ekki ástæða fyrir oss að ætla, að
sama verði raunin á um hús og lieimili. Stærð-
arákvörðunin (Standardisering) og hagsýnin fá
sitt — eldhús, sjúkrahús, verksmiðjur, stórar
skrifstofur, vöruhús o. s. frv. fá að halda sínu
þrautreynda, haganlega fyrirkomulagi og efnis-
meðferð, er fólk sleppur við heima hjá sjer að
liggja stöðugt á einskonar uppskurðarborði eða
geyma muni sína i búðarskápum. Viðhafnar-
vörurnar þurfa ekki að grimuklæða sig sem
stórframleiðsla, gerð fyrir fátæklinga. Vjelarn-
ar verða að unga út haganlegum nytjavörum,
en iðnaðarmenn verða að hafa rjett til að fást
við að gera fagra hluti eftir eigin og viðskifta-
mannanna geðþótta.
En þótt vjer viljum iðnaði vel, þá þurfum
vjer ekki að lita hornauga til nýju stefnanna í
iðjurekstri og stórframleiðslu. Aftur á móti her
oss að segja nei, þegar þær krefjast einveldis
um smekk og stíl, lika hjá iðnaðarmönnum og'
þeirra framleiðslu. Að þannig vill ]>að verða
stundum, eru engar öfgar. Jeg minnist ]>ess, að
á Stoekhohnssýningunni 1930 var einn af
forstöðumönnunum spurður, hvernig væri með
smíði á sýningarhúsunum. Ht.nn svaraði, með
nokkurri sjálfsánægju, að það væri alls engin
smíði á neinu af sýningarhúsunum, — það gæti
og æti ekki að vera, því smíði væri ótímabær
iðn, sem ekki gæti lengur fælt þá er hana
stunduðu. Og það var sjón hjá sögu á sýning-
u.nni, því dregin stálrör, krómuð, lökkuð, vaf-
ín leðri, mættu auganu hvert sem liðið var. Ef
stefnan fengi vilja sinn, mundi hún raunveru-
lega innan skamms tíma ganga af einni elstu
og virðulegustu iðngreininni dauðri, þeirri, sem
flestar iðngreinir hafa fengið nafn sitt frá, að
nokkru, i latinunni „faber“ og i norrænuin mál-
um ,,smiður“ eða „smíði“. Ef þessi aftaka væri
nauðsynleg, mundum vjer neyðast til að sætta
oss við hann. En nú getur ekki verið um
neina slíka nauðsyn að ræða. Það er víst ekki
ringöngu af fjárhagslegum ástæðum, að menn
liafa tekið stálrörin framyfir smiðið. Það eru
fagurfræðilegar ástæður, gleðin jdir hinu
hreina og nákvæma, liinn harða og skýra, sem
hafa ráðið vali húsameistaranna. Þegar smekk-
urinn breytist hefst smiðið aftur til vegs. En á
meðan því er litið sint, förlast smíðaleikninni;
dýrri reynslu margra áratuga varpað á glæ.
f húsgagnasmiðinni er skrautleysið sömuleið-
is áberandi. Menn lita ekki við útskurði eða
greypismiði. Alt verður að vera sljett og stíft.
En menn neita sjer ekki um dýrt efni og mjög
fullkomna og tísku-samræma áferð — gljáfægt
jakaranda. Það eru dýrmætar geymslukistur,
sem maður situr í i hinum iburðarmiklu tísku-
sölum, ef maður liálf-liggur þá ekki í einskonar
áhöldum úr stálrörum.
Byggingalistin veitir ekki myndasmiðum og
steinsmiðum vinnu, heldur slípi- og fægivjel-
um.
Vefnaðarlistin verður að gæta sín við öllu
skrauti og búa til einlitar og órósóttar mottur
og yfirklæði, jafnvel þótt iðntæknislega (tekn-
iskt) væri rjett og eðlilegt að hafa ívefnað og
fleiri liti.
Gullsmiðirnir mega ekki drífa gullið eða silfr-
ið eða grafa í það. Málmarnir sjálfir og gljái
þeirra verða að nægja. Gimsteina verða þeir
að setja vandlega i og hafa þá í rjetthyrningum
og ferningum svo þeir líli út eins og knappar
á korti. Þessi demantakort gera liinum auðugu
konum, sem keppast um íburðinn, kleyft að
meta i fljótu bragði hve mikils virði gimstein-
ar vinkonanna sjeu í dollurum.
Málararnir eiga að sprauta lakki á fletina.
Allar skreytingar eru strnglega hannaðar.
Það er engin vafi á því, að fullkominn skraut-
laus stíll getur verið tilkomumikill og' liátíð-
legur, ef honum er haldið samræmdum og með
öruggum smekk. En hann heimtar mjög full-
komna vinnu og útfærslu, mjög nákvæmt og
kænlegt efnisval jakaranda, marokang, króm