Vikan - 28.02.1957, Blaðsíða 12

Mý framhaldsfrásögn — og enra er hún sönn!
m
Þeir sem lásu söguna um Odette, munu ekki vilja
láta þessa fara framhjá sér. Höfundurinn er maður-
inn, sem barðist við hlið hennar í Frakklandi og sem
hún átti eftir að giftast.
Frásögn hans snýst um líf þeirra og baráttu eft-
ir að þau féllu í hendur Þjóðverjum. Hann lýsir
hinu ódrepandi hugrekki Odette, mönnunum sem
þau kynntust í fangelsum og fangabúðum, vinum og
óvinum, hetjum og hugleysingjum, eðallyndum and-
stæðingum og hreinum föntum.
Hann lýsir mikilli fórnfýsi og mikilli grimmd,
ótal hættum og svakalegum ævintýrum og furðulegu
ferðalagi með furðulegu fólki um rústir Þriðja ríkisins.
Og hann lýsir endurfundunum við Odette.
Þeir sem hafa gaman af að lesa um sanna heims-
sögulega atburði, hljóta að fylgjast frá upphafi með
þessari frásögn
EFTIR PETER CHURCHILL
URÐINNI var skellt á hæla mér og slagbröndunum
skotið heim, Ferli mínum sem njósnara og skæru-
liða var lokið.
Mér leið herfilega. Þyngst lagðist það þó á mig,
að ég vissi, að Odette lá þarna einhverstaðar í grend
við mig,- að hún var líka orðin fangi. Ef til vill áttum við
aldrei eftir að sjást framar, ef til vill mundvun við aldrei vita,
hver orðið hefðu örlög hins.
Þetta var á miðnætti hinn 16. apríl 1943. í 225 daga alls
hafði ég verið bak við víglínu fjandmannanna. Fjórum sinn-
nm hafði ég heimsótt þá — þrisvar með kafbát, einu sinni í
fallhlíf. I 225 daga hafði ég barist við hlið frönsku skæru-
liðanna. Hið hernumda Frakkland hafði verið vígvöllur minn.
Nú var þessu lokið.
Ekki svo að skilja, að ég væri búinn að gefa upp alla von.
í fangelsisgarðinum hafði ég tekið eftir gildum bjálka, sem
lá frá klefahúsinu og að múrveggnum, sem umkringdi það.
Hinumegin við vegginn var þjóðvegurinn frá Annecy til Genf.
Bjálki þessi var um sjö fet frá jörðu; það var því barnaleikur
fyrir mann í góðri þjálfun að komast upp á hann. En verðirnir
— það var verra að komast fram hjá þeim. Ég varð að byrja
á því að komast að, hvenær varðmannaskipti fóru fram. Og
ég var svo heppinn, að þeim hafði láðst að taka af mér arm-
bandsúrið.
Þjóðverjarnir hefðu áreiðanlega ekki gleymt þvi, ef ég hefði verið
svo óheppinn að falla fyrst i henduinar á þeim. En eins og á stóð var ég
fangi ítala. Annecy var í þeim hluta Frakklands, sem þeir höfðu her-
numið.
Þegar augu mín vöndust myrkrinu, svipaðist ég um í klefanum.
Hann var ekki beinlínis glæsilegur. Það var ekkert í honum nema sex
feta löng trébrík, sem mér var ætlað að sofa á. Engin dýna, engin ábreiða.
Ég lagðist út af, vildi sofna, gat það ekki. Mér leið óskaplega illa.
Ég hafði aldrei áðui' verið lokaður inni eins og dýr í búri. Stundum ótt-
aðist ég, að ég mundi tryllast, ganga berserksgang. Ég varð að komast
út úr þessari holu. Mér fannst ég vei'a að kafna. Og þó varð ég að
bíða. Ég varð að ná tökum á sjálfum mér og bíða hins rétta tækifæris.
Klukkan tvö eftir miðnætti var skipt um verði. Nýi vörðurinn hringl-
aði klefalyklunum alla nóttina.
Ég gat ekki hætt að hugsa um handtökuna. Þó voru þær hugsanir
síst uppörvandi. Ég hafði látið þá taka mig í rúminu! Ég lifði þetta
upp aftur í huganum, mundi ljóslega hvernig Odette haf'ði litið út, þegar
Henri, þýzki njósnaraveiðarinn, hafði leitt hana inn í herbergið og menn
hans læst járnunum um úlnliði mína. Ég minntist leitarinnar, hvernig
þeir höfðu hellt úr skúffunum á gólfið og leitað eins og óðir menn að
ieyniskjölutn, byssum, eiturtöflum. Og Odette hafði gengið um herbergið
og týnt upp fötin min, eins og skyldurækin húsmóðir.
Að einu leyti hafði ég verið heppinn. Ég hafði verið nýbúinn að losa
mig við hálfa milljón franka, nokkrar handvélbyssur og talsverðan bunka
af fölsuðum vegabréfum og skömmtunarbókum. Þeim þýzku hefði heldur
en ekki verið skemmt, ef þeir hefðu fundið þetta í fórum minum.
Eitt hafði ég þó vitað, að var þarna i herberginu, sem þeir mundu
vilja gefa mikið fyrir að finna. Það voru afrit af fimm skeytum, sem
ég hafði verið nýbúinn að fá frá London. Ég hafði geymt þau í veskinu
mínu í jakkavasanum. 1 veskinu höfðu líka verið 70,000 frankar, hluti
af fé því, sem ég hafði síðast haft meðferðis frá London.
Nú var ég í jakkanum þarna í klefanum, en vasinn, sem veskið hafði
átt að vera í, var tómur! Hann hafði verið tómur, þegar leitað var á
mér í fangelsinu. Þó höfðu Þjóðverjarnir ekki leitað í vösum mínum,
áður en þeir afhentu mig Itölunum! Þarna var gáta, sem ég ekki gat
leizt. Hvar í ósköpunum var þetta veski, sem ekki gat einungis komið mér
og Odette á jafnvel kaldari klaka en við vorum á, heldur haft í för með
sér stórkostlegar hættur fyrir ýmsa félaga okkar?
Ég minntist akstursins til fangelsisins, þessa stutta dapurlega ferða-
lags, sem hlaut að enda með skilnaði okkar Odette. Við höfðum setið
í baksæti bílsins með vopnaðan vörð á milli okkar. Við höfðum stigið
út úr bílnum fyrir framan fangelsishliðið, og Odette hafði tekið fast i
hendina á mér áður en hún var leidd burtu.
Hver mundu nú verða örlög Odette, ef mér einhverntíma tækist að
strjúka? Það mundi eflaust bitna á henni. Hver var þá skylda mín?
Átti ég að strengja þess heit að láta eitt yfir bæði ganga?
Svona leið nóttin. Mér var fært kaffi klukkan átta og um hádegi var
mér leyft að fara út i fangelsisgarðinn og snæða hádegisverð. 1 garð-
inum vai' slangur af Itölum, sumir við varðgæslu, aðrir fangai' eins
og ég. Glaðlegur ungur hermaður trúði mér fyrir því á frönsku, að
hann væri sífellt að hafna í Steininum. Heraginn, sagði hann og hló,
ætti svo illa við hann.
Þótt ég talaði ítölsku, ákvað ég að láta sem ég kynni það ekki.
Ég vonaði, að verðirnir gættu sín þá síður í návist minni og eitthvað hrykki
upp úr þeim, sem ég gæti haft gagn af. Ég hafði líka gott tækifæi'i
til þess að vit'ða fyrir mér bjálkann, sem flóttavon min byggðist á. Ég
sá ekki betur en hann mundi auðveldlega geta boi'ið þyngd mína.
Að hádegisverði loknum, var ég fluttui' í stærri klefa, sem hafði
það meðal annars til síns ágætis, að í honum var salernisskál. Auk þess
voru slitur úr rúmdýnu á trébríkinni og dálitill gluggi hleypti dálítilli
birtu inn í klefann.
Allan þennan dag og fram eftir nóttu velti ég því fyi'ir mér, hvað
ég ætti að taka til bragðs. Ég var ennþá ákaflega taugaóstyrkur. Það
var eins og innilokunin Iamaði viljakraft minn. Þó var ég auðvitað orðinn
ýmsu vanur. Ég hafði kynnst ýmsu misjöfnu þá 225 daga, sem ég var
búinn að starfa sem brezkur njósnari og skæruliði i Frakklandi. Hjá því
gat ekki farið. En þetta fannst mér voðalegt. Samanborið við þetta vai'
það barnaleikur að varpa sér í niðarmyrkri út úr flugvél, sem þaut með
200 núlna hraða yfir land óvinanna.
Hvað gekk eiginlega að mér? Ég spurði sjálfan mig þessarar spurn-
ingar hvað eftir annað. Ég var maður á bezta aldri og í ágætri þjálfun.
Ég kunni að berjast í návígi, var nákunnugur öllum bardagaaðferðum
úr njósnaraskólunum brezku. Ég kunni að rota venjulegan meðalmann
með einu snöggu höggi.
Þó tók það mig alla nóttina að sigrast á þessu óskiljanlega þrek-
leysi og viljaleysi, sem fangelsun mín hafði haft í för með sér. Það
var mikið i húfi. Líf mitt lá sennilegast við að mér mistækist ekki.
Klukkan sex var skipt um verði. Eftir þessu hafði ég látist vera að
bíða. Þó tók það mig heila klukkustund að herða upp hugann og láta til
skarar skríða.
Það var örlítið gat á klefahuiðinni. Ég rak sígarettustubb í gegnum
þetta gat og bað um eld. Vörðurinn stóð upp og nálgaðist dyrnar. Þegar
hann sá, hve lítill stubburinn var, snerist honum hugur, og í stað þess að
gefa mér eld, skaut hann slagbröndunum frá hurðinni, opnaði og steig
inn. Ég horfði framan í hann og komst að þeirri niðurstöðu, að ég yrði
að láta hann fá höggið á hökuna, en ekki gagnaugað, vegna hjálmsins.
Á þessu andartaki stakk hann hendinni i treyjuvasann, dró upp
silfurlitað sígareltuveski, opnaði það og otaði því brosandi að mér.
Mér féll allur ketill í eld við þessa vingjarnlegu framkomu, og i stað
12