Vísir - 19.10.1955, Blaðsíða 3

Miðvikudaginn 19. október 1958.
V1S I R
*
Góði dátinn Sv
í Þjóðíe
er ákaflega vafasamt, að
mokkur bók hafi á seinni tímum
gert fleiri íslendingum ánægju
æn bókin um góða dátann
ÍSvæk.
1 Þessa bók rak á fjörurnar
fyrir nokkrum árum í afbragðs
Jpýðingu Karls ísfelds. Karli er
ákaflega sýnt um húmör, og
hann hefir í ríkum mæli getað
:notað kímnigáfu sína og ó-
yggandi málsmekk og málvönd-
un í þessari þýðingu sinni.
Sagan um Svæk er „satíra“
um skrifstofubras og her-
minnsku hins feyskna keisara-,
dæmis, Austurríkis og Ung-!
verjalands. Svæk er samnefn-
ari allra góðra manna, sem sjá
hið kostulega í tilverunni. hlær
að skrifstofumennskunni, og
öllu því þrasi, sem því fylgir, og
kemst einhvemveginn alltaf
vel út úr þessu öllu saman.
Svæk er maður, sem við heLzt
allir vildum vera, góðviljaður,
góðhjartaður, elskulegur.
Jaroslav Hasek hét Tékkinn,
:sem skrifaði bókina um SVæk,
<og gerði hún hann frægan víða
um lönd. Það er fengur fyrir
islenzkar bókmenntir, að Karl
ísfeld skyldi verða til þess, að
snúa þessu meistaraverki hans
á íslenzka tungu. Þó ekki væri
fyrir annað, skyldi Karls
minnzt.
Nú hefir Þjóðleikhúsið ráðizt
í að setja á svið leikrit um góða
dátann Svæk, sem byggt er að
verulegu leyti, eða aðallega, á
íbókinni um Svæk, og leikriti
eftir Evan MacColl, en Karl ís-
feld hefir umsamið sína eigin
þýðingu á sögunni og fellt í
leikritsbúning.
Fyrir nokkru var frumsýning
á þessu leikriti og mun það hafa
verið leikhúsgestum fagnaðar-
efni^ að sjá hvemig til tækist.
Þa?f er vandaverk að setja Góða
dátans Svæk á svið, svo eftir-
minnilegur og hugstæður er
:hann martni úr skáldsögunni,
;sem einu sinni var á alra vör-
um. Þess vegna er gaman að því
þegar vel tékst, en það verður
elcki sagt uin alla hluti í þessu
leikriti urn Góða dátann Svæk.
Margt 'er þar vel gert, sumt mið
ur. Og einhvernveginn finnst
manni, að hinn ágæti leikstjóri,
Indriði Waage, hafi ekki full-
komlega skilið góða dátann.
Það legst einhvernveginn í
mann, við lestur sögunar, sem
leikritið er byggt á, að Svæk
hafi alls ekki verið bjáni, en
leikstjórinn vill þó helzt hafa
hann þannig. Þetta er vitaskuld
hreint túlkunaratriði, og verð-
ur ekki fengizt um það. í minni
vitund var Svæk eini maðurinn
með fullu viti í bókinni og hélt
sinni andlegu heilsu gegnum
þykkt og þunnt. Að vísu er
Svæk barnalegur á köflum, og
það hefir leikstjóranum og að
Hatrömm barátta gegn berkia-
bóhisetmngu á Sndlandi.
Ileyitt að torvelda heill)rigðistarf»
wemi Iiidlandsst|oroar og S.|s.
Róberi Arníinnsson og- Hildur
Kalman.
sjálfsögðu leikaranum Róbert Ævari Kvaran 1 gerfi kennara,
’Jóni Aðils í gerfi bókara og
Indverska stjórnin á nú í
höggi við skæðan óvin innan
sinna eigin landamæra, nefni-
lega hreyfingu þá, sem vakin
hefir verið gegn bólusetningu
gegn berklaveiki.
Barátta þessi getur varðað líf
og heilsu milljóna manna í
þessu risavaxna þjóðfélagi.
Mánuðum saman hefir maður
að nafni Chakravarti Rajago-
palachari, fyrrum landstjóri
væri til að vekja athygli á
aukahlutverkum, eins og t. d.
ins, barizt heiftarlega gegn
Arnfinnssyni tekizt að sýna JOIU ■n-oliS 1 8er11 °°Kara og j bólusetningaraðferð indvesku
Að mínu vlti leikur Róbert hiarðmanns, Haraldi Björns- stjórnarinnar. Maður þessi
ArnfinnssonGóða dátann Svæk!syni sem varðstjóra og raun- heldur því fram, að tilraunir
ágætlega, eins og hans er von ar fleiri' Væri það öf langt og bóluefni gegn berklum sé
og vísa, hárfínn listamaður, sem mál að telía alla leikarana, sem „sýklahernaður gegn börnum“
hefir ríæman smekk fyrir lát- t>arna koma fram, því að hlut- og „skottulækningar". Þegar
Raaji staðæfir, að bóluestn-
ingarherferðin sé „vísindalega
ónóg“. Hann lýsir yfir þvþ að
allar skýrslur um ónæmi séu
rangar og hann heldur því að
fólki, að bólusetningin stofni
börnunum í hættu. Þegar bezt
lætur, segir hann, er ónæmis-
tímabilið stutt og ekki er hægt
að endurtaka bólusetninguna.
Hefir hann lagt fram umsagnir
sérfræðinga frá öðrum löndum,
og einn kunnasti maður lands- sem hafa illan bifur á bóluefn-
inu B.C.G.
bragði og gerfi þess manns, sem
leika skal hverju .sihni. Yfir-
verki eru 45 talsins.
Þó að Svæk á sviði Þjóðieik-
þessi maður talar, hlusta á hann
tugþúsundir eða milljónir Ind-
Dnartalan '
hefir lækkað.
Rajkumari Arit Kaur, mennt-
uð kona, sem er heilbrigðis-
málaráðherra Indlands, hefir
svarað árásum Raaji í indverska
þinginu. Hún nefndi að vísu
ekki nafn hans, en ekki var um
að villast, við hvern hún átti.
leitt verður ekki horið nógsam- 1 úússins, sé ekki samhærilegur j verja, og 1 fjölmörgum ræðum
lega lof á Róbert fyrir túlkun (við Það’ sem eg hafðl vænzt hefir hann reynt að gera bólu-
hans á hutverkum, sem hon- ' yegna bókarinnar, sem áður er ^ efnið, sem notað er, tortryggi- Hún lýsti yfir því, að berkla-
um hafa verið fengin undan- ;á minnst> Þá er reJ'kvískum legt. Bóluefnið er nefnt B.C.G., jveikin væri eitt mesta vanda-
farið, og er þá skemmst að leikhúsgéstiim fengur í að sjá sem er stytting á Bacillus, Cal- mál Indlands. Ákvörðunin um
minríast Topasar.
Heiltílarsvipurinn á sýningu.
Þjóðíeikhússins á Svæk er heid-
ur risíágur. En það er ekki þar
fyrir. Þar er margt skrýtilegt
og skemmtilegt, sem kitla inun
hláturtauar þeirra. sem sækja
leiksýningarnar. Þar er nóg af
kímilegum atvikum og hnytti-
legum tilsvörum til þess, að þær
yerði fjölsóttar. Sérstök ástæða
hann.

Th.S.
Klæð’í ííreng-
ina í góð og hly
nærföt.
LH. MílSier
að berjast við veikina með
B.C.G. hefði verið tekin eftir
að tilraunir í öðrum löndum
hefðu leitt í ljós, að bóluefnið
hefði stórkostlega lækkað dán-
mette, Guérin.
Skæðásta
veikin. ~
Árásir Raaji, eins og Indverj-
ar nefna manninn, hafa geysi- artöluna. Indlandsstjórn er
lega þýðingu fyrir heilsuvernd- sannfærð um ágæti bóluefnis-
arbaráttu Indverja og hrein- ins, sagði ráðhérrann, og það
lætisbaráttu Sameinuðu þjóð- er skaðlaust með öllu.
anna. Viðleitni heilbrigðis-
málastofnunar Sþ. hefir staðið
fyrir þessari baráttu, og þar;
Ráðherrann fullyrti, að ítar-
iegar tilraunir, sem gerðar
| hefðu verið í mörgum löndum
við hin ólíklegustu skilyrði
hefðu stórlækkað dánartöluna,
mæðir langmest á henni. Til i
þessa hafa urii 80 millj. Ind-
verja verið berklaprófaðir, og ...
on .... ,,meira að segja svo mjog, að
um 20 millj. raanna, sem reynd , , . ....
* Vmr» «r«Yvr-i o’rlri rinmn
ust „negatívir“, verið bólusettir.
Berklaveikin er skæðasta
I veiki, sem hrjáir Indland, næst
á eftir mýrarköldu, og talið er
að um 500.000 manns deyi úr
henni á ári hverju. Þá er það og
mjög mikilvægt, að herferð
bólustaningarmanna nær til
hinna fjarlægustu þorpa og
vekur hjá fólki vilja til þess.
að bæta lífsháttu sína og efla
þrifnað.
Góði dátinn í skemmtilegum félagsskap.
mwuvwwwww
Það þurfti mikið átak til
þess að telja Indverja á að leyfa
bólusetningu á sér og börnum
sínum. Nú óttast menn, að
starfsemi Raaji brjóti niður
þetta mikilvæga starf.
*w'i<w./vwuwváiVAV^w«iwv,BVs>Vi."iiVAfl^vww
hún væri nú ekki nema 1/15
þess, sem hún myndi vera, ef
ekki kæmi bólusetning til.
Hún vísaði algerlega á bug
ásökunum þeim, sem felast í
ræðum Raaji,
Opið frá
kl. 8 að
morgni,
fil kl.
11V2 að
kvöldi
Heitur
matur.
Smurt
brauð.
Kaffi o. f
Vita-B»r. Hergþórugötu 21
Fres»$$ B’étíœrglöp.
Tíu mínútur — áratuga harmleikur.
Mál, sem livíldi eins og mara
á Bretum í nær tvo áratugi.
Framh.
manninum, hann hafði ekki
verið með gleraugun.
Á gangi réttarhallarinnar í
New York þekkja stúlkurnar
aftur Óskar Sílater, sem leiddur
er fyrir þær. Jú, þetta var
maðurinn, sem þeir sáu eftir
morðið. (FulljTt var, að þær
heföu þekkt haim án nokkurra
visbendinga á gangi hinna
atnerísku réttárhallar. Það var
ekki fyrr en mörgum árum
. Seinna, að menn komust að því,
. að. skozki lögreglumaðurinn,
sem f vlgdi þeim, háfi bent ungu
stúlku: iim á Slater og spurt:
„Er þetta maðurinn?“) Slater
hefði getað orðið kyrr í New
York. Yfirvöldin .ráðleggja
honum að neita kröfunni um,
að hami yrði framseldur. En
Slater villa hreinsa hendur
sínar í eitt skipti fyrir öll. Hann
heldur aftur til Glasgow af
frjálsum vilja.
Nú hefur lögreglan fundið
fleiri vitni. Þau þykjast þekkja,
að Slater sé sami maðurinn: og
sézt hafði athuga ' hús frk.
Gilchrist fáum dögum fyrir
morðið. Ekkert þeirra, og eru
þá báðar ungu stúlkurnar tald-
ar með, veitti því athvgli að
„þessi maður“ væri nokkuð út-
lendingslegur að siá. Þetta er
þó hið fyrsta, sem sérhver
Breti hlýtur að taka eftir hjá
Slater. Vinkona Slaters og
þjónustustúlka þeirra segja, að
Slater hafi verið heima, þegar
moiðið var drýgt, og sétið að
kvöldverði. Framburður þein-a
er talinn vafasamur í íyllsta
máta og ekki t^kið tillit til
hans. í ferðatöskum Slaters
finnst safn ..af verkfæ’rum.
Hamarinn þar töldu menn, að
notaður hefði verið við morð-
ið.
„Krunan gegn
Óskari SIater.“
Málareksturinn hefst í Edin-
horg í maí 1909. Ákæruvitnin
ganga inn í réttarsalinn. Hvor-
ug stúlkan er lengur í vafa um,
að Slater sé maðurinn, sem
þær sáu þetta dumbungslega
desemberkvöld. Þegar verj-
andinn nýr Helenu Lambie því
um nasir, að í New York hafi
hún þótzt þekkja Slater á
göngulaginu, en núna á and-
litinu, verður hún móðguð.
Hún getur leyft sér það, því
að nú er hún orðin mikilvæg
persóna, sem menn veita at-
hygli.
Varnarvitnin látaekki sjá sig
i réttinum.- Hin hclztu eru
þessi: Kaupmaður í nýlendu-
vöruverzlun í nánd við íbúð
Slaters. Hann sá Slater skömmu
eftir að morðið hafði átt sér
stað ganga út úr íbúð sinni, og
skiptust þeir á nokkrum orðum.
Ekki er læknirinn heldur yfir-
heyrður, sá er rannsakaði
fyrstur hina myrtu og sá morð-
staðinn. Síðar komast menn að
því af bréfum og samtölum, að
þessi læknir hefði séð strax, að
fyrst hefði frk. Gilchrist fengið
högg af kolafötunni og síðan.
verið slegin með stóli. Þegar
verjandinn frétti um þessi
vitni, er það orðið of seint.
Málið er reifað af mála-
færslumanninum Úrel lávarði,
einum glæsilegasta ræðumanni,
sem þá er í Skotlandi. Hann.
efast aldrei um óskeiliulleik
sinn. Þettá ræðueinvigi gegiv