Vikan - 10.03.1983, Blaðsíða 20

Hver islenskur fiski-
maður aflar að með-
altali yfir 60 tonn á
ári — sportfiskiri
ekki meðtalið. Einn-
ig á þvi sviði má ná
undarverðum ár-
angri.
tölur Hagstofunnar um mann-
fjölda á Islandi — þýö.) búa nú til
dags í þéttbýli, þar af um helming-
ur íbúa landsins í höfuðborginni
Reykjavík sem í upphafi nítjándu
aldar taldi 300 íbúa. Þótt Islend-
ingnum sé þaö þvert um geö hefur
hann fellt sig aö skilyröum nútíma
þéttbýlissamfélags. Bóndinn,
fiskimaðurinn og sauöfjárræktar-
maðurinn, allir hafa þeir amerík-
aniserað og endurbætt tilveru sína.
Kannski er oröið stress honum til-
tölulega framandi ennþá en vafa-
laust er hann farinn aö hugsa um
gott, íslenskt orö í staðinn fyrir
þetta alþjóðlega. Islendingurinn
er náttúrumanneskja. Hann kem-
ur úr óbyggðum, af hraunflákun-
um, frá afskekktum smákotum.
Kannski er hann ekki sjálfur fædd-
ur og uppalinn á grasrindanum
þarna uppi milli snævi þakinna
fjallanna, en þá var pabbi hans
það eöa afi hans. Kannski gerir
hann sér ekki fulla grein fyrir því
sjálfur, eöa kannski vill hann ekki
viöurkenna þaö, en dýpst í sínu
ullarangandi hjarta og mosa-
klæddu sál þráir hann endalaust
afturhvarf til sauöahjarðarinnar,
til víkingahestanna, hraunryks-
ins, réttanna, til hinnar stór-
brotnu, síbreytilegu, hrikalegu
náttúru Islands. I hverjum Islend-
ingi býr partur af víkingi og vænn
slunkur af útilegumanni og þess
vegna notar íslenskur borgarbui
nútímans hvert tækifæri til að
komast út í náttúruna og ber fyrir
sig hvert mögulegt tilefni, rjúpna-
veiði, laxveiöi, útilegu, heim-
sókn út í sveit, dvöl í orlofshúsi —
já, og hann fer meira aö segja í
skógarferð —í þessu landi þar
sem varla má finna nokkurt tré
sem stendur undir nafni!
Söguþjóð
Islendingurinn er vitsmunavera
sem kann bæöi að lesa og skrifa. I
engu ööru landi heimsins er jafn-
mikiö lesiö og á Islandi. I þróuðu
velferöarríki eins og Svíþjóö eru
til dæmis prentaðar 75 bækur á
hverja 100 þúsund íbúa. A Islandi
er samsvarandi tala 215. Hver ein-
asti Islendingur veit eitthvað sem
vert er aö vita og maður vissi ekki
áöur. Maður má aldrei vera feim-
inn viö aö spyrja Islending. Þótt
svo ólíklega skyldi vilja til að hann
kunni ekki svar nákvæmlega viö
því sem hann er spuröur um segir
hann ekki pass þess vegna heldur
notar hann tækifærið til að svara
fjöldamörgu ööru sem hann hefur
ekki verið spuröur um! En hann
slær aldrei um sig meö fróöleik
sínum og hann hefur merkilegan
hæfileika til að halda athygli þess
sem hann er aö tala viö. Þaö er ekki
til einskis aö hann er afkomandi
söguþjóðarinnar. Þaö er mjög
eölilegt aö nóbelsverölaunin skuli
fyrir löngu hafa rambað til Is-
lands.
Islendingurinn er alvörumaöur
en aldeilis ekki sneyddur kímni-
gáfu. Norðmaðurinn getur rekiö
upp hláturroku svo undir tekur í
fjöllunum, Daninn flissar gagn-
rýnislaust aö öllu, ekki síst sinni
eigin fyndni, Svíinn krimtir eilítið
skömmustulegur yfir tvíræöum
brandara. Islendingurinn hefur
langtum afslappaöri og blæ-
brigöaríkari afstööu til kímni.
Hann er vökull yfir og kann aö
meta fíngerða og hljóöláta kímni
eins og hún kemur í samtali milli
manna og skemmtir sér hljóðlega
á réttum stööum þegar hann horf-
ir á fyndna bíómynd eða les
skemmtilega bók. Hann hefur vit
á aö sóa ekki húmornum. Það er
notalegt aö eiga bros eða hjartan-
legan hlátur ónotaö næst þegar til-
efni veröur til.
Eitt minnsta
ríki heims
Islendingurinn hefur vaöiö fyrir
neöan sig. Hann er óöruggur og
hikandi um framtíð lands síns. Is-
land er eitt allra minnsta sjálf-
stætt ríki heims, með allt sitt fá-
menni, eina landið í heiminum
sem á engar fornminjar. Island
byggðist síöar en nokkurt annaö
land í heimi og þau ríflega þúsund
ár sem þar hefur búið fólk hafa
aöeins um tvær milljónir Islend-
inga lifaö og dáiö alls. Island
hrundi allt í einu úr mannlausri
fornöld inn í miööldina, víkingar
komu auga á tækifæri og gripu þaö
meöan sviðalyktin stóö enn upp úr
bræðsluofnunum og landiö gaus
við minnstu snertingu, þótt hægt
taumana, og nú finnst Islendingn-
um hann vera alveg frjáls — eða
svo frjáls sem sá húseigandi getur
veriö sem hefur annars manns
varöhund á einu horni á lóöinni
sinni — í þessu tiltekna dæmi með
ameríska ættartölu.
Kannski er tortryggniseðliö í ís-
lensku þjóðarsálinni eölilegt og
ómissandi fyrir þjóö sem hefur
búiö í eilífri baráttu viö ofsafengin
og óútreiknanleg náttúruöfl, öfl
sem hafa fylgt Islendingum síðan
á dögum Ingólfs Arnarsonar og
reyna enn þegar tækifæri gefast
aö koma þeim á kné. En þaö er
sjálfsagt vegna þess aö þeir eru
tortryggnir sem þeir geta haft
sinn góða og ódrepandi lífsþrótt og
þar skortir Islendinginn ekkert.
Þegar hann í vikulokin fer í
bæinn að skemmta sér, að létta
sér upp, að hugsa um eitthvað
annað, er gengið í það heilshugar
Höfundar hinna umfangsmiklu íslendingasagna létu ekki nafna sinna
getið. Þær voru færðar i letur á þrettándu öld, liklega af prestum þvi að
varla hefur meðaljóninn haft tima til að sýsla með penna.
væri, meö gát, að nota þaö fyrir
fólk. Islendingurinn ætti, meö
stuöningi af Islendingasögunum
og allri andlegri menningu þjóöar-
innar, að vera vel til þess fallinn
aö aðlaga sig kröfum atómaldar.
Hann er meö því iönasta sem
gerist en hann getur ekki losaö sig
viö varfærnina. Kannski er þaö aö
hluta til vegna aldalangra, þungra
tilskipana frá öörum, Island hefur
meira en hálfan tilvistartíma sinn
veriö undir stjórn annarra þjóða.
Þaö var ekki fyrr en 1944 að þaö
sleit ákveðið af sér síðustu, lausu
og þegar ekki er hægt að vinda
nokkurn dropa úr skemmtiefninu
meir sveiflar hann meö alltum-
lykjandi tjáningarþörf handleggj-
unum utan um ókunna manninn
sem reynir að halda sig svolítið til
hlés og trúir honum fyrir því að
svona almennt séö og út af fyrir
sig, meö tilliti til alls og allt þaö,
þú veist, sé ekki svo grábölvaö að
vera Islendingur! Skiluru
ísslensku? Gva eitirru,
m’levvi? — Og hér er komið upp í
hendurnar á þér tækifæri til aö
segja alla þína ævisögu!
20 Víkan XO. tbl.