Vikan - 11.01.1940, Blaðsíða 3

VIKAN, nr. 2, 1940
3
VIKAN.
Ferð um nyrzta hluta Finnlands.
Þý/.ki blaðamaðurinn Lutz Koch ók bíl sínum haustið 1937 um þær slóðir í
Norður-Finnlandi, þar sem nú er barizt í fannfergi og vetrarhörku. Hann
Eftir kom þangað um Noreg og Svíþjóð frá Islandi og lýsir allri þessari för i
bók sinni „Norðurálfa í gegnum bíirúðuna". Sá kafli bókarinnar, sem fjallar
LUTZ um Finnland er sérstaklega eftirtektarverður, og mun margan fýsa að kynn-
ast ummælum þessa Þjóðverja, sem er mörgum að góðu kunnur hér á landi,
KOCH. um Finnland og Finna. Auk þess gefur ferðasagan glögga hugmynd um
nyrztu vígstöðvarnar — hina endalausu skóga og óbyggðu heiðar, þar
sem harðsnúnir skíðamannaflokkar eiga í höggi við óvígan Rússaher.
vika vetrar, sem hófst á sjálfan
• gamlársdag, hefir verið með frið
og spekt í vorum góða bæ. Engin sérstök
tíðindi hafa gerzt með oss þessa fyrstu
viku nýja ársins. Nokkrar púðurkerlingar
voru sprengdar í bænum í tilefni af ára-
mótunum og Alþingi sent heim, og var
síðari atburðurinn jafnvel enn hljóðlátari
en hinn fyrri. Samkomur Alþingis vekja
orðið minni eftirtekt hjá þjóðinni en funda-
höld Goodtemplara. — Það skyldu þá vera
þingslitaveizlur og laugardagsgleðskapur
einstakra þingmanna meðan á þingtíma
stendur. Menn setja ekki lengur allt sitt
traust á Alþingi, og á hættutímum væntir
þess enginn, ,,að ættjörðin frelsist þar“.
Annars er það íhugunarefni út af fyrir sig,
á hvað menn setja sitt traust á þessum
alvarlegu tímum. Þagnaðar eru allar raddir
útvarps og blaða um þegnskap og sparnað.
Menn þrauka áfram eftir beztu getu hver
í sínu lagi og setja sitt traust á forsjónina.
Vonir þjóðarinnar um hæfileika þjóð-
stjórnarinnar til að ráða fram úr vand-
ræðum dagsins eru þó ekki kulnaðar. Það-
an er þeirra aðgera von, sem heimsendir
þingmenn sáu ekki framan í fyrir högg-
ormsásjónunni og fleiri skemmtilegheitum,
auk gleðskaps í fjölmenninu.
En púðurkerlingarnar, sem sprungu á
gamlárskvöld, og ljósagangurinn í bænum
minnti á alvarlegri hluti. Sprengingar
ærslafenginna ungmenna minntu oss á, að
úti í heimi, og ekki svo sérlega fjarri oss,
eru hættulegri sprengjur að springa á haf-
inu og skothvellirnir dynja án afláts í landi
norrænnar þjóðar.
Engin tíðindi vikunnar, sem leið, voru
svo merkileg sem þau, að þá hafði Finn-
landssöfnunin náð fullum 100 þús. krón-
um. Hin geysilega þátttaka í þessari f jár-
söfnun til hjálpar Finnum gegn hinni
heimskulegu og dýrslegu árás Rússa á land
þeirra, sýnir betur en allar hrókaræður,
að oss Islendingum rennur blóðið til skyld-
unnar sem norræn þjóð og að vér erum
oss meðvitandi um þann heiður að kallast
frændþjóð hinna vösku sona Finnlands.
Hluttekning vor með Finnum þvær af oss
þann ósóma, að hér skuli hin „rauða spill-
ing“ nokkurn tíma hafa fest rætur, og þeg-
ar Finnlandssöfnunin er kominn upp í 150
þús. kr., getum við sagt, að einnig vér
höfum goldið Rússanum rauðan belg fyrir
gráan, þar sem hann kvað á undanförnu
ári hafa eytt álíka upphæð í símskeyta-
sendingar til skoðanabræðra sinna hér.
Vegurinn til Rovaniemi, sem er fyrsti
áfangastaðurinn á norðurleiðinni,
var mjór og slæmur. Hann var þó
talsvert betri en skógargöturnar í Norður-
Svíþjóð, að maður ekki minnist á Hval-
f jarðarveginn á íslandi og líka vegarspotta,
sem við höfum kynnzt í ferð okkar. Við
vorum orðin vön hristingnum og þar sem
sól skein í heiði var allt í himna lagi. Til
beggja hliða blöstu við augum blómlegar,
finnskar sveitir og hinn óendalegi skógur,
sem tók okkur í faðm sinn og sleppti okkur
ekki aftur dögum saman. Bæirnir voru vel
hýstir og hreinlegir, byggðir úr timbri, og
alls staðar hlupu ljóshærð böm fram að
veginum og hrópuðu til okkar eða veifuðu
höndunum, steinhissa á því að sjá ferða-
fólk svo seint að haustinu. Eftir 125 km.
akstur frá Tomeo komum við til Rovani-
emi. Þaðan liggja vegir í allar áttir, til
Salla eru 188 km., til Petsamo 531 km.,
en þangað var förinni heitið. Áður en við
lögðum af stað, vildum við þó kynnast af
eigin raun hinu stóra ferðamannahóteli í
Rovaniemi, sem frægt er orðið um allar
jarðir. Pohjanhovi-hótelið stendur á bökk-
um Kemi-ár, sem er veiðiá mikil. Það er
búið öllum nýtízku þægindum og maður
gæti vel hugsað sér, að það væri í miðri
London eða Berlín, en ekki í litlum, finnsk-
um sveitabæ. Það er eins og ævintýrahöll í
þessu umhverfi. En Ferðafélag Finnlands
vissi vel, hvað það gerði, er það lét reisa
hina miklu byggingu. Nýtízku hótel svo
nálægt heimsskautsbaugnum í miðju skóg-
arflæminu hefir haft seiðandi aðdráttar-
afl á ferðalanga allra þjóða. Tveggja
stunda dvöl okkar á hótelinu var okkur
til óblandinnar ánægju, og hinar lipru
þjónustumeyjar — karlar ganga ekki um
beina í Finnlandi að jafnaði — sýndu okk-
ur einstaka velvild og kurteisi.
Fyrri hluta dags komumst við af stað
og lá leið okkar fyrst yfir Kemiána á brú,
sem járnbrautin lá um auk bílabrautar.
Vegurinn var fyrst í stað vondur, en brátt
varð hann breiður og sléttur, svo að hann
tók fram akvegum í Svíþjóð. Við vissum,
að sums staðar lá vegurinn þráðbeint af
augum, svo að við hlökkuðum til að þjóta
yfir landið með methraða. En við höfðum
ekki ekið nema 8 km. frá Rovaniemi þegar
á vegi okkar varð skilti með áletruninni:
„Heimsskautsbaugurinn“, á f jórum tungu-
málum. Þarna um lá sem sé hinn furðulegi
hnattfræðilegi baugur, sem markaði mið-
nætur sólardýrð heimsskautslandanna og
við höfðum áður kynnzt á dýrðlegum sól-
skinsnóttum við Eyjafjörð og Mývatn á
íslandi. Dag var nú tekið að stytta, svo að
við höfðum ekki langa dvöl á þessum
merkilega stað, og því fremur, er við ætl-
uðum að aka í einum áfanga til Petsamo.
En dvöl okkar við heimsskautsbauginn
varð óvænt ævintýri fyrir okkur, þegar allt
í einu ruddust fram úr skógarþykkninu
hjarðir hreindýra, hlupu þvert yfir veginn
og hurfu inn í þykknið hinu megin.
Annars rauf ekkert hljóð og engin hreyf-
ing kyrrðina í skóginum. Birki og greni
myndaði vegg á báðar hendur, og við viss-
um, að hundruð kílómetra lands var þakið
skógi allt umhverfis okkur. Á þessari ferð
varð mér það ljóst, að Finnar eiga einmitt
skóginum að þakka þrótt sinn og seiglu.
Skógurinn kennir manni þögn og herðir til
baráttu, víðáttan, að fara hratt yfir og ná
f jarlægu marki með seiglunni. I þessu um-
hverfi varð Finninn sterkur á liðnum öld-
um og honum tókst að veita austrænum
þjóðum viðnám, er ágirntust land hans.
Hann varð stálsleginn hermaður og hann
varð íþróttakappi, á skíðum, göngu og
hlaupum, í fremstu röð þjóðanna.
Skógur, skógur og aftur skógur, það var
alltaf sama viðkvæðið hjá okkur. Einasta
tilbreytingin voru kílómetrastangirnar við
veginn, sem gáfu fjarlægðirnar til kynna.
Hraðinn á bílnum var sjaldan undir 60 km.
á klukkustund, en oftast ókum við með 80
—90 km. hraða, einstaka sinnum komumst
við upp í 100. Við og við þutum við fram
hjá sveitabæjum og annað veifið glitraði
á vatnsflöt handan við skóginn. Útsýnis
nutum við fyrst eftir 185 km. akstur á
bökkum Kitinárinnar, þar sem við vorum
ferjaðir yfir endurgjaldslaust á dragferju.
Áin er talsvert breið á ferjustaðnum, en
hvert, sem litið var, upp eftir ánni eða