Vikan - 24.02.1944, Blaðsíða 13

VTKAN,. nr. 8, 1944
13
Víkingslækjarætt.
Islendingar hafa löngum verið ættfróðir, þráð
að vita deili á mönnum, sólgnir í persónu-
sögu, ekki einungis afburðamanna heldur, ef svo
mætti segja, hverrar mannskepnu. Þessi náttúra
hefir bjargað mörgu frá glötun; sumu, sem ef
til vill lítið gildi hefir, þótt örðugt sé reyndar
oft að dæma um slíkt; öðru markverðu og ýmsu
stórmerkilegu. Á seinni árum hefir að vísu stund-
um heyrzt, að ættfræði sé leiðinleg, ófrjó og þurr,
og hégómi að fást við þá fræðigrein, lítið eða
ekkert á henni að byggja, sem að gagni megi
koma; hún sé ekki nema fyrir gamla og sér-
vizkufulla grúskara. Sá, sem þetta ritar, er á
öðru máli. Það hefir sést á síðari tímum, að
nýr áhugi er að vakna hér fyrir ættfræði, um það
ber margt vott og ekki síst niðjatöl þau, sem gefin
hafa verið út á prenti.
Pétur Zophoniasson er mikill ættfræðingur og
hefir lengi unnið að þvi að rekja Víkingslækjar-
ætt, en það er niðjatal Bjarna Halldórssonar
hreppstjóra á Vikingslæk. Pyrsta heftið kom út
1939, en alls eru komin út fjögur hefti og mörg
munu þau verða áður en lýkur. 1 öllum heftunum
er mikið af mannamyndum og auka þær mjög
gildi ættartölunnar. Ágætur frágangur er á bók-
unum. Þær eru prentaðar í Steindórsprenti.
Pétur segir á einum stað í formála að fyrsta
heftinu:' „Við Islendingar höfum alltaf haft orð
á okkur fyrir, að við værum ættfróðir. Ýmsir
telja lítið unnið við það, ættfræðin verði ekki
látin í askana. En hér á landi hafa flestir eða
allir verið þeirrar skoðunar, að hver einstakling-
ur hefði lítið annara kosta né galla en þeirra,
sem forfeður hans hafa haft. Þarf ekki að geta
þar annars, en þegar menn líta ungbarn, mun
venjulegast, að ‘móðirin og stöllur hennar tali
fyrst um það, hverjum barnið líkist. Ættarein-
kennin eru oft svo skýr, að allir sjá þau, en
þekkt hefi ég einstöku menn, sem eru svo vissir
um að sjá af hvaða ætt menn eru af útliti þeirra
(svip, andlitsfalli, nefi, hnakka, göngulagi o. fl.)
að alls ekki skeikar. Mörg dæmi þess þekki ég,
Pétur Zophoníasson.
að ættarsvipur hefir sézt á sex- og sjömenning-
um, og telur enginn þá skylda. Eitt sinn gerði ég
það að gamni mínu, að ég rakti spékopp í hægri
kinn aftur um 400 ár.“
....................niiiin^
DÆGRASTYTTING
Orðaþraut.
AT AR
INNI
O T A R
ÓLIN
ASK A
INN A
LIN A
ÆRÐI
IÐUR
Fyrir framan hvert þessara orða skal setja
einn staf þannig, að séu þeir stafir lesnir ofan
frá og niður eftir myndast nýtt orð, og er það
karlmannsnafn.
Svar á bls. 14.
Flautir.
Frá því er sagt, að einu sinni hafi Kristur
komið til fátækrar ekkju, sem ekki átti sér aðra
björg, en eina mjólkurgeit. Hún bað hann því
blessaðan að drýgja nú björg sína. Hann kenndi
henni þá að búa til þyril og flautir. Svona er
sagt að flautimar séu til komnar, og hafa þær
jafnan verið taldar fátækra manna fæða. — En
þó flautir þyki ekki góður matur til undirstöðu,
á allt að einu að vera meira manneldi i þeim en
skyrinu, og er sú saga til þess, að einu sinni voru
tveir menn samferða i fannfergishrið á vetrar-
dag. Hafði annar þeirra lifað mestmegnis á skyri
og mjólk, en hinn á flautum. Þegar þeir höfðu
haldið áfram um stund i snjónum og ófærðinni,
fór að smádraga máttinn úr þeijn, sem á skyrinu
hafði lifað, og seinast gafst hann upp með öllu.
Tók hinn hann þá á herðar sér, ,,og svo bar hann
flautabelgur hann skyrbelg," til byggða.
Njósnir
Framhald af bls. 4.
trúlofun okkar leyndri fyrir frú Donnay
eins lengi og við gætum, en daginn eftir
sagði ég Crastoni frá hamingju minni, og
hann óskaði mér innilega til hamingju.
„Hún er yndisleg!“ sagði hann stór-
hrifinn. ,,Það segi ég satt, að ég öfunda
þig, gamli vinur!“
Hann hafði sjálfur verið dálítið ástfang-
inn af Clo-Clo, og þar sem hann -— eins
og flestir stjórnvitringar — var mikið
kvennagull, hafði hann oft vakið afbrýði-
semi mína með því, að sýna henni of mikla
kurteisi.
En viku síðar gerðist nokkuð, sem var
mér síður gleðiefni.
Kvöld nokkurt, þegar ég sat í litlu listi-
húsi í garði gistihússins, heyrði ég allt í
einu kunnuga rödd, og þau orð, sem ég
heyrði, fengu hjarta mitt til að slá hraðar.
„Þú veizt það vel, að þér er alveg sama
um hann, Clo-Clo,“ heyrði ég Craston
segja. „Farðu fljótt frá Royal-les-Bains og
gleymdu honum. Þú veizt, hvað ég elska
þig heitt.“
Gegnum trjálaufið sá ég, hvernig hann
hélt utan um mitti hennar. Nú hvíslaði
hann, svo að ég heyrði ekki, hvað hann
sagði. Ég varð æfareiður og beit vör
mína til blóðs. En ég stillti mig og ákvað
að bíða.
Hálfri klukkustund síðar, þegar við
gengum til borðs, brosti Clo-Clo til mín,
eins og ekkert hefði komið fyrir, og vinur
minn talaði við mig jafn kátur og alltaf.
Morguninn eftir, þegar ég kom á fætur,
færði dyravörðurinn mér bréf. Það var
frá Craston. Hann skrifaði, að hann hefði
fengið boð frá París um að koma þangað
strax. Hann hafði farið með fyrstu lest-
inni um morguninn.
Ég var auðvitað mjög ánægður yfir
þessum fréttum. Ég fór út í garðinn til
þess að ná í Clo-Clo. En ég fann hana
hvergi. Ég spurði þjón nokkurn, hvar hún
væri.
„Frú Donnay og frænka hennar fóru
með lestinni í morgun!“ svaraði hann.
Ég var sem þrumu lostinn. Clo-Clo,
stúlkan, sem ég hafði tilbeðið, hafði svikið
mig — hún hafði eflaust flúið með Cra-
stoni. En frú Donnay? Hvers vegna hafði
hún líka farið?
Ég lokaði mig inni í herbergi mínu; í
tvo daga yfirgaf ég það ekki, ég var ör-
vinglaður af sorg, því að ást mín á Clo-Clo
hafði verið meira en Jónsmessunætur-
draumur.
Á þriðja degi tók ég töskur mínar og
fór til Parísar.
Ég fór strax til enska sendiráðsins. Vin-
ur minn tók mér opnum örmum.
„Craston!“ hrópaði ég. „Ég er kominn
til þess að krefja þig reikningsskila.
Fór Clo-Clo frá Royal-les-Bains með þér?“
,,Vitanlega,“ svaraði hann kuldalega.
„Þú ert ómenni!“ hrópaði ég æfur.
„Þakka þér fyrir skjalhð,“ svaraði hann
brosandi. „En þú ættir nú fyrst að athuga,
hvort þú í rauninni elskar Clo-Clo.“
„Elska Clo-Clo? Vitanlega elska ég
hana!“ hrópaði ég. „En ég veit, hvernig
í öllu liggur. Ég heyrði, þegar þið voruð
að tala saman. Þú hefir talið hana á að
fara með þér til Parísar.“
„Hlustaðu nú á mig, kæri vinur,“ sagði
Craston rólega. „Þú álítur mig vera þorp-
ara. En hvað þekkir þú til frú Donnay?“
„Ég þekki nóg til þess að tilbiðja Clo-
Clo.“
„Það er ekki nóg. En þú manst víst eftir
því, að þegar þið Clo-Clo voruð úti að
skemmta ykkur, vildi frú Donnay venju-
lega vera heima? Ég þekkti kvenmann-
inn dálítið og tók að mér að gæta hags-
muna þinna. Dag nokkurn, þegar þið Clo-
Clo voruð í Clermont, sá ég frú Donnay
læðast inn í herbergi þitt. Ég gægðist inn
um skráargatið og sá, að hún sat við skrif-
borðið og tók afrit af nokkrum skjölum.“
„Guð minn góður!“ stundi ég. „Af
hverju tók hún afrit?“
„Bláu handriti, sem ég þekkti vel. Það
var hið leynilega uppkast af strand-
vörnum Englands, sem hermálaráðuneytið
hafði lánað þér, til þess að hafa til hlið-
sjónar við samningu bókar þinnar.“