Vikan - 02.05.1946, Qupperneq 11

VIKAN, nr. 18, 1946
11
iiiiiiMiHiuiiiiimiiiiiHumimmiiMiiiiiiiiiuiimiiiMiiii
IIUIHHIIHMIIIHIIHnMIHHIUHIMIMIIHIIIUHII
31
F ramhaldssaga:
■ MIIIIUUmiHHUUHIIIIHIUM
Ættfaðirinn
Eftir NAOMI JACOB.
'í'iiiiiiiuuiHUUHUUuuuiiiuuiimuiiiuHunmiuniui
iiniiniiHniuiiniiuuuuiuiiiHiiHiiuiiuiHiniiHHnniiiniiiiiiumHiinmuiiiuuiuHuiiiiiiiiHuuiuiuiuiiiiHiHiiuiiiiii^
„Æ, þarna er þá Emanuel kominn! Nú get ég
sagt söguna upp aftur! Á morgun kemur Ishmael
frændi þinn aftur til Vínarborgar sem auðugur
maður. Hann ætlar að búa héma hjá okkur, þar
til hann finnur hæfilegt hús handa sér — nei, ég
á við höll. Eru þetta ekki góðar fréttir? Hefi ég
ekki alltaf sagt, að frændi þinn myndi koma
aftur með mikla peninga ? Já, ég hefi alltaf búizt
við þessu.“
Emanueí stóð steinþegjandi, en allt i einu varð
hann eldrauður í framan. Þessar fréttir komu
mjög óþægilega við hann. Hann trúði ekki, að
Ishmael Hirsch hefði safnað sér peningum. Þótt
hann væri jafnvel ríkur á þessari stundu, þá var
Emanuel viss um, að þeir peningar myndu ekki
duga honum lengi. Honum hafði aldrei verið það
eins ljóst og nú, hversu mjög hann vantreysti
móðurbróður sinum. Honum hafði fundizt það
léttir, að mánuðirnir urðu að árum, án þess að
Ishmael léti sjá sig í Vin. Hann leit á föður sinn
og sá það á órólegum augum hans og skjálfandi
vörum, að hann hafði sömu óbeit á Ishmael og
hann sjálfur.
„Ertu ekki glaður?" spurði Rachel hvöss í
máli.
„Nei, mamma, ekki sérlega — já, ég segi það
þótt mér þyki það leitt.“
„Ég tek það nærri mér!“ svaraði hún fljót-
mælt. „Þú særir mig djúpt með þessu. Síðan faðir
þinn fékk fréttina um heimsókn Ismaels, hefir
hann setið og bitið sig i varirnar, hrukkað ennið
og svarað mér einsatkvæðisorðum. Eruð þið þá
ekki betur innrættir en þetta?“
„Faðir minn er góðviljaðasti maðurinn í allri
Vín,“ svaraði Emanuel. „Það er enginn, sem efast
um það. En hann hefir smátt og smátt vanizt
friðsamlegu og kyrrlátu heimilislífi, og ef til vill
kvíðir hann því að fá fleira fólk inn á heimilið,
— það verður til að raska ró hans.“
Móðir hans stóð á fætur, brjóst hennar gengu
upp og niður og augun leiftruðu. „Það er óþarfi
að afsaka föður þinn, Emanuel. Eg skil þetta
allt mætavel — bróðir minn er ekki velkominn
hingað. Það er ágætt, ég mun segja honum, að
hann verði að finna sér íbúð eins fljótt og mögu-
legt er. Ég vona svo, að þið getiö verið ánægðir.“
Hún fór út úr herberginu og lokaði hurðinni
á eftir sér. Hermann andvarpaði og fól andlitið
þegjandi í höndum sér. Emanuel stóð lengi og
horfði á hann alvarlegur á svipinn og braut heil-
ann um, hvort faðir sinn myndi nú sýna sér
trúnaðartraust. Hermann leit upp og brosti til
sonar síns.
„Ég er hræddur um, að við höfum sært veslings
mömmu. Það er ekki nema eðlilegt að hún gleðj-
ist af að sjá bróður sinn aftur. „Hann andvarp-
aði. „Það getur hugsazt að Ishmael hafi eitthvað
bætt ráð sitt.“
„Já, hann gat nú ekki verri verið!“
„Maður verður að vera brjóstgóður og misk-
unnsamur.“
Emanuel kreppti hnefana. „Brjóstgóður!“ hróp-
aði hann. „Ég hefði gaman af að vita, hvað
maður ætti að ganga langt í þvi efni. Á maður
að vera óendanlega brjóstgóður, bæði efnislega
og andlega, pabbi.“
Hann horfði með athygli á föður sinn og sá.
hvemig fölt, veiklulegt andlit hans varð eldrautt
og þá hugsaði hann með sér: „Nú ætlar hann að
játa, hvað Ishmael Hirsch hefir kostað harln mik-
ið. Þegar hann hefir gert það, þá getum við fyrst
barizt saman á móti þessum þorpara, sem er
frændi minn.“ En roðinn hvarf, og þegar Her-
mann svaraði, var rödd hans eins mild og blíð
og venjulega.
„Það er skemmtilegt vandamál. Gyðingar hafa
vissar skyldur — andlegar og efnislegar, jafnvel
Gyðingur, sem stendur eins fjarri kristna söfn-
uðinum og ég. Það væri erfitt að segja, hversu
langt —
Emanuel gekk að bókaskápnum og tók að
leita að ákveðinni bók. Hann hafði allt í einu orð-
ið reiður; hann fann, að faðir hans leyndi hann
einhverju, og að trúnaði þeirra og hinu skemmti-
lega samlyndi, sem hafði ríkt á milli þeirra í
nokkrar vikur, var nú spillt.
„Þakka þér fyrir, pabbi,“ sagði hann kuldalega.
„Ég hefi engan áhuga á hártogunum. Ég er eins
og þú mjög fjarri hinum strangtrúuðu. Gyðinga-
vandamálin geta prestarnir einir átt við. Þeir
einir hafa ánægju af að rökræða lögbók Gyðinga,
en slíkt leiðist mér. Góða nótt!“
’l'veimur dögum síðar kom Ishmael Hirsch og
konan hans. Þegar Emanuel kom heim þá um
kvöldið og gekk inn í borðstofuna, fann hann
þefinn af steiktri gæs og matarborðið bar vitni
um fyrirhöfn móður hans þennan dag.
„Heimkoma týnda sonarins,“ hugsaði Emanuel.
„Það er haldin veizla.“ Frændi hans stóð við
arininn og teygði út hendurnar, þegar hann heils-
aði systursyni sinum, tilgerðarlega. Emanuel sá,
að hendur hans voru feitar og hvítar og að þær
báru marga, gríðarstóra hringa. Hann hafði
gildnað, og jakki hans og vesti voru úr fíngerðu,
svörtu efni, sem gerði hann heldur grennri að
sjá. Andlit hans var rautt og ócðlilega ^feitt,
þannig að kinnarnar virtust liggja niður á hvít-
um flibbanum. Hár hans var burstað yfir eymn,
og þykkar varimar vom huldar stóru, gráu yfir-
skeggi. Kona hans, sem var eins bólgin af fitu
og hann sjálfur, lá í einum af gylltu stólunum,
og sýndist Emanuel fitan liggja í lögum utan á
henni.
Frændi hans hrópaði hátt: „Þarna er þá eftir-
lætisfrændinn minn, hinn fríði Emanuel. En hvað
hann er orðinn glæsilegur. Ég er viss um, að
allar ungar stúlkur í Vín andvarpa við hugsunina
um þig. Er það ekki rétt til getið hjá mér, Ema-
nuel?“
„Góðan daginn, Ishmael frændi.“ Emanuel rétti
fram höndina og vatt sér undan faðmlögunum,
sem hann fann að vofðu yfir honum.
„Ég heiti ekki lengur Ishmael, drengur minn!
Ég lærði það, áður en það var um seinan, að
slíkt nafn var mér sem verzlunarmanni til mik-
illar hindrunar. Ég vil ekki að menn segi: „Æ,
Ishmael Hirsch er á móti öllum, og allir eru á
móti honum.“ Þetta nafn var ótækt. Nú heiti ég
Justus Hirsch. Finíist þér það ekki vera göfugt
nafn ?“
„Það hljómar mjög fallega!" Emanuel hneigði
sig fyrir frænku sinni og spurði: „Hvernig hefir
dóttirin það?“
Hirsch komst allur á loft, þegar 4óttirin var
nefnd. Hún gifti sig í kyrrþey — fyrir mánuði.
Maðurinn er af franskri, göfugri aðalsætt og er
ættamafnið Cariadies."
Emanuel hrukkaði ennið: „Franskur? Ég
þekkti einu sinni fólk frá Levanten, sem hét
nafni líku þessu.“
Hirsch leit hálfilliiega til hans, eir brosið hvarf
þó ek,ki af vörum hans. ,,Það getur vel verið, en
tengdasonur minn er engu að síður franskur
greifi, Philippe Cariadies."
Þegar borðhaldinu var lokið, fóru þær Rachel
Gollantz og mágkona hennar inn í annað herbergi,
svo að karlmennimir gætu rabbað í friði yfir vín-
staupum sínum. Hirsch hafði hneppt frá sér
jakkanum, svo að hið glæsilega flauelisvesti hans
sást vel, en neðstu tölurnar á því voru óhnepptar
og skein þar i hvíta nærskyrtuna. Hann stakk
þumalfingrunum í handvegina og bjóst til áð
fara að tala. Hermann fátaði við vínstaup sitt,
en Emanuel sat þráðbeinn og var eins og stein-
gerfingur í framan.
„Jæja, hvernig gengur hjá þér, Hermann ?"
spurði Hirsch.
„Svona þolanlega," svaraði Gollantz. „Við höf-
mn ekki beinlínis rakað saman peningum, en höf-
um þó staðizt alla samkeppni."
„Það er ekki nóg!“ sagði Hirsch með kröftugri
rödd. „Það sem maður þarf að hafa nú til dags,
er hugrekki og hæfileika til að notfæra sér sem
bezt tækifærin. Á þann hátt er hægt að afla sér
peninga! Ég hefi sjálfur notað hvert tækifæri,
get ég sagt þér.“
„Tækifæri til hvers?" spurði Emanuel hrein-
skilnislega.
„Til að afla mér peninga!"
„Hvernig?" Hreimurinn var svo ósvífnislegur,
að Hermann hætti að fálma á staupinu, og þegar
hann leit upp, starði hann á son sinn. Andlit imga
mannsins var sviplaust.
„Hvemig? Þú’ spyrð, hvemig? Með vinnu og
vera alltaf reiðubúinn til að grípa tækifærin —."
„Skiptir engu máii þótt maður skíti sig út á
viðskiptunum ? “
Blómlegt andlit Hirsch varð eldrautt, ljósleit
augun stækkuðu og þykkar varirnar göptu
heimskulega. Hann starði um stund þegjandi &
systurson sinn, sneri sér síðan að Hermavmt:
„Er sonur þinn vanur að tala þannig við gesti
þina?“
Emanuel hallaði sér fram: „Nei, ekki við gesti
okkar, aðeins við ættingjana, sem hafa tengzt
okkur með hjónabandi föður míns! Maður velur
sjálfur gesti sina — en ættingjamir skrifa og
tilkynna. komu sína.“
„Það er ekki hægt að sætta sig við annað eins
og þetta!"
Nú brosti Emanuel í fyrsta sinn: „Já, ég skal
játa það — þetta er ekki hægt að sætta sig við.“
„Ég hefi aldrei verið eins móðgaður og núna!"
„Það getur vel verið. Sumir eru svo huglausir,
aðra skortir hugrekki til að segja það, sem þeim
býr í brjósti."
Hirsch sneri sér að Hermanni: „Ætlarðu að
lofa syni þinum að halda svona áfram i þínum
húsum ? Ætlarðu að láta þennan græningja
móðga bróður konu þinnar?"
Hermann stamaði; andlit hans var fölt og
drættimir þreytulegir. „Ef til vill hefir Emanuel
verið mddalegur, sagt skoðun sína of —.“
Emanuel leit upp: „Pabbi, fyrirgefðu, má ég
tala? Ég ætla að verja þig af því að ég sé, aö
þú getur það ekki sjálfur. 1 tvö ár höfum við.
hýst son þessa manns; hann hefir logið að þér,
mér og móður minni. Hann hefir haft svik og
óheiðarleik í frammi, en ég hefi ekki viljað koma
upp um hann, því að með því hefði ég sært aðra.
Pabbi, nú tek ég mér stöðu sem félagi þinn í
verzluninni, sem er okkar eign. Hún verður að
starfa á sama hátt og áður og má engan veginn