Vörður - 14.12.1923, Page 2

2
VÖHÐOR
Smásökverð í Reykjavík í október 1923.
Hjer á eftir fer yfirlit yfir smásöluverð á flestum matvörum
og nokkrum öðrum samkynja vörum i byrjun októbermánaðar
1923. Er það tekið eftir októberhefti Hagtíðindanna. Til saman-
hurðar er tilgreint verðið í júlí 1914 er heimsstyrjöldin hófst.
í þriðja dálki er sýnt hve miklu af hundraði verðhækkunin
nemur síðan stríðið byrjaði.
Vórutegundir uktóbr. 1923. 1 Júlí 1914 Hækkun af hndr.
Rúgbrauð (3 kgr.) *7 au. 130 au. 50 % 160
Franskbrauö (500 gr.) ... sí. 65 23 183
Sigtibrauð (500 gr.) — 45 14 221
Rúgmjel kg- 48 19 153
Flórmjel (hveiti nr. 1) ... — 71 31 129
Hveiti nr. 2 — 60 28 114
Bankabyggsmjöl ... ... — 72 29 148
Hrísgrjón — 71 31 129
Sagógrjón (almenn) — 128 40 220
Semoulegrjón — 133 42 217
Hafragrjón (völsuð) — 72 32 125
Kartöflumjel — 94 36 161
Baunir heilar — 94 35 169
Baunir hálfar — 95 33 188
Kartöflur — 38 12 217
Gulrófur (íslenskar) •— 33 10 230
Purkaðar aprikósur — 538 186 186
Purkuð epli — 346 141 145
Ný epli — 214 56 282
Rúsínur — 196 66 197
Sveskjur — 159 80 99
Kandfs — 158 55 187
Melís högginn — 150 53 183
Strausykur — 139 51 173
Púðursykur — 140 49 186
Kaffi óbrent — 299 165 81
Kaffi brent — 417 236 77
Kaffibætir — 258 97 166
Te — 925 471 96
Súkkulaði (suðu) — 494 203 143
Kakaó — 358 265 35
Smjer íslenskt — 442 196 125
Smjerliki... — 219 107 105
Palmin — 241 125 93
Tólg — 238 90 164
Nýmjólk lit. 64 22 191
Mysuostur kg. 195 50 294
Mjólkurostur — 374 110 240
Egg st. 28 8 250
Nautaket kg- 250 100 150
Kindaket nýtt — 140 50 137
Kindaket saltað — 142 67 112
Kindaket reykt — 142 100 133
Kæfa — 229 95 141
Fiskur nýr, ísa óslægð... — 50 14 257
Fiskur nýr, þorskur ... — 40 14 186
Lúða ný — 110 37 197
Saltfiskur, þorskur — 71 40 78
Trosfiskur, óverkaður ... — 24 13 85
Sódi — 41 12 242
Brún sápa — 126 43 193
Gtæn sðpa — 127 38 234
Stangasápa (almenn) ... — 230 46 400
Steinolía lit. 36 18 100
Ofnkol 100 — 781 288 172
Eins og sjá má af yfirliti þessu hefir stangasápa langmest hækk-
að af öllum vörutegundum eða um 400®/o. Er yfirleitt alt mjög
dýrt enn sem til þvotta og hreinlætis heyrir.
Mestöll matvara er enn meira en tvöfalt dýrari en hún var
1914.
Einna minsta hækkunin er á hveiti 114®/0, hrísgrjónum 129°/o,
keti 112—137o/o, saltfiski 78—81%.
Munaðarvörur eru og margar enn mjög háar. Kaffi er þó ekki
rneira en 77—81 °/o dýrara og kakaó að eins 35°/o og er þarlang-
minstur r.iunurinn af öllum vörutegundunum.
Te er 96°/« dýrara. Nýr fiskur er ein af þeim vörulegundum
sem einna mestu munar á eða 257% á ísu.
Ostar eru einnig mjög dýrir og nýmjólk er 191% dýrari en
1914.
Er fróðlegt og full ástæða til að athuga þetta vel, því að nokk-
uð má af þessu sjá á hverju ódýrast er að lifa. Auðvitað verður
að gæta þess vel, að sumar þær vörutegundir sem tiltölulega lægri
eru nú en aðrar voru ef til vill til muna dýrari 1914, þegar nær-
ingargildis þeirra er gætt, en þær sem nú hafa lækkað minna.
Fróðlegt er einnig fyrir menn að bera smásöluverðið hjer í
Reykjavik saman við verðlag í smærri kaupstöðunum og sjá
hverju munar.
Eru sennilega isl. afurðir víðast hvar ódýrari en hjer og má vel vera
að sama verði raunin á um margar útlendar vörutegundir. Veld-
ur því hin geysiháa húsaleiga sem verslanir verða að borga hjer.
Einnig mannahald dýrara en víðast annarsstaðar og álögur allar
þungar.
Ef verðið á öllum þeim vörum sem yfirlitið tilgreinir er talið i
100 í júHmánuði 1914 þá hefir það að meðaltali verið 460 í okt.
1920, 2861 okt. 1922, 277 í júlí
1923 og 268 í okt. 1923. Hafa
þá vörur þessar hækkað að
meðaltali í verði um 168%"síð-
an stríðið byrjaði, en lækkað
um 42% síðan í október 1920,
er verðhækkunin var mest. Var
verðhækkunin i október þ. á.
álíka eins og í október 1917.
Ef matvörur eru teknar sjer,
hafa þær að meðaltali hækkað
í verði um 162°/0.
1916—1920.
Árin 1916—20 var tala borg-
aralegra hjónavígslna svo sem
hjer segir:
Af öllum
Tala. hjónavígslum.
1916 ... 14 ... 2,4 %
1917 ... 14 ... 2,5 -
1918 ... 23 ... ... ...3,8 —
1919 ... 39 ... 4,8 -
1920 ... 41 ... 6,6 —
Eftir 1917 fer borgaralegum
hjónavigslum mjög fjölgandi og
er það eðlileg afleiðing af því,
að með lögum nr. 80, 26. okt.
1917 var rýmkaður mjög að-
gangur að borgaralegri vígslu,
þar sem öllum hjónaefnum, sem
það vildu, var skilyrðislaust
heimilað að taka borgaralega
vígslu, en annars var hún ekki
heimil nema annað hjónaefna
að minsta kosti, væri utan þjóð-
kirkjunnar.
Af öllum borgaralegum hjóna-
vígslum 1916—20 voru 29 fram-
kvæmdar í Húnavatnss., 28 í
Reykjavík og 16 Pingeyjarsýslu.
Á þessum 3 stöðum fóru
þannig fram :i/f> af öllum
borgaralegum vígslum á land-
inu, á þeseu tfmabili.
(Hagtfðindin).
árið 1922.
Vinföng. Af ómenguðum vín-
anda og Cognaki, var s. 1. ár
flutt til landsins 33161 lftrar
(talið í 8°). Er það líkt oginn
var flutt 1917, en miklu minna
en öll áriu síðan.
Er þó nú tekið að menga
innanlands því nær allan vín-
anda, sem notaður er til elds-
neytis og iðnaðar. Frá þvf að-
flutningsbannslögin gengu í gildi
hefir þess innflutningur verið
1913 ... 6000 lítrar
1914 ... 12000 —
1915 ... 19000 —
1916 ... 24000 —
1917 ... 30000 —
1918 ... 53000 —
1919 ... 116000 —
1920 ... 82000 —
1921 ... 88000 —
1922 ... 33000 —
Hjer eru þessi vfnföng talin í
80, svo að hver Htri af hrein-
um vínanda er talinn 2 lítrar.
Árið 1922 er talið, að ipnflutn-
ingurinn skiftist i 15,680 litra
af vínanda (I60) og 1801 lítra
af Cognaki (8°).
Af Cherry, Portvíni og Mal-
aga, var innflutningur 1922 alls
87,386 litrar. Er það margfalt
á við undanfarin ár. 1917: 1000
1., 1918: 3300 1., 1919: 142001.,
1920: 5300 1., 1921: 5500 1.).
Pessi mikla aukning innflutn-
ingsins stafar sjálfsagt mest af
undanþágunni sem veitt var frá
bannlögunum með lögum 31.
maf 1922, því að hann er mest-
allur siðari hluta ársins.
Af öðrum vínföngum, svo
sem rauðvíni, messuvfni o. fl.
svo og af ávaxtasafa fluttist inn
árið 1922 alls 34.3731. Er það
líka töluvert meira en undan-
farið og meira sfðara missiri
ársins en hið fyrra. Innflutn-
ingur á öllum þeim vínföngum,
sein nefnd hafa verið að ávaxta-
safa undanskyldum, er í hönd-
um áfengisverslunar ríkisins.
Af öli (óáfengu) fiuttist inn
70.930 1. Er það mun minna
en næstu ár á undan (1919:
247.000 1.).
Af sódavatni fluttust inn 1316
1. Árið áður aðeins 224 1.
Af menguðum vinanda til elds-
neytis og iðnaðar voru að eins
fluttir inn 945 1., en árið áður
40,000 1. og 24,000 1. árið 1920.
Af ilmvötnum og hárlyfjum
voru fluttir inn 685 lítrar.
Tóbak og vindlar. Af tóbaki
fluttist inn 57835 kg., og af
vindlum og vindlingum 12995
kg. Tóbaksinnflutningurinn er
litlu minni en árið á undan en
vindlainnflutningur næstum því
helmingi minni.
Á sfðastliðnum 5 árum hefir
innflutningur á tóbaki og vindl-
um verið þessi:
Vindlar og
Tóbak vindlingar
1918 37 þús. kg . 34 þús. kr.
1919 126 — — 45
1920 118 — - 19 — —
1921 56 — — 22 — —
1922 52 — — 13 — -
Kaffl og sykqr.
‘C« a oc I 1 ub
d 1n 1 1 fl
fl C-l O co O co
•c3 •o 10 *o uo
Ol l>
C'l , 03 vH rH <N co 00*
tO rH »H 0-
en 'm co
0 .
(n tuo I I tt)
*QJ í2 M 1 l
a ‘E 03 co tO O
0J *H 03 00 Tt<
CI 03 rH 00 to co
2 u rH có to t*;
cfl co h*
0 a> fl co TH lO
<0 a tJD 1 I UX)
•0 a 1 1 fl
*fl O co <N 03
0 fl C'l co 00 O
Ofl 03 CO 03 03 »0
u* cfl a 0 rH 0 03 00 O O
QJ ,fl ■*-» a rH <M
ca
•J5 fl 1 I t
ö a 1 1 M
eQ QJ »C ifl lO tO
03 co rH (M
> 03 00 cs O
CJ •fl rH 03 rH <N 0ó c6
vH T* H 0
8* 1n M 0
QJ rH
1 V* Ú) I 1 t&
cT M 1 1 M
cfl 00 co 03 00 03
H <M O M Tt<
‘Cfl 03 fH to G3 co
iH 00 rýi 03* cd
J* to 0
fl tJD fl cfl vH M
a
03
o U)

3 •rN fl • CQ
fl fl fl a QJ f-H •fl ‘O 1 t-4 • H u a C8 C/D
CÖ CJ kOS cfl CQ 1 rUi C «
O 10
Innflutningur á sykri var
3.151.725 kg. Er það nokkru
meira heldur en árið á undan,
en annars heflr innflutningurinn
undanfarin ár verið harla mis-
jafn.
Síðustu 5 árin heflr hann
verið:
1918 . . 1.421.000 kg.
1919 . . 3.436.000 —
1920 . . 1.919.000 —
1921 . . 2.978.000 kg.
1922 . . 3.152.000 —
Te, súbbnlaii og brjóstsybur.
Af tei fluttust inn 5.790 kg.
Er það meir en tvöfalt á við 2
næstu ár á undan, en lítið í
samanburði við árin þar á uudan.
(1918: 5200 kg. 1919: 12000 kg.
1920: 1500 kg. 1921: 1500 kg.).
Af sukkulaði fluttust inn 78.-
383 kg. og af kakó 13.844 kg.
Er það hvorutveggja meira en
næstu 2 ár á undan.
(Innflutningur á undanförnum
5 árum hefir verið svipaður).
Af brjóshykri og konfekt flutt-
ust inn 23.902 kg. Er það likl
og undanfarin ár, að undan-
skildu árinu 1919 er hann var
nálega tvöfaldur, og 1921 er
hann var nálega helmingi minni.
Verðmæti útflnttrar og inn-
flnttrar vðrn 1922.
Verðmæti útflutningsins áætl-
ast 48,2 milj. kr., en innflutn-
ingurinn 47,2 milj. kr.
Árið 1921 varð innflutningur-
inn heldur meiri en útflutning-
urinn eða 45,5 milj. kr. en út-
flutningurinn 44,3 milj. kr. —
Tölurnar fyrir hvorutveggi árin
eru ekki algerlega áreiðanlegar
en geta ekki breytst að stórum
mun.
Útflutningsgjald
Með lögum nr. 60 27. júnf
1921, var útflutningjald eftir
þyngd afnumið frá ársbyrjun
1922 af öllum vörum nema sfld,
fóðurmjöli, fóðurkökum og á-
burðarefni. Árið 1922 nam út-
flutningsgjaldið af þessum vör-
um alls 400 þús. kr. Par af
383 þús. kr. af sild en 17 þús.
kr. af hinum vörunum.
Árið 1921 var útflutnings-
gjaldið af sfldinni 387 þús. kr.
en 540 þús. kr. árið 1920 og
272 þús. kr. 1919. En á þess-
um árum hefir tollgjaldinu ver-
ið breytl hvað eftir annað.
Framan af árinu 1919 var það
50 a. á tn. en f ágúst 1919 var
það hækkað upp i 2 kr. og 1.
aprfl 1020 upp i 3 kr., en i
júní 1922 var það aftur lækkað
niður kr. 1,50.
Með lögum nr. 70, 27. júnf
1921 var lagt á útflutningsgjald
eftir verðmœti á allar aðrar is-
lenskar útflutningsvörur frá árs-
byrjun 1922, 1% af verðinu.
Petta útflutningsgjald var ár-
ið 1922 403 þús. kr.
Nemur það miklu meiru en
útflutningsgjaldið eftir þyngd,
sem burtu var felt, þ. e. út-
flutningsgjaldið eldra að frá-
dregnum sfldartollinum. Pað
var 268 þús. kr. 1921, 256 þús.
kr. árið 1920 og 168 þús. kr.
árið 1919.
HjúkrunarfJelagtA Likii
hefir gefið út brjefspjald, sem
gert hefir Jóhannes Kjarval mál-
ari. Ættu menn að kaupa það
fremur en útlend brjefspjöld, því
ágóðanum ver fjelagið til þess
að vinna bug á mesta mein-
vœttinu hjer — tæringunni.
Hefir þetta fjelag unnið mjög
ölullega og á hinar mestu þakk-
ir skildar fyrir starf sitt.