Vörður - 02.02.1924, Blaðsíða 4

4
V O R Ð U R
CAR4
SímHr: 21 & 821.
Símn.: Höepfner.
Eflirtaldar vörur höfum vjer venjulega
fyrirliggjandi í Reykjavík:
Rúgmjöl frá Havnemöllen, Rúgsigtimjöl, Hálf-
sigtimjöl, Hafra, Haframjöl, Hænsnabygg,
Bankabygg, Baunir, Karöllumjöl, Kartöflur,
Maismjöl, Mais, heill & mulinn, Hrísgrjón,
Rúgur, Hveiti, Sagogrjón, Kex, allskonar.
Sykur, höggvinn & steyttan, Púðursykur, Flór-
sykur, Kandis, Kaffi, Exportkaffi L. D., Eld-
spýtur »Spejder«, Mjólk »Dancow«, Maccaroni,
Osta allsk., Pylsur allsk., Rúsínur, Sveskjur,
Gráfíkjur, Epli, Aprikosur, Marmelade, Lauk.
Pakjárn nr. 24 & 26, 5 til 10 f., Þaksaum,
Saum allskonar, Þakpappa »Víking«, Panel-
pappa, Gólfpappa, Ofna, Eldavjelar allskonar,
Rör bein & bogin, Eldfastur steinn 1" & 2",
— — — — Ofnsteinn o. m. fl. -----------— —
„V öpðurM
kemur út á laugardcgi í viku hverri.
Verö 8 kr. árg. Gjalddagi 1. júlí. —
Ritstjóri til viðtals dagl. kl. 10—12
f. h. Simi 1191. Afgreiðsla á Berg-
þórugötu 14, opin 11—1 og 5—7.
Sími 1432. — Kaupendur snúi sjer
til afgreiðslumanns með borgun
fyrir blaðið og alt sem að afgreiðslu
pess lýtur.
Mesta silfurlandið er Mexiko.
Framl. þ ð helming alls silfurs.
Næst koma Bandaríkin með
28°/o en þá Kanada og Peru.
KífrciAar í ISamlarikj-
*»ínsam. Af öllum bifreiðum
heimsins eru 85°/o í Bandaríkj-
unum eða nál. 10. milj.
Ef hver þeirra tæki að jafn-
aði 10 manns, gæti helmingur
þjóðarinnar farið samtímis í
bifreið.
A þriðja hverjum sveitarbæ
er að minsta kosti ein bifreið.
Til samanburðar má geta að
40°/o af amerískum bændum
hafa síma en 10% vatnsveitu.
(Stytl úr Sindra).
Sæiisk ui»pg:ötvuii er
.nueríír uioviuiilu. Fundin
heflr verið upp í Svíþjóð ný
aðferð lil að gera móvinslu í
stórum stil arðvænlega.
Eru bakteríur lálnar koma af
stað gerð í móinn eftir að hann
hefir verið tekinn upp, og jafn-
framt er hlandað í hann ýmis-
konar efnum til þess að efna-
hreytingin geti gengið fyrir sig.
Enn þá eru tilraunirnar ekki
svo langt komnar að hægt sje
að segja um, að hve miklu
gagni þessi uppgötvun getur
orðið, en stöðugt er unnið að
því að rannsaka þelta á vís-
indalegan hátt.
J. J. on: Fjetur lilnkup.
J. J. reit í Tfmann fruntalega
árás á Þorv. sál. Thoroddsen.
Magnús Iielgason skólasljóri
svaraði með mjög hógværri grein
í sama blaði. Nú er J. J. byrj-
aður á svari, sem mjög snýst
um Pjetur biskup, af því að
hann var tengdafaðir Thorodd-
sens. Er þar fylgt hinni gömlu
reglu J. J. um að níða ekki
einungis þann, sem hann á í höggi
við heldur og ættmenn hans og
venslamenn.
J. J. og kyuliæiui*.
J, J. segir í Tímanum: »Ef
ættvisin sannaði nokkuð umaf-
burði, væri það helst, að ná-
lega aldrei væru tveir miklir
menn skyldir«. Eftir þessu er
ekki til mikils að hugsa um kyn-
bætur manna og dýra. Hingað
til hefir þó svo verið álitið og
erfitt mun að neita því, að á-
kveðnar ætlir manna og dýra
skari fram úr. En nú neitar .1.
J. öllu þessu af því, að hann
þarf að narta í Pjetur hiskup i
gröf sinni.
Bæjarstjórnarkosningarnar hjer
í Reykjavík fóru svo, að jafn-
aðarmenn komu að 2, Ágúst
Jósefssyni og cand. jur. Stefáni
Jóh. Stefánssyni, frambjóðanda
Tímamanna og bolsevikka í
Eyjafjarðarsýslu í haust, en borg-
arafiokkurinn kom að þremur,
Jóni Óiafssyni, Guðmundi Ás-
björnssyni og Þórði Sveinssyni.
— Vantaði borgaralistann um
200 atkv. til að koma 4. mann-
inum að.
Grænland.
Samningum míllum Dana og
Norðmanna um Grænlandsmál-
ið er nú lokið. Halda báðirfast
við stefnu sína í öllum aðalat-
riðum. Samningurinn hefir ekki
verið birtur ennþá.
Haupið þjer Iduuni?
Hún kostar aðeins 7 kr. Af-
greiðsla Bergst.stræti 9 Reykja-
vík.
Prentsmiðjan Gutenberg.
MiMiwisjliir
Kennarar barnaskólans í Reykjavík hafa ákveðið að gangast
fyrir því, að stofnaður verði sjóður í minningu Morten Hansen
skólastjóra. Beri sjóðurinn nafn hans og sje ákveðnum hlula árs-
teknanna varið í þarfir fátækra skólabarna í Reykjavik.
Vjer teljum það víst, að fjölmargir ungir og gamlir nemend-
ur skólastjórans, vinir hans og kunningar hjer í Reykjavik og
annarsstaðar, sjeu fúsir að heiðra minningu hans og sýna það í
verki með því að leggja fje í sjóðinn.
Morten Hansen vann æfistarf sitt í Reykjavik og bnr sjer-
staklega fyrir brjósti heill ungmenna. Vildum vjer, að sjóðurinn
gæti að einhverju leyti fullkomnað hugsjónir hans. Pykir oss því
rjett, að æskulýður Reykjavíkur njóti góðs af sjóðnum.
Leyfum vjer oss hjer með að kynna almenningi þetla mál-
efni. Þeir, sem vilja slyðja það og leggja fje til stofnunar sjóðsins,
eru beðnir að snúa sjer til einhvers af oss undirrituðuni fyrir
lok marsmánaðar þ. á., og er gefendum veittur kostur á að
gera tillögur um starfsemi sjóðsins innan þeirra takmarka, sem
áður er vikið. Munu tillögurnar verða teknar til greina, svo sem
auðið er, í skipulagsskrá sjóðsins, sem samin verður, þegar
stofnfjársöfnun er lokið.
Reykjavík 16. janúar 1924.
Sigiirður Jóneson, JElallg-r. Jón^on,
Frikirkjuveg 1. Grundarstig 17.
Gluórán JL. UlöiKlal,
Miðstræti 6.
£
Allir
þeir sem ekki hafa vátrygt eigur sínar
gegn eidsvoða ættu að gera það í dag.
Á morgun getur það orðið of seint.
Iðgjöid hvergi lægri en hjá:
MAG DEBUHGEIt Brandforsikrings-Selskab,
N 0 B I) ó) S Y Ð Forsikrings Akiieselskab,
A/S. Forsikringsselskabet „VIK l N G“,
Forsikrings Aktieselskabet „AUT()“.
Aðalumboflsmenn fyrir Island:
0. J0HNS0N & KAABER.
45
lifum á getur svo fátt framleitt úr jurta-
ríkinu, að það verður mjög einhæf fæða.
Hjer vex aðallega grasið, og fátt annað.
Grasið er notað á heppilegastan hátt
með því, að breyta því í mjólk, smjör
eða skyr, eða til að framleiða kjöt.
Reynsla okkar Islendinga virðisl líka
henda á það, að kjötneysla geri Htinn
skaða, að minsla kosti ef neytt er súr-
skyrs jafnframt. íslendingar hafa lil
jæssa náð svipuðum eða ekki lægri aldri
en nágrannaþjóðir okkar, sem eiga
hægri aðstöðu með jurtafæðu en við.
Pað er lika nokkurnveginn víst, að sú
}>jóð bjargast best, bæði hvað heilsufar
og efnalegt sjálfstæði snertir, sem lifir
mest af sínu eigin, notar sína eigin
framleiðslu sjer til framfæris og kaupir
sem minst af öðrum. Síðan við íslend-
ingar tókum þann sið upp, að fiytja
mesl af okkar eigin framleiðslu burl úr
landinu, og kaupa útlendar fæðutegundir
i staðinn, hefir heilbrigðisástandinu i
iandinu mjög bnignað. Pað er heldur
ekki olíklegt að vjer í hinu kalda landi
48
voru þurfum kröftugri og bllameiri fæðtt
heldur en J>eir, sem sunnar lifa á hnett-
inum eða í blíðara loftslagi. Pað er lika
skiljanlegt, að þeir menn, er hafa inikið
likamlegt erfiði, þoli þyngri og kröftugri
fæðu en hinir sem kyrsetur hafa og
litla líkamlega áreynslu. Pegar menn
hafa kyrsetur og lítið líkamlegt erfiði,
verða efnaskiftin í likamanum ekki eins
fjörug. Þeir menn draga ekki eins djúpt
andann, og likaminn fær ekki eins mikið
af súrefni og þegar erfiði er drýgt. Af-
leiðingin af þessu verður sú, að inni-
setumenn þola ekki eins þunga eða
eggjahvítaríka fæðu, kjötið eða fiskur-
inn brennur ekki til fullnust í likam-
anum, eiturefni myndast í þörmunum
í þeim leyfum, sem meltast ekki til
fulls, og berast með blóðinu út um lík-
amann, orsaka þrota í slimhúð innýfl-
anna, kaikmyndun í æðum, gigt og
nýrnabólgu og fleiri kvilla.
Yfir höfuð mun það lítið standa
mönnum fyrir þrifum á íslandi að þeir
neyti of þungrar fæðu, heldur hitt, að
47
þeir neyti ýmissar fæðu, sem gerð er ó-
holl með »kunstugri« matreiðslu.
Rúgmjöl og rúgur hefir verið flutt
hingað til lands frá byggingu þess, en
fram að siðustu áratugum mjög af
skornuni skamti. En siðustu áratugina
heílr notkun þess aukist stórkostlega.
Þannig hefir verið fluttur inn rúgur og
rúgmjöl árið 1919 fyrir meira en 2'/*
miljón kr., en kornvörur fyrir meira en
7 miljónir kr. alls. Rúgmjölið er mest
notað í brauð. Iíins og áður befir verið'
tekið fram, eru bætiefnin (vitaminefni)
undirhýði á kornlegundunum, svo rúg
sem öðrum korntegundum, ennfremur,
að bætiefnin þola illa mikla eða lang-
varandi upphitun, þau eyöileggjast þá.
Nú eru brauð einmitt bökuð með
langvarandi upphitun f bökunarofnum.
Er sennilegt að bætiefnin eyðiieggist
að miklu leyti við þessa bökun. Pað er
eitt víst, að börn sem borða mikið af
rúgbrauði, fá snemma holar tennur.
Vera má að eitthvað af þeim tann-
skemdum stafi af utanaðkomandí ábrif-
48
um á tennum, en hitt er þó miklu lík-
legra, af því sem við annars vitum um
bætiefnin, að fyrir skort á þeim verði
kulkskortur í öllum likamanum, þó
hann komi fyrst í ljós á tönnunum, því
þær eru berar og þess utan meira út-
settar en önnur bein fyrir áverkun,
hita og kulda.
Af þessu verður það ráðið, að brauð,
eins og það er bakað bjá okkur sje
ekki eins holl fæða eins og alment hefir
verið taliö, að minsta kosti ef þess er
neytt í stórum stíl og ekki nægilega
miklu af smjöri neytt með því. Rjettast
gerðum vjer íslendingar að kaupa ekkert
rúgmjöl, heldur rúg ómalaðann og mala
hann sjálfir hjer heima. Áður var þetta
svo, Paö var mylna á öðrum hverjum
bæ, og þá míklu meira keypt af rúg en
nú er orðið. Á striðsárum 1914—1919
var mjölið sem hingað fluttist meira og
minna svikið, blandað ýmsum framandi
efnum, svo sem berki, hálmi o. fl. Pað
er auðveldara að svikja það heldur eu
rúginn, þess utan ei mjðg sennilegt að