Vörður - 10.09.1924, Síða 1

II. ár.
Reykjavík 10. september 1924.
36. blað.
Landhelgin
Og
togararnir.
Síðasta þing herti allmikið á
sektunum fyrir landhelgisbrot og
sýndi yfirleitt, að það hafði
skilning á því, hvers virði oss
íslendingum er það, að strand-
vörnin sje í góðu lagi. — Á sjer-
staklega einn þingmanna, Pjetur
Ottesen, þakkir skildar fyrir
skilning sinn og áhuga á þessu
máli.
í sumar hefir landhelginnar
verið betur gætt en nokkru
sinni áður og hefir stjórnin með
því sýnt skilning sinn á málinu.
Það er einkum tvent, sem
gerir það að verkum hve afar-
áriðandi það er að landhelginn-
ar sje vel gætt.
Er hið fyrra það, að miklum
fjölda landsmanna, þeirra er við
sjávarsíðuna búa og sjó sækja
á opnum bátum eða mótcrbát-
um, er oft og einatt gerður hinn
mesti usli og eignatjón af botn-
vörpungum sem eru að ólög-
legum veiðum innan landhelgi.
Er ekki nóg með það aö botn-
vörpungar þessir eyðlleggi að
miklu leyti fiskiveiði þeirra held-
ur spilla þeir og oft og einalt
netum þeirra og veiðarfærum
stórkostlega.
Má því segja, að það gangi
glæpi næst af botnvörpungum
að vera á veiðum innan land-
helgi á þeim slóðum sem minni
skip sækja afla sinn aðallega á.
Pví miður eru þó miklar
kvartanir um, að margir botn-
vörpungar geri sig seka um
þetta og það jafnvel engu síður
þeir innlendu en útlendu og
sýnist mörgum svo, að þeir inn-
lendu fremji hjer meira óhæfu-
verk en hinir útlendu, því að
þeim er auðsýnna tjónið, sem
þeir vinna fjölda manna með
þessu og ættu að hafa ríkari
tilfinningu fyrir hagsmunum
þessara manna og um leið þjóð-
Qelagsins heldur en einhverir
útlendir togarar, franskir, enskir
eða þýskir.
Sennilega hafa þessir lögbrjótar
það sjer til afsökunar með sjálf-
um sjer, að þeir veiði ekki inn-
an landhelgi nema því að eins,
að engan fisk sje að hafa utan
línunnar, og hugsi því sem svo,
að þjóðfjelaginu i heild megi á
sama standa hverir það eru
sem fisksins afia. Mest sje um
það vert fyrir það, að fiskurinn
komi i land.
En þessi afsökun er alls ekki
fullnægjandi. í fyrsta lagi ber
skipstjórum botnvörpunga sem
öðrum að hlýða landslögum og
þess verður að krefjast af þeim,
að þeir skilji það, að þingið sje
ekki að leggja sektir við land-
helgisbrotum einungis að gamni
sínu eða af meinbægni við þá,
heldur af þvi, að það álitur, að
hjer sjeu svo miklir hagsmunir
í veði, að ekki megi vera óvarðir
og að stundarhagsmunir ein-
stakra manna verði að vikja
fyrir þessum hagsmunum heild-
arinnar.
í öðru lagi er það ekki rjett,
að það skifti minstu máli hverir
fiskinn veiða, ef hann einungis
fæst. — Þótt auðvitað sje gott,
að einstök togaraútgerðarfjelög
græði sem mest og sá gróði
komi þjóðfjelaginu á margan
hátt að notum, þá getur samt
sá gróði orðið ofdýru verði
keyptur. — Og það er hann ef
fjöldi smáútgerðarmanna og fiski-
manna missir sökum þess at-
vinnu sina og eignir.
Kemur og hjer enn til athug-
unar, að margir skipstjórar botn-
vörpunga og menn sem kunn-
ugir eru þessu halda því fram,
að sárasjaldan komí það fyrir,
að nauðsyn sje á fyrir botnvörp-
ungana að veiða innan land-
helgi til þess að afla vel.
Hafa sumir skipstjórar, að
fullyrt er, aldrei veitt innan land-
helgi og hafa þó ávalt verið
með þeim aflahæstu.
En þetta atriði þó alvarlegt
sje og eitt væri nægilegt til þess,
að skylda bæri til fyrir alla að
hlýða landslögum í þessu efni,
er þó ekki alvarlegasta atriðið i
þessu máli.
Alvarlegasta atriðið er það, að
allar líkur mœla með þvi, að ef
ekki Ukst að verja landhelgina
hjer vel, líði ekki á löngu áður
en fiskiþurð verði hjer á þeim
slóðum sem botnvörpuskipin nú
taka aðalafla sinn á.
þetta er mesta hættan og hana
ættu togaraeigendur og útgerð-
armenn að sjá, því að hún vofir
yfir þeirra eigin atvinnuvegi.
Fyrir nokkrum árum síðan
var Norðursjórinn fullur af fiski
en nú fæst þar varla branda
hjá því sem áður var vegna
hins hlífðariausa dráps sem þar
átti sjer stað. — Og eins hlýtur
það allsstaðar annarsstaðar að
fsra ef ekkert er gert til þess
að bæta úr eyðileggingunni.
Svæðið innan landhelgislín-
unnar er eða að minsta kosti
ætti að vera, uppeldisstaður fiskj-
arins. — Ef landhelgin er vel
friðuð, getur fiskiveiðin kringum
ísland enn enst um ófyrirsjáan-
lega langann tíma.
Glögt dæmi þess hver feyki-
munur er þegar orðinn á fiski-
mergðinni utan og innan henn-
ar er niðurstaða dr. Schmidts.
Hann togaði bæði utan og
innan við línuna á Faxaflóa og
varð niðurstaðan sú, að á hverj-
um togtíma veiddust 12 skar-
kolar utan linunnar en 107 að
innan.
Af ísu veiddust 27 að utan
en 224 að innan.
Ef engin landhelgi væri til
hjer, eða svo illa varin, að
engu gagni kæmi mundi uiður-
staðan verða sú, að sjórinn við
strendur landsins væri orðinn
nær alveg urinn af fiski, því að
auk þess sem togararnir veiddu
þar sæktu smábátarnir þangað
þann afla, sem unt væri að fá.
En ekki nóg með það, utan
landhelgislinunnar væri lfka fiski-
laus sjór, því að þá hefði ung-
viðið hvergi friðland, heldur
væri það strádrepið á fyrsta ár-
inu.
það heyrist ekki svo sjaldan
bæði hjá mönnum, sem sjó
sækja á botnvörpungum og einn-
ig landsmönnum og jafnvel f
þinginu sjálfu, að það sje geysi-
mikill munur á þvi hvar botn-
vörpungarnir fiski innnan land-
helgi. — Það saki ekki mikið
þótt þeir skjótist upp að landi
við sandana eða annarsstaðar,
þar sem lítið eða ekkert er af
smábátum.
Það er satt, að íandhelgis-
brotin á þessum slóðum, valda
ekki einstaklingunum jafnmiklu
eignatjóni og þau gera á smá-
bátamiðunum, en munurinn á
þvf hvort botnvarpan drepur
miljónir ungviða fyrir söndun-
um eða í Garðsjónum er enginn.
—-Porskaseiðinsem lifa við sand-
ana hafa jafn mikla möguleika
til þess að verða að fullvöxnum
þorski sem seiðin f Garðsjónum.
— Þegar til lengdar lætur er
því tjónið fyrir þjóðfjelagið það
sama hvar sem veitt er innan
landhelginnar.
Heill sjávarútvegsins og þjóð-
fjelagsins heimtar því að land-
helgin fái að vera i friði. — Og
hver togaraskipstjóri, sem veiðir
innan landhelgislínunnar hefir
það á samvisku sinni, að með
þeim verknaði sínum sje hann
að vinna að því að eyðileggja
þann atvinnuveg, sem framtíð
og velmegun þjóðar vorrar bygg-
ist að mestu á. — Slíkt ógæfu-
verb má engann skipstjóra
framar henda.
Leiðrjetting.
í skýrslu hr. alþm. Árna Jóns-
sonar frá Múla i síðasta tölubl.
»Varðar« hafa ruglast línur í
prentuninni, neðarlega á þriðju
siðu í kjallaranum, svo að hætt
er við, að sumum veitist erfitt
að átta sig á samhenginu. Til
þess að leiðrjettingin verði sem
skýrust, er kafli sá, sem sumt
hefir aflagast í, prentaóur í
heilu lagi.
»Forgöngumennirnirhjer skrif-
uðu nokkrum útflytjendum, þar
á meðal Sambandi íslenskra
samvinnufjelaga og skoruðu á
þá að beitast fyrir um útflutn-
ing til Belgiu og Englands.
Árangurinn varð sá, að samband-
ið fór fyrir alvöru að vinna að
þessu máli og seldi haustið eftir
einn farm til Belgíu með viðun-
anlegu verði. Var auðvitað eng-
in fyrirstaða um kaupendur þar,
og þó fyr hefði verið. Pessi
farmur reyndist mjög vel. Mót-
takandi farmsins, Poels kaup-
maður i Antwerpen, sem fengið
hefir marga fjárfarma frá ls-
landi sagði mjer, að þetta væri
besti farmurinn sem hann hefði
nokkurntíma fengið. Var þóekki
nema */4 hlutinn sauðir, hitt
ungar ær. Aðgætandi er þó að
árið sem leið var fje óvenju
vænt«. —
Sleggjudómurinn vesthelmskí
Ofl
Tryggvi Pórhallsson.
Einstöku lygalaupar eru til,
sem trúa sinum eigin lygasögum
er þær hafa borist út og þeir
heyra þær aftur utan að sjer.
Svo langt er hann þó vænt-
anlega ekki leiddur hinn prest-
vigði ritstjóri »Timans« herra
Tryggvi biskupsson, en vorkun
væri mönnum þó þeim dytti
slíkt í hug, er þeir sjá feginleik
hans yfir hinum vestheimska
sleggjudómi um fjármálastjórn
Magnúsar Guðmundssonar, sem
hann hefur eftir einhverjum
verslunarháskóla — þó ekki sam-
vinnuskóla — kandidat vestur
í Bandarikjum og enjlurprentar
i blaði sínu. Lætur hann sem
hann hafi þarna fengið öruggan
stuðning öfgum sinum, ósann-
indum og blekkingum í þessu
máli, sem alt er marghrakið og
ofan í hann rekið. —
Vitanlega er þessi sleggjudóm-
ur ekkert annað en endurtekn-
ing á þvættingi »Tímans«, sem
einhver maður vestur í Ameríku
hefur glæpst á að trúa og hafa
eftir. Varla er nú unt að ætla,
að ritstjóri »Tímans« sje svo
skyni skroppinn að hyggja, að
það auki ósannindum hans
sannleiksgildi þó að einhver
Ameríkumaður flónskist til að
leggja trúnað á þau og hafa
þau eftir. En því er þá ritktjór-
inn að gaspra um þetta og
hrósa happi yfir þessum óvænta
stuðningi, sem hann hafi þarna
fengið vestan um haf? Þeirri
spurningu verður ekki svarað
nema á einn veg ef því er hald-
ið föstu, að ritstjórinn sje þó
ekki kominn eins langt niður á
við eins og mannræflar þeir,
sem jeg nefndi i upphafi þessa
máls — og það vil jeg gera í
lengstu lög — því verður þá
svarað á þann eina veg, að
þetta sje gert til þess, að blekkja
lesendurna, en þá um Ieið lýsir
hann því áliti á lesendum Tím-
ans, að þeir sjeu svo auðtrúa
flón, að þeir taki alt fyrir góða
og gilda vöru, sem f þá er látið.
— En þar reiknar Tryggvi al-
veg skakt. íslenskir bændur og
sveitamenn — en það eru aðal
lesendur »Tímans« — eru alls
ekki svo hugsunarlausir nje
Gjalddagi „Taröar" var
I. júli.
Kaupið og útbreið-
ið „Vörð“.
skyni skroppnir, að þeir trúi
öllu, sem prentað er, og það
ekki fremur þó það sjeu Tíma-
lygar upptugðar vestur i Ame-
riku og siðan endurprentaðar i
Tímanum. — Slík ritmenska er
sist til þess fallin að endurreisa
hið dvinandi álit Tímans út um
sveitir þessa lands, nje til þess
að auka ánægju samvinnumanna
yfir þvi að ala þann andlega
horgemling á sveita sinum.
20 ágúst 1924
Samvinnumaður.
Nlirlfað úr Glrlndavik
1. þ. m.: Tiðin ágæt i sumar.
Tún i meðallagi sprottin, en
hagar snöggir og kýr nytlitlar.
Fiskilitið mjög siðan á leið.
Hinn 6. þ. m. ljest hjer aldr-
aður bóndi Einar Guðmundsson
agttaður úr Fljótshlíð. Hann var
greindur maður og bókhneigð-
ur. Las meira en bændur al-
ment gera, var minnugur og at-
hugull og fróður um ótrúlega
marga hluti. Síðustu 3 árin lá
hann rúmfastur og þungt hald-
inn. Einar sál. var maður trú-
hneigður og staðfastur í trúar-
efnum sem öðru, en kynti sjer
þó stefnur siðaritfma. Hann var
um mörg ár einn af öflúgustu
starfsmönnum bindindis í þess-
ari sveit og taldi það ávalt eitt
af mestu velferðarmálum þjóð-
ar vorrar.
Jaröskjálftakipplr all-
snarpir hafa fundist hjer undan-
farið. Hefir mönnum virst, að
þeir kæmu úr suðvesturátt eða
í stefnu af Reykjanesi. — Kipp-
irnir munu hafa orðið einna
snarpastir hjer.
Austur í Mýrdal og þar fyrir
austan fundust þeir ekki. Spjöll
hafa engin orðið að þeim enn.
Togarlnn íslendlngur er
nýkominn af sildarveiðum að
norðan. Hann mun hafa aflað
einna best af skipum sem á
sildveiðar gengu. Fjekk aljs 4500
tn. — Skipstjóri á honum er
Kristinn Brynjólfsson frá Engey,
viðurkendur aflamaður.
Aöstoöarmannsstaðan
við Hagstofuna er auglýst laus.
Byrjunarlaun 3500 kr. og dýr-
tíðaruppbóf, launahækkun sam-
kvæmt launalögunum.
Menn með háskólaprófi í
stjórnfræði ganga fyrir öðrum.