Vörður - 28.01.1928, Blaðsíða 4

4
V O R Ð U R
Byssingar-
efni.
Þeir sem ætla sjer að byggja í
vor, ættu að leita upplýsinga hjá
okkur um verðið áður en þeir
festa kaup annarsstaðar. Seljum allskonar byggingarefni við
lægsta verði. — Flestar vörur á einum stað. Að eins fyrsta
flokks vörur. — Sendið fyrirspurnir yðar tímanlega.
J. Þorláksson & Norðmann,
Reykjavík. Símnefni: jónÞorláks.
Venjulega fyrirliggjandi: Sement, þakjárn, þaksaumur,
þakpappi, saumur, kalk, reyrvefur, gólfdúkar, flókapappi,
látúnsjaðrar, steypustyrktarjárn, gaddavír, sljettur vír,
steypumótavír, gólf- og veggflísar, hampur, skeifnajárn,
gjarðajárn, sljett plötujárn, eldfæri allskonar, miðstöðvar-
tæki, pípur, pípnafellur, vatnsleiðslur, dælur, baðker,
þvottaskálar, vaskar, hjólbörur úr járni, skóflur, o. m. fl.
Fyrirlestur um hagnýting
síldar og fiskúrgangs
hjelt Jón Þorláksson, alþm.,
í Kaupþingssalnum síðastl.
miðvikudagskvöld. Var fyrir-
lesturinn fluttur fyrir verk-
fræðingafjelag ístands, en þing-
mönnum o. fl. boðið. Jóni Þor-
lákssyni hefir, sem kunnugt er,
verið falið af landsstjórninni að
gera áætlanir um stofnun full-
kominnar sildarverksmiðju og
hefir unnið að því máli síðustu
mánuðina. í erindi þessu birti
hann árangur þeirra rannsókna
og var mál hans stórfróðlegt.
Síðar mun Vörður gera lesend-
um sínum nánari grein fyrir
málinu.
B-
Maður verður úti.
Fyrir miðjan mánuðinn varð
úti maður, Magnús Magnússon
söðlasmiður, frá nýbýlinu
Sunnuhvoli í Hvolhrepp í Rang-
árvallasýslu. Var hann að fara
með tryppi til fóðurs að Kirkju-
bæ á Rangárvöllum. Fanst hann
örendur rjett við túnið á
Kirkjubæ, en talið er að hann
muni hafa verið að villast alla
nóttina áður en hann fanst.
Áfengisútlát.
Síra Birni Þorlákssyni var í
fyrra haust falið af landsstjórn-
inni að rannsaka útlát lyfja-
verslunar ríkisins á áfengi, til
lyfjabúða og einstakra manna.
Hefir síra Björn samið skýrslu
um áfengisútlát 1926, og er
skýrslan nýkomin út.
Skipstrand.
Á mánudagskvöldið strand-
aði enskur togar, Gladwyn, frá
Aberdeen á Bæjarskerseyri hjá
Sandgerði. Veður var hið versta
og brim mikið. Þótti lengi vel
tvísýnt um að möhnum yrði
bjargað úr skipinu. Reyndu
skipverjar lengi vel að koma
kaðli á land, en það tókst ekki.
Loks freistaði einn skipsmanna
að synda í. land með streng.
Höfðu skipverjar bundið
strengnum um hann, en á leið-
inni kom lykkja á strenginn og
urðu skipverjar að skera á
hann. Annar maður af skipinu
reyndi seinna að synda í land
með streng og hjelt um end-
ann á strengnum. En hann
varð að sleppa áður en hann
náði landi. Báðir þessir menn
björguðust. Kl. 3 um nóttina
var háfjara. Bundu þá 10 menn
úr landi sig á streng og stukku
út i brimlöðrið. Tókst þeim að
koma kaðli út í skipið, og náð-
ust siðan allir skipverjar, 11
talsins, í land heilu og höldnu.
Fengu þeir hinar bestu viðtök-
ur hjá Haraldi Böðvarssyni og
Lofti Loftssyni. Þótti betur úr
rætast fyrir skipbrotsmönnum
en áhorfðist um skeið.
Mannalát.
Hinn 15. þ. m. andaðist
Hans Hannesson póstur. Hann
Hann var kominn yfir sjötugt,
hafið verið póstur um 40 ára
skeið, alt þangað til að póst-
flutningur austur yfir fjall
tókst með bifreiðum fyrir
skömmum tíma. Hans póstur
hafði verið samviskusamur
maður og vel látinn.
Frú Steinunn Sæmundsson,
kona Bjarna Sæmundssonar
fiskifræðings, andaðist 17. þ.
m. eftir langvinn veikindi. Hún
var dóttir Sveins kaupmanns
Guðmundssonar á Búðum á
Snæfellsnesi og konu hans
Kristínar, systur Franz heitins
Siemsen sýslumanns. Frú
Steinunn var fríðleikskona, vel
gefin og góð húsmóðir. Þau
hjónin áttu tvær dætur á lífi,
Önnu kennara við Mentaskól-
ann og Kristínu.
Jóhannes K jartansson verk-
fræðingur andaðist á miðviku-
dagsnóttina eftir þunga legu.
Hann var sonur Kjartans pró-
fasts Helgasonar í Hruna, korn-
ungur maður og hið mesta
mannsefni.
Enn fremur andaðist á mið-
vikudaginn frú IJerdís Pjeturs-
dóttir, kona Hálfdáns Guðjóns-
sonar prófasts á Sauðárkróki.
Hún var dóttir Pjeturs Pálma-
sonar bónda í Valadal og síðar
Álfgeirsvöllum og konu hans,
Jórunnar Hannesdóttur. Gift-
ist 1897 eftirlifandi manni sín-
um. Er sonur þeirra á lífi,
Helgi að nafni, og stundar nám
i Mentaskólanum. Dóttur mistu
þau fyrir nokkrum árum.
Kosningin í
N.-ísafj.sýslu.
Mál þetta var til umræðu á
Alþingi í gær en ekki lokið
þegar gengið var frá hlaðinu.
Sveinn í Firði talaði fyrstur,
af hendi Framsóknarmannanna
í kjörbrjefanefndinni (Sv. Ól.
og' G. S.). Kvað hann drátt
þann, sem orðið hefði á af-
greiðslu málsins af hendi
nefndarinnar, stafa af því, að
Alþingi hefði ákveðið að fresta
fullnaðarákvörðun, þangað til
frekari gögn lægu fyrir. Hefði
nefndin haft tal af rannsókn-
ardómaranum og komist að
raun um að ekkert benti á að
Jón Auðunn væri að neinu
valdur að misfellum þeim, sem
orðið hefðu á kosningunni, en
bætti því svo við, að ekkert
hefði komið fram, sem afsann-
aði þetta! Þá hefði nefndin og
leitað upplýsinga um það hvað
í þessu efni tíðkaðist i ná-
grannalöndunuin. Las hann
simskeyti um það efni frá
sendiherra vorum í Höfn, er
hann taldi að nefndinni hefðu
borist. Báru skeytin það með
sjer, að í nágrannalöndunum er
sú venja tíðkanleg, að slíkar
misfellur á kosningu, sem hjer
um ræðir hafi því aðeins áhrif
á lögmæti kosningarinnar, að
hlutaðeigandi þingmaður væri
við þær riðinn á einhvern hátt.
Annars er venjan þar alveg
eins og hjer og má um það efni
vísa til útdráttarins úr ræðu
Jóns Þorlákssonar, sem birtist
í síðasta blaði.
Eflir tilhlýðilegar bollalegg-
ingar og loðmæli, lagði ræðu-
maður loks til af hálfu þeirra
Gunnars, að kosningin yrði
tekin gild. Jafnframt því gat
hann þess að tveir nefndar-
menn, M. G. og Sig. Eggerz
hefðu frá upphafi viljað sam-
þykkja kosninguna, en einn
nefndarmanna, H. V., vildi fella
kosninguna.
Þá tók til máls IJjeðinn
Valdimarsson. Virtist honum
ekki mikill skoðunamunur
milli Framsóknar og Ihalds í
þessu máli. Kvað hann stór-
kostlega glæpi sannaða i sam-
bandi við kosningu þessa. Fór
síðan mörgum orðum um
kosningasvik á Vesturlandi 1919
og 1923. Var ræða hans full af
aðdróttunum og dylgjum um í-
haldsflokkinn í heild sinni og
einstaka menn hans.
Næstur tók til máls Magnús
Guðmundsson. Sagði hann að
nú væri rúml. vika liðin frá því
að mál þetta var á döfinni. En
sú vika hefði verið illa notuð.
Sveinn Ól. hefði haldið því
fram, að nefndin hefði þurft að
bíða komu rannsóknardómar-
ans, Halldórs Júlíussonar. En
upplýsingarnar, sem hann hefði
gefið, væri þær einar, að Jón A.
væri ekkert við málið riðinn.
Þetta hefði öllum verið kunn-
ugt fyrirfram, því bæði stjórn-
arblöðin, Tíminn og Alþýðu-
blaðið, hefðu birt skýrslu urn
rannsókn málsins. Ef nefndinni
hefði leikið hugur á að fá stað-
festingu á þessu, hefði verið
umsvifaminst að senda rann-
sóknardómaranum simskeyti og
fá svar hans .símleiðis. Skjöl
þau, sem rannsóknardómarinn
hefði haft meðferðis, hefðu ekki
haft neinai' nýjar upplýsingar
að geyma, enda hefði meiri-
hluli nefndarmanna naumast
litið á þau.
Þá kvaðst ræðumaður verða
að átelja mjög pukur það, sem
átt hefði sjer stað innan nefnd-
arinnar. Reglan væri sú, að í
nefndum væri engu haldið
leyndu, sem varðaði mál það,
sem nefndin hefði til meðferð-
ar, en hjer hefði sú regla ver-
ið brotin. Ivvað hann sjer hafa
verið algerlega ókunnugt um
skeytasendingar nefndarinnar,
fyr en hann hefið fengið vit-
neskju um þær af vörum for-
mannsins (Sv. Ól.), í ræðu
þeirri er fyr getur. Þá hefði 3
nefndarmennirnir (Sv. Ól., G.
S. og H. V.) farið á fund rann-
sóknardómarans, án þess að
láta samnefndarmenn sina
vita neitt um það. En sjálfsagt
hefði verið að rannsóknardóin-
arinn hefði komið á fund
nefndarinnar og talað við hana
í heild sinni.
Því næst sneri hann sjer að
ræðu Hjeðins og vísaði á bug
dylgjum hans um íhahlsflokk-
inn og kvað alt tal hans um
atkvæðafölsun við fyrri kosn-
ingar máli þessu algerlega óvið-
komandi.
Loks gat hann þess, að Kjós-
endafundur í Norður-ísafjarð-
arsýslu, þar sem, saman hefði
verið komnir 24 fulltrúar úr 8
hreppum, hefði sent eindregin
mótmæli gegn útilokun Jóns
Auðuns frá þingstörfum og lýst
fullu trausti á þingmanninum.
Mótmæli
Norður-Isfirðinga.
Á fundi 24 fulltrúa kosnum
af 8 hreppum í Norður-ísa-
fjarðarsýslu var samþykt með
öllum atkvæðuin svohljóðandi
ályktun:
Jafnframt því að fundurinn
Iýsir megnri vanþóknun sinni
á atburðum þeim er gerðust í
Hnífsdal við utan kjörstaðar
kosin alkvæði til Alþingis í
Norður-ísafjarðarsýslu síðastl.
sumar, mótmælir hann hinni ó-
löglegu og óþinglegu framkomu
meirihluta Alþingis gagnvart
kjósendum kjördæmisins og
þingmanninum með því að
hindra þingsetu hans þrátt fyr-
ir lögmæta kosningu 234 kjör-
staðargreiddra atkvæða meiri-
hluta auk 15 atkv. meirihluta
af utan kjörstaðar greiddum
atlcvæðum.
Fundurinn lýsir fullu trausti
á þingmanni kjördæmisinis, J.
A. Jónssyni, og krefst þess að
Alþingi heimili honum þingsetu
tafarlaust. Ögri 26. jan. 1928.
H. Jónsson, fundarstjóri.
Sig. Þórðarson, fundarritari.
Ávarp
til almennings um
slysavarnir og stofnun
slysavarnafjelags.
„Fiskifjelag íslands“ og skip-
stjórafjelagið „AIdan“ boðuðu
til fundar 8. f. m. „til þess að
ræða um björgunarmál, þ. e.
skipströnd og druknanir hjer
við land og víðar, og varnir
gegn þeim.
Á þeim fundi vorum við
fimm, sem hjer ritum undir,
kosnir í nefnd til að gangast
fyrir stofnun björgunarfjelags,
eða slysavarnafjelags, er nái
yfir alt landið.
Við höfum lokið nefndar-
starfinu og boðum hjermeð til
fundar, sunnudaginif 29. þ. m.,
kl. 3 í Bárubúð. Höfum við
samið frumvarp til laga fyrir
fjelag er við leggjum til að
stofnað verði á þessum fundi
og heiti „Slysavarnafjelag ís-
lands“. Frumvarpinu, með fullri
greinargerð, verður útbýtt prent-
uðu á fundinum. Allir eru boðn-
ir og velkomnir á þennan fund,
karlar og konur, sem eru yfir
15 ára að aldri.
Hjer á landi nema druknan-
ir um það bil % af öllum slys-
förum, 50%. í Noregi um það bil
Druknað hafa í í þessari öld:
1901 —1905 samtals 285
1906 —1910 — 379
1911 —1915 — 365
1916 —1920 — 296
1921 —1925 — 430
Hafa því druknað samtals
1754 manns á 25 árum. Á þeim
sama tíma hafa þar að auki
druknað hjer við land yfir 200
útlendingar.
Allur megin þorri þessarra
slysa hefir orðið á sjó. Fremur
fáir hafa druknað í ám eða
vötnum. Fátt hefur druknað af
kvenfólki, um það bil 1 kven-
maður á móti 20 karlmönnum.
Allur þorrinn hefur druknað
af fiskiskipum.
Sjóslys eru hlutfallslega
margfalt tíðari hjer en í öðr-
uin löndum miðað við tölu
þeirra er á sjó sækja. Við miss-
um márgfalt fleiri í sjóinn hlut-
fallslega af fiskimönnum okk-
ar en t. d. Norðmenn.
Manntjónið er gífurlegt hjer
á landi, og hrýn þörf á að gera
ítrustu tilraunir til að draga úr
því.
Annarsvegar má ótal margt
gera ti'. að varna því, að slys
vilji til á sjó — og það er aðal
atriðið. Þess vegna tölum við
um slysavarnafjelag. Hins vegar
vantar okkur björgunarskip, og
björgunartæki á lándi til að
hjálpa þeiip sem lenda í sjáv-
arháska. Allir vita að Björgun-
arfjelagið í Vestmannacyjum
hefur unnið stórgagn.
Aðrar sjósóknarþjóðir hafa
fyrir löngu stofnað alsherjar-
björgunarfjelög, Englendingar
1824, Danir 1852 (ríkið sjáll't),
Norðmenn 1891, Svíar 1907.
Við erum á eftir. Og þó er
þörfin hvergi eins brýn og hjer.
Málið verður rætt nánar á
fundinum í Bárunni. Og við vit-
um vel, að ekkert hús hjer á
landi rúmar alla þá, sem eiga
um sárt að binda — hafa mist
einhverja áslvini sína í sjóinn.
Reykjavík 18. janúar 1928.
Geir Sigurðsson, G. Björnson,
J. E. Bergsveinsson, Sigurj. Á.
Ólafsson, Þorst. Þorsteinsson.
Prentsmiðjan Gutenberg.