Heima er bezt - 01.11.1998, Side 16

Vaninn var að teyma kýrnar með þessum hætti í hagann. Fjórar og jjórar voru
bundnar saman og síðan hóparnir tengdir. Þannig var svo farið með allan
flokkinn, átján kýr, í og úr haganum.
6 að kvöldi. Vilhelm sagði mér að
flestir bændur hefðu útvegað sér
mjaltavélar, þegar þær komu á mark-
aðinn, en fljótlega hætt að nota þær,
þegar í ljós kom að þær skemmdu
kýmar. Nú til dags eru mjaltavélar
mjög fullkomnar og ómissandi.
Þegar mjöltum lauk bar heimilis-
fólkið mjólkina í burtu, en ég var lát-
inn moka flórinn, sem var steyptur
rennisléttur. Allt hland úr kúnum var
látið renna í djúpan brunn fyrir utan
fjós og þess vel gætt að engin mykja
færi saman við. Ég mokaði flórinn
eftir hverja mjöltun, þrisvar á dag.
Hálmi var stráð í flórinn eftir að hann
var mokaður, sem gerði það að verk-
um að það var hægt að hlaða upp
mykjuhauginn fyrir utan ijós. Ég
lagði metnað í að hafa kantana á
haugnum næstum eins beina og vegg
og fékk hrós fyrir hjá húsbóndanum.
Eftir að ég hafði mokað flórinn var
ég látinn hreinsa undan svínunum,
sem voru 9 fullorðnar gyltur, auk
allra grísanna á ýmsum aldri, en þá
seldi Vilhelm alla til lífs. Fjölskyldur
í þorpunum á Borgundarhólnai
keyptu 2 grísi og ólu upp í jólasteik-
ina, með matarleifum. Hver gylta
hafði einkastíu, sem hólfuð var í
tvennt. Annað hólfið var nokkuð
minna, og þar var gyltan vanin á, frá
unga aldri, að gera þarfir sínar. í
stærra hólfinu lá gyltan oftast og Iét
sér líða vel, því gólfið var þurrt og
þokkalegt og gylturnar gljáandi á
skrokkinn. Gólfið hallaði, svo allt
hland gæti runnið í ræsi út við vegg,
og síðan í þró fyrir utan. Þegar hún
varð full varð ég að losa hana með
fötum í aðal hlandbrunninn.
Þess var vandlega gætt að ekkert
hland eða saur færi til spillis, því það
var dýrmætur áburður. Hér á Islandi
er því hent á mörgum bæjum, en
keyptur rándýr tilbúinn áburður í
staðinn.
Fyrst þegar ég kom inn í svinahúsið
þama á bænum, þá datt mér í hug orð
sem höfð vom eftir skólastjóra á
Hvanneyri forðum daga: „Svín eru
ekki svín, nema að mennimir sem
umgangast þau séu svín.“ Ég hafði
mjög gaman af að umgangast gylt-
urnar, því þær höfðu svo ólíka skaps-
muni og hegðun. Það var gaman að
fýlgjast með athöfnum þeirra og ekki
síður grísunum, með öllum sínum
leikjum og uppátækjum. Ein gyltan
var afar taugaveikluð og alltaf hrín-
andi og kvartandi, gat reyndar aldrei
verið kyrr á meðan ég hreinsaði hjá
henni. Aðrar lágu kyrrar og létu sér
fátt um finnast, reyndar risu sumar
þeirra upp einstaka sinnum og fýlgd-
ust með því sem ég var að gera. En
aldrei gáfu þær í skyn, hvort þeim
líkaði betur eða verr verkin mín. Mér
virtist ein gyltan vera latari en hinar
og reyndar var hún eina gyltan sem
var svolítið sóðaleg.
Þó ég hefði afar gaman af að dvelja
meðal svínanna, varaði ég mig á því
að dvelja þar ekki grunsamlega lengi,
sérstaklega þegar ég og frúin fórum
að stríða um klukkuna. Ég hafði
komið með vekjaraklukku að heiman
og hafði ég hana þannig á náttborð-
inu þar sem ég svaf, að hún sneri að
glugganum. Þegar fór að nálgast há-
degi og ég orðinn glorsoltinn, þá tók
ég upp á því að læðast að glugganum
og kíkja á klukkuna. Svo skeði það
eftir nokkra daga, að ég ætlaði að vita
hvað tímanum liði, en þá sneri klukk-
an upp að vegg. Frúin bjó um rúmið
mitt og hafði snúið klukkunni upp að
vegg þegar hún fór út. En ég lét hana
alltaf snúa út að glugga þegar ég fór
út á morgnana, þar til ég gafst upp,
tautandi við sjálfan mig, hvað frúin
væri skrambi vinnuhörð. Hún stjórn-
aði bæði búi og bónda.
Þegar ég hafði hreinsað hjá svínun-
um, sem ég gerði bara einu sinni á
dag, þá var ég látinn moka út hjá
hestunum. Það voru 4 hryssur, sem
notaðar voru til að draga plóg og
vagna. Tveimur hryssum var beitt
fyrir vagn og ef hlassið var þungt þá
var þeim öllum fjórum beitt fýrir
vagninn. Ég gat aldrei lært að koma
taumunum fýrir á tvíeyki, hvað þá
fjóreyki, það var víst mikil kúnst.
í hesthúsinu var líka tveggja vetra
foli. Hann haföi afar gaman af að
glefsa í fötin mín og toga í, þó ekki af
illsku, þetta var bara leikur. Stundum
kom það fyrir að hann náði í meira en
tannfylli af fötum og gat það verið
fjári sárt og var ég oft með marbletti
eftir folaskömmina. Reyndar lærðist
mér fljótt að varast hann. Þegar ég sá
412 Heima er bezt