Ísland - 01.10.1937, Blaðsíða 3

1. okt. 1937.
ISLAND
3
Uppruni pjóðarinnar
Islenzkt þjóðerni er spunnið úr tveim glæsi-
legustu þáttum hins aríska kynstofns, hin-
um norræna og keltneska.
Hér á eftir er lauslega gerð
grein fyrir uppruna íslenzku
þjóðarinnar, hvernig rætur henn-
ar liggja ekki einungis til Nor-
egs, heldur og vestur um haf,
til Irlands, Skotlands og eyjanna
þar. Islenzkt þjóðemi er vaxið
upp af tveimur greinum hins
aríska kynstofns, Norðmönnum
og Keltum, og kippir þjóðinni
ekki minna í kynið til hinna
síðar nefndu. — Almenningi er
þetta ekki kunnugt sem skyldi,
þó það séu ekki nýfundin sann-
indi. Þeim, sem kynnast vildu
uppruna þjóðarinnar nánar, skal
ráðlagt að lesa bókina Islenzkt
þjóðemi, eftir hinn góðkunna
sagnfræðing Jón J. Aðils.
I.
Það hefur alla tíð verið gert
helzt til mikið úr skyldleika okk-
ar Islendinga við Norðmenn.
Norðmenn sjálfir halda því blá-
Hverjir eru hinir seku?
Það er sú spurning, sem misk-
unnarlaust knýr á dyr hjá
hverjum hugsandi manni og
krefst úrlausnar. Er það ekki
þjóðin sjálf, sem sökina ber, því
að ekki geta einstakir útvaldir
torgað þessum feiknum. Það .er
rétt að sökin er að nokkru leyti
þjóðarinnar, þ. e. a. s. ábyrgð-
arleysi hennar að velja slíka af-
glapa í valdasess. En höfuðsök-
in hvílir á hinum útvöldu. Það
eru þeir einir, sem hafa hag af
þessu öfugstreymi. Þeir gæð-
ingar, sem nú fara með völdin
hugsa aðeins um tvennt, að
njóta lífsgæða í sem ríkustum
mæli og að lafa sem lengst við
völd. En þetta er ósamrýmanleg
þverstæða. Að eyða og sóa f jár-
munum þjóðarinnar og samtím-
is að halda trausti hennar er
ómögulegt, og því eru króka-
leiðirnar farnar.
Það er sólundað í allt milli
himins og jarðar, ef það aðeins
kemur bitlingastóðinu að haldi;
ef tekjurnar væru því ekki að
sama skapi væri ríkið löngu
gjaldþrota og valdaferli þessara
afglapa lokið. En það er reynt
að klóra í bakkann með því að
mergsjúga þjóðina með skött-
um og tollum. Einna arðvænleg-
asta tekjulindin fyrir þessar
eyðsluklær eru tollar af mun-
aðarvörum og einokunarverzlun
með þær. Árið 1935 námu toll-
tekjur ríkisins af þessum varn-
ingi 3,6 milljónum, eða röskum
50% af öllum tolltekjunum. Af
ávöxtunum er aftur á móti lítið
a l græða, því að á þeim er sama
enginn tollur. Þess vegna er
naðarvarningnum veitt yfir
I: dið en lífsnauðsynjum bægt
■f 'X,
bert fram, að við séum ekkert
annað en staðfærðir Norðmenn,
sem vegna slita við sína þjóð
hafa tekið nokkuð aðra þróun-
arstefnu um aldimar en þeir. Og
það er hart á því, að íslenzka
þjóðin sjálf viti almennt nokk-
uð betur. Þó eru allflestir fræði-
menn á það eitt sáttir, að Norð-
mönnum beri ekki nema hálfur
heiðurinn af að hafa fætt af sér
„gáfuðustu þjóð heimsins“, en
svo nefnir próf. Guðbrandur
Jónsson íslenzku þjóðina, en
hann er eins og kunnugt er ein-
hver sá fróðasti og gáfaðasti
meðal okkar. „Það eru varla
neinar öfgar, þótt sagt sé, að
fullur helmingur Islands byggð-
ar sé kominn til landsins vest-
an um haf.1 . . . Það er lítt
hugsanlegt annað en að þjóðin
hljóti að vera talsvert blönduð
keltnesku blóði.“2 3 En sagnfræði-
kennslubækur okkar ganga nær
því með öllu fram hjá þessum
staðreyndum, eða leggja þá þýð-
ingu í þær, að þar hafi aðeins
verið um einskonar selflutning
Norðmanna að ræða, sem bara
hafi lagt lykkju á leið sína
hingað. Þó eru keltnesk áhrif
í íslenzku þjóðerni svo mikil, að
eingöngu í ljósi þeirra verður
eðli þjóðarinnar skilið til fulls,
og án tillits til þeirra eru ýms
fyrirbrigði í íslenzku þjóðlífi og
íslenzkri menningu óráðnar gát-
ur, svo lítið sem þau benda aust-
um um haf, til Noregs.
II.
Norðmenn og Keltar1 eru að
vísu ekki óskyldir þjóðflokkar,
heldur tveir nátengdir þættir af
hinum aríska kynstofni. En að
eðlisfari og lund eru þeir hvor-
ir öðrum mjög frábrugðnir. —
Keltar eru hugsjóna- og tilfinn-
ingaríkir, þeir eru öfgamenn og
kunna lítt taumhald á ástríðum
sínum. Þeir eru hneigðir til bók-
mennta og lista, en minni verkn-
aðar- og framkvæmdarmenn.
Norðmenn aftur á móti eru
fyrst og fremst framkvæmda-
þjóð. Þeir eru afkastamiklir,
stórbrotnir í lund, en dulir í
skapi, og láta síður tilfinning-
ar og ástríður fá yfirhöndina
hjá sér. Vilja- og framkvæmda-
þrekið yfirgnæfir allt annað hjá
þeim. Þeir eru hagsýnir, og
fengu snemma skilning á þýð-
ingu lögbundinnar félagsskip-
unnar.
1 Frá Irlandi, Skotlandi og Orkn-
eyjum.
2 Jón J. Aðils: Islenzkt þjóðemi.
3 Keltar eru hinir fornu íbúar
Bretlandseyja, en voru annars mjög
víða áður fyrr. Irar, Skotar og Wales-
búar eru afkomendur þeirra.
Viðskipti þessara skyldu, en
gagnólíku þjóðflokka hófust
einhverntíman fyrir 800 e. K.
með víkingaferðum Norðmanna
vestur um haf. Þjóðlíf þeirra
á þeim tíma bregður skýrustu
ljósi yfir, hversu eðlishneigðir
þeirra voru frábrugðnar. Norð-
menn voru hinir mestu bú- og
kaupsýslumenn, fullir starfs-
þreki. Þeir gátu aldrei um kyrrt
setið. Og hin sterka utþrá og
æfintýralöngun, sem einkennir
hinn norræna kynstofn, dreif þá
í víking, þetta einkennilega fyr-
irbrigði sögunnar. En Keltarnir
voru á þessum sama tíma hæg-
látir kyrrsetumenn, sem auðg-
uðu anda sinn með fræðiiðkun-
um og listastarfi. I vísinda- og
bókmenntastarfi stóðu þeir öll-
um langtum framar á þeim
tíma, svo langt, að nútíma
Evrópumenning á þeim þar
margt að þakka.
III.
En brátt drógu Norðmenn og
Keltar dám hverir að öðrum.
1. Leilifimi fyrir karlmenn
þrisvar í viku, á þriðjudög-
um, föstudögum og laugar-
dögum, kl. 8—9 árd.
2. Leikfimi fyrir karlmenn
tvisvar í viku, á mánudög-
um og fimmtudögum kl. 6—
7 síðd. •
3. Leikfimi fyrir drengi 10—13
ára, æfingar tvisvar í viku
síðari hluta dags.
4. Leikfimi fyrir konur tvisvar
í viku, á þriðjudögum og
föstudögum kl. 5—6 síðd.
Eftir því sem á leið og viðskipti
þeirra urðu tíðari, færðust þau
í friðsamara horf. Fjöldi Norð-
manna settist að í Vesturlönd-
um. Þeir tóku upp siði og háttu
þarlendra manna, blönduðu
blóði við Keltana og tóku upp
keltnesk nöfn. En jafnframt
héldu þeir þó uppi stöðugu sam-
bandi við átthagana í Noregi.
Á þann hátt fluttust keltnesk
áhrif austur um haf til Noregs.
Keltarnir tóku upp eftir Norð-
mönnum tákn á máli og vikt,
lærðu af þeim skipagerð og sigl-
ingar, verzlun og peningasláttu.
Þá tóku þeir upp eftir þeim að
reisa borgir og þorp og sitthvað
annað verklegt. Á hinn bóginn
lærðu Norðmenn margt af Kelt-
um, einkum í listalegu tilliti, t.d.
skurð- og skrautlistina, en mót-
uðu þó formið að sínu skapi.
Drekastíllinn er þannig af kelt-
neskum toga spunninn. Þá hafa
Norðmenn numið af Keltum
ýmsan hagnýtan fróðleik, t. d.
í landafræði og stjörnufræði, en
um það voru Keltar manna fróð-
astir á þeim tíma, og hefur það
án efa haft seinna sína þýðingu
fyrir siglingar hingað norður
um höf og vestur til Vínlands.
Þessi hagrænu og menningar-
5. Leikfimi fyrir stúlkur tvisv-
ar í viku, á mánudögum og
fimmtudögum eða þriðju-
dögum og föstudögum;
stúlkur, vanar leikfimi kl.
8—9 síðd.; stúlkur óvanar
leikfimi kl. 9—10 síðd.
6. Leikfimi fyrir telpur 14—15
ára, æfingar tvisvar í viku,
á þriðjudögum og föstudög-
um kl. 7—8 síðd.
7. Leikfimi fyrir telpur 9—11
ára, æfingar tvisvar í viku
síðari hluta dags.
Fleiri timar
verða ef til vill auglýstir síðar.
Foreldrar
eða aðrir aðstandendur barna innan 15 ára aldurs,
verða sjálfir að sækja um fyrir þau.
Baðstofa skólans
verður opin fyrir almenning, með sama fyrirkomu-
lagi og síðastliðinn vetur. Badminton: Þegar salir
skólans ekki eru notaðir til leikfimiiðkana, verða þeir
lánaðir til að leika í þeim Badminton.
Nánari upplýsingar
kennslunni viðvíkjandi, gefur undirritaður og kennar-
ar skólans, frú Anna Sigurðardótíir og ungfrú Fríða
Stefánsdóttir.
Jón Þorsteinsson
Iþróttaskólinn, Lindargöfu. Sími 3738.
m
Iþróf taskólinn
Vefrarsfearlsemi skóians hefsf í dag
og verður sem hér segir: