Ísland - 01.10.1937, Side 2

2
ISLAND
1. okt. 1937.
Bitstjórí og ábyrgðarmaður:
JÓN Þ. ÁRNASON,
Hávallagötu 29.
Pósthólf 433.
Verð: í lausasölu: 15 aurar.
Á mán.: 50 aurar. Árg.: 6 kr.
STEINDÓRSPRENT H. F.
togstreitunnar milli fiskimála-
nefndar og S. I. F.
Þá er það krafa sjómanna og
útvegsmanna, meðan þessar
nefndir eru til, að fækkað sé
meðlimum þeirra til stórra
muna og allur reksturskostnað-
ur þeirra stýfður stórkostlega.
Væri meira en nóg að hafa þrjá
menn í hverri nefnd. — 1 þessu
sambandi má minna á, að á
stofnfundi S. 1. F. bar Finnbogi
Guðmundsson fram þá tillögu,
að í stjórn þess væru aðeins
þrír menn. Vilhjálmur sjóður,
Jón leggjabrjótur o. fl. lögðust
á móti þessu, og var tillagan
felld.
Loks er það krafa sjómanna
og útvegsmanna, að þeir fái að
ráða málum sínum sjálfir, en
ekki einhver aðskotadýr er-
lendra auðhringa. Þeir vilja
ekki Vilhjálm sjóð og Jón Áma-
son, sem eru umboðsmenn C.
W. S., né heldur Héðinn olíu-
sala, umboðsmann B. P., heldur
vilja þeir menn úr sinni stétt,
sem vita, hvar skórinn kreppir,
og mestan hafa skilninginn á
ráðum til úrbóta.
Þetta er vilji sjómanna og
útvegsmanna, hvers og eins ein-
asta. En þeir eiga við ramman
reip að draga, þar sem eru sín-
gjöm og ófyrirleitin stjórnar-
völd, með miskunnarlausa auð-
hringi að baki sér. Til þess að
fá vilja sínum framgengt verða
þeir, sem sjávarútveg stunda,
að þjappa sér saman, leggjast
allir á eitt og sýna stjórnarvöld-
unum í tvo heimana. Það er eina
Ieiðin, sem fær er í þessu máli
sem öðrum.
Styrkur til blaðsins.
Þjóðernissinni úti á landi
sendi blaðinu í þessari viku 10
kr. styrk.
Félagar! Styrkið allir blaðið
ykkar með fjársendingum og
útbreiðið það á allan hátt.
ill!lllillllllllllllll!lllilllillllll!lllllllllllll!
Slcrifstofcs F. Þ.
verður framvegis opin alla
virka daga kl. 5—7 e. h.
!l!!llll!l!!!llll!ll!!!!liill!i!!!!ll!ll!lllli!l!l!l
Matur er mannsins
meginn.
Markmið sérhverrar menn-
ingarþjóðar er að geta af sér
andlega og líkamlega heilbrigða
niðja innan þjóðskipulags, sem
veitir öllum sem bezta líðan. En
heilbrigð hugsun fæðist aðeins
í hraustum líkama. Mergurinn
málsins er því, að í uppvexti og
síðar sé þannig búið að líkam-
anum, hvað fæði og klæði snert-
ir, að hann styrkist og herðist,
en veslist ekki upp í eymd og
neyð. Gamall orðskviður segir:
„Maturinn er mannsins meg-
inn,“ er það spaklega mælt, þótt
ef til vill sé nokkuð djúpt tek-
ið í árinni.
I anda þessarar reynslu lið-
inna kynslóða hafa vísindin tek-
ið að kryfja notagildi hinna
ýmsu fæðutegunda fyrir mann-
inn. Margar rúnir hafa verið
ráðnar, en niðurstöðumar em
þegar svo almennt kunnar, að
óþarfi er að rekja þær hér til
hlítar. Aðal inntak þeirra er í
styztu máli, að til viðhalds og
þroskunar líkamans þurfi efni,
sem áður voru lítt kunn og
nefnd hafa verið bætiefni og í
öðru lagi, að til séu efni, sem
brjóta niður hið jákvæða starf
innan vefjo, líkamans; það eru
ýms nautnameðul, sem felast
t. d. í áfengi, tóbaki, kaffi o. fl.
Því hefur löngum verið þann-
ig háttað um mataræði Islend-
inga, að erfitt hefur verið að-
dráttar með allt nýmeti, sem er
að jafnaði bætiefnaríkast. Á síð-
ari árum hefur þó garðrækt
færst talsvert í vöxt, en verður
því miður enn um ófyrirsjáan-
legan tíma af svo skornum
skammti, að verð garðávaxta
verður tæpast við almennings
hæfi. Og um ávexti er það að
segja, að lega landsins er ekki
á þeim slóðum, að nokkumtíma
muni geta hafist hér veruleg
aldinrækt. Við verðum því,
hvort sem okkur er það ljúft
eða leitt að flytja ávexti og
grænmeti til landsins frá öðr-
um löndum, sem slík fram-
leiðsla hentar betur.
Þetta em óflóknar staðreynd-
ir, sem valdhöfum síðari ára
hefur, þrátt fyrir alhliða blindni,
tekist að rata á.
Ávextir og áfengi.
En með nýjum herrum koma
nýir siðir.
Nú er slíkt öfugstreymi á
þessu sviði, að það þykir ganga
mannsmorði næst, ef einhvers-
staðar fyrirfinnast nýir ávext-
ir eða grænmeti, en samtímis
þessu steypist flóðalda áfengis
og annars munaðarvarnings
yfir þjóðina. Það hefur löngum
verið hefð hjá fylgifiskum nú-
verandi valdhafa að kenna
kaupmönnum um öll mistök í
viðskiptum og þá ekki sízt um
innflutning á skranvarningi og
óþarfa. En nú er fokið í það
skjólið, ef um mistök er að
ræða á þessu sviði á síðari ár-
um, verður engum um kennt
nema alvaldri Innflutnings- og
gjaldeyrisnefnd.
Mistökin hafa átt sér stað,
og það svo um munar. Því til
sönnunar þarf ekki annað en að
blaða í síðustu verzlunarskýrsl-
um (fyrir árið 1935).
Þar sést svart á hvítu, að á
árinu 1935 voru fluttar inn svo
nefndar munaðarvörur fyrir 3,4
milljónir; með öðrum orðum
7VÍ>% af öllum innflutningi
landsmanna voru: vín, vínandi,
öl, tóbak, kaffi og sykur. Það
má að vísu til sanns vegar færa,
að hvorki kaffi né syltur séu
munaðarvörur í sama skilningi
og vín og tóbak. En samt held
ég að fáir verði þeir, sem neita
því, að 46,5 kg. af sykri og 7,1
kg. að kaffi handa hverju
mannsbarni í landinu á ári, sé til
muna meir en góðu hófi gegn-
ir. Að minnsta kosti meira en
fátæk þjóð eins og við Islend-
ingar erum, getur veitt sér. Enn
ljósara verður þetta hófsleysi
þegar athugað er, að fyrir 50 ár-
um féll ekki nema 4,0 kg. kaffi
og 8,2 kg. sykur á mann. Inn-
flutningur á sykri hefur meir
en fimmfaldazt á þessum tíma.
Svo rammt kveður að, að í þessu
ofáti stöndum við flestum þjóð-
um Norðurálfunnar framar.
En kaffið og sykurinn eru
ekki stóru syndimar. Þar ber
fyrst að nefna brennivín og
tóbak. Án þess að frekar séu
raktir lestir og skaðsemi tóbaks
og áfengis, ætti hverjum sæmi-
lega siðuðum manni að blöskra
þau óskaplegu fjárútlát, sem
þessar munaðarvörur hafa í
för með sér. Á árinu 1935 kast-
aði þjóðin hvorki meira né
minna en 1,5 milljón króna út úr
landinu fyrir þennan heilsuspilli.
Og handbrögð valdhafanna á
þessu sviði fengu því helzt áork-
að að innflutningur áfengis óx
um 25%. Að fjölyrða um þess-
ar tölur og afleiðingar þeirra er
þarfleysa, því að almenningi eru
þær svo áþreifanlega kunnar.
Þannig voru kaupin á rnun-
aðarvörum árið 1935, 1936 og
þannig verða þau 1937, aðeins
stefnir sífellt á verri veginn.
En hvað um ávextina ? Þar er
annað uppi á teningnum. Það
hafa verið höfð ósmávægileg
endaskipti á þessum hluta til-
verunnar. Áður var bannaður
innflutningur á áfengi, en nú er
bannaður innflutningur á ávöxt-
um að viðlögðum sektum og
tugthúsi. Og þótt leitað væri
með logandi ljósi um allar Is-
lands byggðir, finnst ekki svo
mikið sem skrælingsskæni,
nema ef til vill í húsakynnum
hinna útvöldu í stjórnarliðinu.
Hverju sætir þetta? spyrja fá-
fróðir. Veigamesta röksemdin,
sem manni mætir, er eitthvað á
þá leið, að Skúli og aðrir fram-
sóknamótar hafi ekki nærzt á
ávöxtum í sínu ungdæmi og hafi
þó orðið þetta; síðan kemur al-
mennt nöldur um sparnað! Á
árunum 1933, ’34 og ’35 fluttum
við að meðaltali inn árlega af
ávöxtum og grænmeti (kartöfl-
ur ekki taldar með) sem hér
segir:
Nýtt grænmeti ....... 75,000
Nýir ávextir ....... 538,000
Þurkaðir ávextir____ 250,000
Samtals 863,000
Ef almenningur íhugar þess-
ar tölur, getur niðurstaðan að-
eins orðið ein: Á meðan Islend-
ingar hafa efni á að eyða 1,5
milljón króna erlendis til kaupa
á áfengi og tóbaki, þá hafa þeir
efni á að eyða helmingi lægri
upphæð til kaupa á ávöxtum og
grænmeti handa börnum og
sjúklingmn!
Gjaf'ir eru yður gefnar.
812,700 kg. af kaffi, 100,700
af tóbaki og 148,500 hl. af á-
fengi gera vafalaust mörgum
glatt í geði á einu ári, en það er
jafnvíst að þeir eru ekki færri,
sem það skapar sorgir. Aðalat-
riðið er þó, í hversu margt
annað þjóðin gæti varið þeirri
fúlgu, sem hún hugsunar-
laust sóar í þessi stundargæði.
Væri ekki hægt að byggja veg-
leg stórhýsi fyrir þetta, reisa
blómleg býli, gera út veiðiskip,
í stuttu máli að skapa meiri og
almennari vellíðan? Því verður
ekki neitað, að 3,4 millj. (eins
og allar munaðarvörur vorar
kosta) er stór f járhæð, svo stór
að hún er helmingurinn af því,
sem allur togaraflotinn okkar
er metinn á, og fyrir slíkt fé
mætti margt gera. Það mætti á
einu ári greiða byggingu Há-
skólans, reisa spítala á Akur-
eyri og síldarverksmiðju í
Hindísvík, sem bræddi 10,000
mál á sólarhring. Fyrir þessa
1,5 milljón, sem við eyðum í á-
fengi og tóbak mætti. t. d. reisa
120 nýbýli. Iiugsið ykkur 120
nýbýli á ári, allt Suðurlandsund-
irlendið á fáum árum gul akur-
breiða. Þetta eru aðeins sýnir,
en þjóðarinnar er að gera þær
að veruleika.