Hamar - 18.01.1921, Side 3

H A M A R
3
Sj ávarútvegurinn,
steinolían og
stjórnin.
það er ávalt sjálfsögð skylda
hverrar stjórnar að stuðla af
alefli að því, að atvinnuvegir
landsmanna megi sem best
blómgast. Verður þetta gei-t
bæði með því að greiða fyrir
öflun þeirra tækja, sem at-
vinnuvegurinn þarf með, og í
annan stað: stuðla að góðum
markaði fyrir þær afurðir, sem
hann gefur af sér. þessi skylda
verður ennþá brýnni en ella í
dýrtíð og óáran, og þegar í
slíkt óefni er komið, að ein-
hverju auðfélagi hefir tekist að
ná undir sig einhverri nauð-
synjavöru til þess að einoka
hana.
Hér á landi er vélbátaútgerð-
in almennasti og öflugasti þátt-
urinn í öðrum höfuðatvinnuveg-
inum, sjávarútgerðinni. — pað
er nú öllum kunnugt, hversu
gróðavænlegur þessi útvegur
getur verið, ef skaplega geng-
ur, en á hinn bóginn liggur þó
við borð, að hann sé nú með
öllu að eyðileggjast.
þessu veldur mest hið gífur-
lega verð á steinolíu, sem „hinu
„íslenska“ (!) steinolíufélagi“
hefir tekist að koma hér á.
Síðastliðið ár var verð á
steinolíu 50—60 krónum lægra
á tunnu í Noregi heldur en hér,
að því sem frá hefir verið sagt
í blöðum. pennan litla skatt
hefir vélbáta-útvegurinn orðið
að greiða ofan á alt annað.
Og gegn þessum búsifjum
hreyfði stjórnin ekki legg né
lið. Ekki skorti hana þó hvatn-
ing Alþingis, sem sífeldlega
hefir reynt að ráða bætur á
steinolíu-einokuninni, alt síðan
á Alþingi 1912, en þeirri við-
leitni hefir stjórnin undið fram
af sér.
það er ekki svo vel, að ein-
stakir menn hafi fengið að út-
vega landinu olíu með betri
kjörum. Ráðstafanir stjómar-
innar hafa aftrað því!
Síðastliðið sumar ætlaði
kaupmaður einn í Reykjavík að
fá olíufarm frá Vesturheimi,
og hefði getað selt olíuna tug-
um króna lægra en „einokun-
in“.
En honum var synjað um
leyfið. pað var reyndar ekki
beint landsstjórnin, heldur inn-
flutningsnefnd, sem synjaði
leyfisins. Stjórnin hafði — með
venjulegri forsjálni, að minsta
kosti í undirmeðvitundinni —
skipað í innflutningsnefndina
helsta manninn úr stjórn „hins
íslenska steinolíufélags“!
Olían lækkaði því ekki, held-
ur hækkaði með haustinu.
Verðlagsnefnd greip að vísu
fram í, stjórninni að þakkar-
lausu, en áhrif hennar og að-
staða var langtum erfiðari, er
Ætlið þér að láta leggja raf-
leiðslur í hús yðar?
Ef svo er, þá er það hyggi-
legast að tala við okkur sem
fyrst.
m im.iél. 1 i Ijos
Vonarstræti 8. Sími 830.
öðrum hafði verið bægt frá að
útvega landinu ódýrari olíu.
Nú hefir legið við borð, að
vélbátaútvegurinn yrði alveg
að hætta, og margir bátar hafa
orðið að taka þann kostinn.
það er fyrst nú, eftir dúk og
disk, að sú fregn kemur á loft,
að stjómin ætli að útvega farm
af olíu frá Vesturheimi. Ef olía
þessi kemur, verður það ekki
fyr en á há-vertíðinni, þegar út-
vegsmenn hafa neyðst til að
kaupa olíu annarsstaðar og ef
til vill binda sig við borð um
olíukaup alla vertíðina.
Segja má að þessi tilraun sé
skámi en ekkert. Betra seint en
aldrei. En hún sýnir,hve stjórn-
in er örþrifaráða, að afla ekki
olíunnar fyr en vertíð er löngu
byrjuð.
það er því auðsjáanlega ekki
af vaxandi áhuga fyrir hag
sjávarútvegsins á vertíðinni,
sem stjómin hefir tekið þennan
f j örkipp.
Er það ekki heldur eitthvað
í sambandi við það, að Alþingi
á að heyjast í vetur? Gott, að
geta sýnt því árvekni sína fyr-
ir velferð sj ávarútvegsins.
Hvemig sem þessu er farið,
þá kemur „fjörkippur" þessi á
þeim tíma svo óvæntur og ó-
eölilegur, að hann virðist eins
líkur því að vera ein hræring í
dauðateygjum stjórnarinnar.
Ú tgerðarmaður.
------o-------
Einokun.
Eins og menn vita, hefir
Landsverslunin einokun á kol-
um og sykri og selur nú hvort-
tveggja langt yfir markaðs-
verði.
Margur hefði haldið, að
stjórnin léti hér við sitja og
gengi ekki lengra í einokunar-
áttina.
En hvað skeður?
Nú skýrir stjórnarblaðið frá
nýju frumvarpi, sem er á döf-
inni hjá stjórninni, þess efnis,
að Landsverslunin eftirleiðis
eigi að hafa einkasölu á allri
matvöru er til landsins komi.
Landsverslunin á að hafa ein-
okun á öllum nauðsynjavörum,
en óþarfinn á að vera frjáls.
þetta er alveg ný tegund rík-
isverslunarreksturs, sem hér er
á ferðinni. Annarstaðar í heim-
inum er það ríkið sem hefir ein-
okun á ýmsum munaðar- og
óþarfavörum, svo sem tóbaki,
spilum o. fl. Ilér aftur á móti
er það nauðsynjavaran, sem
ríkið ætlar að taka í sínar hend-
ur. Hvað á að gera við ágóð-
ann af þessari sölu? Hann á að
renna í stofnsjóð Landsverslun-
arinnar — þein'ar verslunar,
er öll þjóðin vill afnema.
þetta frumvai-p ætti auðvitað
ekki að koma mönnum að
óvöru, því það er í fullu sam-
ræmi við aðrar gerðir núver-
andi landsstjórnar, því hjá
henni er alt á eina bókina lært
— að auka dýrtíðina í landinu.
það er ekki hægt að gera sér
aðra grein fyrir þessum aðför-
um stjórnarinnar en að það sé
í dauðateygjunum sem hún ger-
ir slíkt.
Og það er það líka!
------o-------
Framboð til þings
og leynileg atkvæðagreiðsla
Frambjóðendur D-listans
telja það brot á anda laganna
um leynilegar kosningar, að
tekinn sé eiður af mönnum í
heyranda hljóði um fylgi við
þingmannaefni, svo sem nú á
sér stað um meðmælendur.
þetta fyrirkomulag við fram-
boð til þings eða við aðrar
kosningar vilja þeir afnema.
Lögin um leynilegar kosning-
ar eru einmitt sett til þess að
tryggja þá menn fyrir að geta
verið í friði með skoðanir sínar
og sannfæring, sem kunna að
vera öðrum háðir fjárhagslega
eða af öðrum ástæðum. En með-
mælendafarganið, ekki síst eins
og það nú er orðið, brýtur alveg
bág við þenna tilgang. Ef um
ósjálfstæða kjósendur er að
ræða eða háða öðrum, standa
þeir alveg varnarlausir uppi, þá
er að þeim er lagt að gerast
meðmælendur. Hér er engin bót
í máli, þótt halda mætti því
fram, að kjósandi geti „keypt
sér frið“ með því að gerast
meðmælandi eins lista og síðan
kosið annan á laun. Slíkum
hugsunarhsétti mælir' enginn
heiðvirður maður með.
Fyrir því vilja þingmanna-
efni D-listans láta afnema með
öllu að þess sé krafist af fram-
bjóðendum, að þeir hafi með-
mælendur, en í þess stað, — til
þess að fyrirbyggja sprenging-
arlista og framboð í blindni og
upp á strákskap, — að fram-
bjóðendur setji veð, segjum
1000 kr., sem þeir tapi, er ekki
fái ákveðinn hundraðshluta
greiddra atkvæða. þessi aðferð
er notuð í breskum löndum og
hefir reynst vel.
-------o------