Verði ljós - 01.04.1899, Síða 8

56
En eins og ]>egar er sagt, þá mótmælir ritningin sjálf þessari gömlu
innblásturs-kenningu. Ekkert getur verið fjær sannleikanum eu það, að
höfundar hinua helgu rita hafi verið eins og dauðar ritvélar í lieudi
guðs anda við samuingu ritanna; svo að segja á hverri einustu hlaðsiðu
allrar ritningarinnar sjáum vér áþreifanleg merki mannlegs samverknað-
ar. Hvað getur hugsast mannlegra en þær sorgar- og gleðitilfinn-
ingar, iðrunar- og trúartilfinningar, sem fyrir oss verða í Daviðssálmum
eða bréfum Páls postula! Hvernig ætti mannlegur samverknaður að
vera útilokaður við samningu guðspjallanna, þar sem hver guðspjalla-
maðurinu fyrir sig skýrir frá því, sem hann hefir séð og heyrt, eða eins
og viðburðirnir hafa komið honum fyrir sjónir eða borist honum til
eyrna. Eða þar sem höfuudar ritanna sjálfir vitna til eldri lieimildar-
rita, sem þeir liafi notfært sér við samniugu ritanna, eins og t. a. m.Lúlcas
guðspjallamaður tekur með heriim orðmw fram i upphafi guðspjalls síns
(Lúk. 1,1—4), eða höfundur Mósesbókanna, erhann vitnar í „bókina um
styrjaldir drottins“ (4. Mós. 21, 15), höfundur Jósúabókar, er vitnar í „bók
hins réttláta11 (Jós. 10, 13), og höfundar Konungabókanna og Krouiku-
bókanna, ervitna i ýms rit, sem vér nú ekki þekkjum, — hvernig geta
menn neitað mannlegum samverkuaði þar sem svo stendur á ?
En svo er annað atriði, sem hér kemur til greina og sýnir oss ber-
lega, að þessi umgetna inublásturs-kenning er röng. Dað er hin sögu-
lega framþróun opinberunarinnar. Hin guðlega opinberun birtist i ritn-
ingunni í sögulegum búningi og á mismunandi stigi, alt eftir mismun-
andi þroskastigi mannanna. I fyrstu er hún í ýmsu tilliti óljós og ó-
greinileg, en eftir því sem fram líða stundir og mennirnir vaxa að
þroska og andlegum móttækileika, að sama skapi verður opinberunin
Ijósari og greiuilegri. Til þess að sauufærast um þetta, þarf ekki ann-
að en bera saman gamla og nýja testamentið, — eins og afturelding og
albjartur dagur eru ]>au hvort í hlutfalli við annað; gamla testamentið
birtir oss undirbúningstimann, nýja testamentið sýnir oss „timans fyll-
ingu“. Sú guðsþekking og sá skilningur á veru gnðs og vilja, og uin-
fram alt á hjálpræðisráðstöfunum guðs, sem mætir oss í gamla testa-
mentinu, stendur óneitanlega á lægra stigi en alt þetta, eins og það
birtist í nýja testamentinu, eftir að Guð hefir opinberast mönuunum i syn-
inum Jesú Kristi. Eða þá munurinn á guðshugmynd garnla testamentis-
ins og hins nýja — er hann ekki hér um bil samsvarandi muninum,
sem er á þrumuröddinni á Sínaífjalli og sæluboðunarröddinni á Galileu-
fjallinu, þar sem Jesús kendi? Anuars vegar ber mest á hinum heilaga
og vandlætingarsama dómara, hins vegar þc,r á móti ber mest á liinum
kærleiksrika og miskunnsama föður; annars vegar er strangdæmið, hins
vegar náðin. Já, þessi stigmunur í opinberuninni birtist ekki að eius,
er vér berum saman gamla og nýja testamentið, heldur vorðum vér hans
jafnvel varir innan vébanda gamla testamentisins eins út af fyrir sig.