Verði ljós - 01.04.1901, Page 3

51
hlýðni, en vill í liæsta lagi skifta ineð honum yfirráðuuum yfir heimiu-
um. Þessi mótþrói skín út úr orðum Lúcifers, er liann talar um „að
horfa hiuum almáttuga harðstjóra í augu og segja honum, að hið illa
hans só ekki gott, „og er hann heldur því fram, að „ekkert geti andann
kúgað, vilji hann að eius vera sjálfum sér nógur og miðpuuktur alls
þess er umkringir hanu“.
Þannig hirtist þrá frjálsborins mannsandans eftir að vera sjálfum
sér nógur og lifa sjálfum sér. Og það er naumast vafa undirorpið, að
þessi orð bergmála í brjóstum fjölda mauna. Eg minnist þeirra tíma
í lífi mínu, er ég leit svo á, að væri til persónulegur guð, þá gæti
hann ekki verið í ætt við oss, heldur lilyti lianu að vera skuggaleg og
skaðsamleg vera, og mér var með öllu óskiljanlegt, að nokkur maður
gæti nokkru sinni fuudið gæfu sina hjá honum. I uppreisuinui gegn
honum lilyti gæfuna að vera að fiuna, að eins með því að lifa sjálfum
sór, frjáls og óháður, og brjóta á bak aftur sórhverja tilraun haus til
að troða sér inn í helgidóm sálariunar, gæti manninum auðuast að lifa
auðugu, lögru og hamingjusömu lífi.
Hamingjusamt líf — það er höfuðatriðið. En er gæfuna að fiuna
á þessari leið ? Kain spyr Lúcifer, livað hanu só og það, sem lians
er. Lúcifer svarar: „Vér erum eilífir11. Kain spyr: „Og hamingjusam-
ir?“ Lúcifer reynir að leiða spurninguua hjá sér og segir: „Vór erum
voldugir11. Kain spyr enn á ný : „Og liamingjusamir ?“ Þá svarar
Lúcifer loksius : „Nei, ert þú það kannske?11 — og síðan bætir liaun
við um guð þessum orðuin : „Haun or mikill, en í mikilleika sínuin er
liaun eigi hamiugjusamari en vér í allri baráttu vorri“. — Þetta er
svartsýni (pessimismus) vorra tíma. Þrásinnis hefi óg heyrt saunkæra
frjálsliyggjumenn játa með sársauka: „Hamingjusamir, — það erum vér
ekki“. Það eru fátæklegar skaðabætur fyrir gæfuna, sem hinn dapur-
legi mótþrói gegn þessum guði, sem maðuriuu vill ekki lúta, veitir oss.
Hvað mig snertir, fiust mér það leiða af sjálfu sér, að maðurinn
geti ekki gæfusamur verið undir slíkuin kriugumstæðum. Ég segi
ekki með því, að maðurinn geti ekki aflað sér áuægju með því að til-
einka sér ýmsar af sigurvinningum mannlegrar hugsunar eða með því
að sökkva sér niður í listir og skáldskap; því fer fjarri, en þessi gleði
er ávalt ófullkomiu; hiua sönnu lífsgleði, sem fólgin er í því, að mað-
urinn hefir fundið jafnvægispunktinn fyrir persónuleika sinu, — hana
hygg óg ekki, að hann öðlist. Það getur og að nokkru leyti veitt
manninum fróun og fullnægju, að eiga í stríði og baráttu ; eu það er
að eins ueyðarúrbót; baráttan sjálf getur ekki gjört mauuinn gæfusaman,
því að friðurinn hlýtur þó ávalt að vera takmark barát.tunnar. Só
persóuulegur guð til, er ómögulegt að maðurinn geti verið hamiugju-
samur í uppreisn gegu honum. Allur vor inuri maður kemst við það í
uppuám og á suudrungu, og oss vautar það, sem átti að veita oss