Templar - 29.07.1908, Síða 2

118
T E M P L A k
það, að hvar sem hver* þessi sjúkdóm-
ur kemur fram, heillar hann hugi al-
menningsins og heimskar þá, svo að
menn komast í sorglegan misskilning
um eðli sjúkdómsins og telja sýkina til
sældar en gallana til gildis. Og er svo
langt frá, að þeir telji sér brýna þörf á
nokkurri lækning, að þeir ætla alveg að
ganga af göflunum, ef minst er skað-
semi sýkinnar og nauðsynina á, að
stemma stigu fyrir henni.
*
Amerísk kjarnyrði
í bannlagastríðinu.
Mér var gefið í Saratoga umslag eitt
með talsvert marga smámiða í. A mið-
unum voru nokkur ágætis kjarnyrði. Úr
þeim vil eg velja nokkur og bjóða les-
endum >Templars« á þéssum mikilvægu
tímum, þegar þjóðin er að gera upp
með sjálfri sér, hvort hún vilji hafna
áfenginu með öllu, éða taka ábyrgðina
á því að viðhalda bölinu mikla.
A einum miðanum stóðu þessi orð:
„Einu sinni. — Eg á að greiða atkvœði að-
eins einu sinni í ár. Það, sem eg get gert gegn
vinsölunni, mun eg með guðs hjálp gera.“
Atkvæðagreiðslan um bannlög á sam-
kvæmt þingsályktun alþingis að fara fram
10. Sept. þ. á. Það er hið fyrsta sinn,
sem íslenskir kjósendur standa á þennan
hátt andspænis þessu mikla alvörumáli.
Það, sem vér getum gjört, eigum vér
að gera. Þáð er að greiða atkvæði með
algerðum áfengisbannlögum.
Á öðrum miða stóð:
„Vinsalan getur ekki haldist við án þess að
drengir og ungir menn fari forgörðum. — Hef-
irðu einhverjum þeirra að fórna? Hugsa um
það.“
»Drengir og ungir mennU Hvaða
land í veröldu þarf þeirra betur við en
einmitt fsland? ísland á ekki ráð á því
að fórnfæra neinum þeirra, og því á hver
þjóðrækinn íslendingur að greiða atkvæði
með algerðum bannlögum.
Á enn öðrum miða stóð:
„Maður í Kansas var nýlega seltur i fangelsi
fyrir það að hann hafði gert vinsala rangt tií.
Hefirðu nokkurn tima heyrt um vinsala, sem
hefir verið setiur í fangelsi, af þvi að hann hefir
gert manni rangt til? Ef ekki, þvi ekki?"
Vínsalan hefir gert mönnum vor á meðal
svo mikið mein að tíminn er kominn
fyrir bannlaga-varðhald hennar.
Þessi alvöruorð fann eg á einum mið-
anum:
„Vér höfum ialað gegn vinsölunni, og vér
höfum talað vel. Vér höfum beðið iil guðs móti
vinsölunni, og vér höfum beðið með alvöru.
Vér höfum ritað gegn vinsölunni, og það hafa
verið röksemdir í setningum vorum. Vér höfum
grálið gegn vinsölunni og spillingunni, sem af
henni stafar, og tár vor hafa verið einlœg. En
dagurinn kemur, þegar vér munum gera meira,
dagurinn, þegar rœður vorar og bœnir og rök-
semdir og hjartasár og tár munu breytast í at-
kvœði, og fyrir járnhönd bannlaganna mun hinni
ógeðslegu óvœtt verða fleigt út l hið voðalega
ógœfugin, sem hún kom frá."
Á einum miðanum stóð:
„Dœmd! Áfengisverslunin hefir haft sinn dag,
hefir grœtt sína peninga, og verður nú að hœtta.
Það er ekki tíl neins að rœða gegn bannlögun-
um. Það er ekki til neins að koma með mót-
bárur gegn þeim, eða setja upp varnir. Sá fjár-
gróðavegur er dœmdur i riki voru.“
Þannig tala Ameríkumenn. Ver höfum
fulla ástæðu til að taka undir með þeim.
Frh- 2) Ösf/und.
Brennivinsskóli,
Svo mikil dýrkun sem á víninu og
vínnautninni átti sér stað fyr á öldum,
þá hljómuðu þó jafnan í heiminum radd-
ir henni til andmæla. — Skal eg hér til
dæmis taka hvernig einn allra-fremsti
þjóðflokkur fornaldarinnar varaði ung-
menni sín við ofdrykkjunni. T'að voru
Spartverjar. Peir lögðu afarmikla áherslu
á uppeldi æskulýðsins og voru jafnhliða
allra menningarþjóða sparneytnastir, sem
sögur fara af. Til þess að venja hina
uppvaxandi kynslóð frá óhollustu víns-
ins og innræta henni óbeit á því höfðu
þeir það einkennilega ráð, að á hinum
miklu þjóðhátíðum þeirra var blindfylt-
ur hópur af þrælum og þrælarnir síðan
leiddir út á torgið og látnir haga sér
eftir vild. Og átti hið fíflslega athæfi
þrælanna, þegar ölvíman var búin að
ná tökum á þeim, að vekja ógeð frjálsra
manna á svo svívirðilegu atferii. Og
varð þéim það að vonum. F*ví drykkju-
skapur átti ser aldrei stað hjá þeim þjóð-
flokk svo um sé getið, alla fornöldina
út; — og átti þó ekki lítil víndýrkun
sér stað allvíða þar í landi. — En þessa
uppeldisreglu Spartverja tók hinn frægi
þýski uppeldisfræðingur Basedow upp
seint á 18. öld. Hann gerði það stund-
um af ásettu ráði, að koma inn í skól-
ann svo sjóðfullur að hann aðeins gat
vel staðið og hagaði sér þar svo ófeim-
ið og hispurslaust frammi fyrir lærisvein-
um sínum eins og eðlishvöt hans bauð
honum í því ástandi. Ætlaðist hann til
að nemendaflokkurinn léti sér að varn-
aði verða fyrirmynd kennarans. Sama
er að segja hvað tóbakið snertir. Hann
var heldur óhófsmaður á það að eðlis-
fari engu síður en vínið. Og neytti
hann þess vísvitandi sem allra sóðalegast
að unt var með sama tilgang fyrir aug-
um. Hefir því hinn frægi uppeldisfræð-
ingur álitið eftirdæmi drykkjumannsins
einn tryggasta og besta bindindis-skóla.
~ ^ *
Ameríkuferð,
Eftir David Östlund, fulltrúa Stórstúku íslands
til hástúkuþingsins í Washington, D. C.,
2.-9. Júní 1908.
III.
ttlainc 08 Saratoaa $prina$.
Eftir að hástúkuþinginu var lokið, fór
eg um Boston til Portland, Maine. Eg
fór þangað til þess að heimsækja ýmsa
ættingja og vini, sem eg hefi þar.
Maine-ríki hefir haft bannlög í meir en
50 ár. Og aldrei hafa þau verið þar í.
meira uppáhaldi en nú. Alstaðar, þar
sem eg spurði menn í Maine um álit
þeirra á bannlögunum, var svarið hið
sama: »Bannlögin hafa reynst að vera
einhver mesta réttarbót á ástandi ríkis-
ins, og vér viljum fyrir engan mun missa
þau«. í seinni tíð hefir ríkið átt góða
lögreglustjóra, sem með alvöru hafa gætt
laganna, og er það auðvitað mjög gott.
Næsti áfangastaðurinn var Saratoga
springs í New York ríki. Áriðl808var
stofnað þar hið fyrsta bindindisfélag,
sem menn hafa sögur af. — Sá maður,
sem var stofnandinn og aðalkrafturinn í
þessu félagi hét Dr. Billy J. Clark, og
það var einkennilegt að heyra um til-
drögin að þessum félagsskap. Eftir að
dr. Clark í níu ár hafði orðið var við
böl drykkjuskaparins, bar svo við, að
hann heyrði mann drukkinn ávarpa prest
sinn á götu og segja: »Herra minn!
Ef ekkert verður gjört til þess að stöðva
drykkjuskapar-ástríðuna, verður alt fólk
drykkjumenn hér.«
Dr. Clark byrjaði að vinna að félags-
stofnuninni, og 23 manns stofnuðu félag-
ið 30. April 1808. Pað félag hefir lifað
alla tíð síðan og heldur mánaðarlega
fundi.
Hundraðáraafmæli félags þessa og um
leið allrar bindindishreyfingarinnar var
haldin í Saratoga frá 14, — 23. Júní. Þar
mættu fulltrúar frá ýmsum bindindisfé-
lögum, kirkjudeildum og unglinga- og
kvennfélögum. Þar var haldin mikil veisla
og margir fyrirlestrar og ræður af mörg-
um ágætum ræðumunnum.
Einn dagur, 16. Júní, var ákveðinn
fyrir Oóðtemplara.
Fyrsti fundur þennan dag var haldinn
í stærsta samkomuhúsi borgarinnar, sem
rúmar 5,000 manns. Br. Geo. F. Cott-
erill Háv. kanslari, stjórnaði fundinum.
Eftir fundarsetningu var orðið gefið
til br. Háv. St. Gæslumanns kosninga,
br. Guy Hayler, sem hélt ágætan fyrir-
lestur um »Bannlög. Gera þau tilætlað
gagn«? — Hann byrjaði með að segja,
að áfengisbannlög væru eiginlegaaðeins
einn þáttur í miklu bannlaga-kerfi, því að
flest öll lög væru bannlög, alt frá tíu
boðorðum drottins vors til lagaboðun
hinna ýmsu ríkja. Par sem eitt eða ann-
að sýnir sig að vera til óheilla fyrir þjóð-
félagið, koma menn sér saman um bann
gegn þéssu. Pyí næst vitnaði hann í
þrælastríðið í Ameríku og í það bann-
lagastarf, sem því fylgdi. Enginn efar
nú, að þau bannlög hafa gjört gagn.
Enn frernur nefndi ræðumaður fjölkvæn-
is-ósómann í Útah, og sýndi fram á gagn
og réttmæti þeirra banniaga, sem Banda-
ríkin settu gegn því athæfi. Fjölkvænið
er aftekið með lögum. Enginn mor-
móni dirfist nú framar að giftast fleir-
um en einni konu. Sumir fara í pukri
með svívirðingu sína, en Bandaríkin hafa
hreinsað af sér ósómann, og enginn ef-
ar, að stórkostlega mikið gott hafa bann-
Iögin gert í þessu efni, með því að
banna fjölkvæni. — Ræðumaður áleit,
að allir sanngjarnir menn hlytu líka að