Templar - 14.07.1914, Blaðsíða 2

38
TEMPLRA.
„Templar“
kemur út á hverjum 20 daga i'resti, minst 18 blöð. Verð
árg. 2 kr., er borgist 1. júli. Utsölum. fá 50 a. i sölul.
Afgreiðslu og innheimtu annast Jón Árnason, Box:
A 21, Reykjavik. Afgr. Smiöjustig 5.
1912 í árshyrjun kom aðflutningsbann-
ið í gildi, samkvæmt lögunum 1909, en
áfengissalar höfðu þá vitanlega aflað sér
allmikilla birgða, til þess að no'ta út
söluleyfið.
1913 var borið upp á alþingi, að
leggja nú undir atkvæði þjóðarinnar,
hvort bannlögin skyldu haldast. En sú
tillaga var feld með 22 atkv. gegn 2.
Pó voru hinsvegar sett iög, sem heim-
iluðu sendiræðismönnum erlendra þjóða
aðflutning áfengra drykkja til heimilis-
notkunar. Var það gert eftir tilmælum
frönsku stjórnarinnar í kurteisis skyni,
með því að augljóst var, að það gæti
alls ekki dregið úr nytsemi bannlaganna1 *.
31. desbr. 1914 verður útrunnið sölu-
leyfið, sem lögin 1909 heimiluðu. t*á
endar þetta íslenzka þrjátíuárastríð.
1. jaoúar 1915 öðlast bannlögin sitt
fulla gildi, þá á íslenzka þjóðin fullum
sigri að hrósa, þeim sigri, sem þegar
hefir borið orðstír hennar víðari vegu
en hennar margkunna fornaldarfrægð.
Tóbaksbindindi.
Spár. Þegar I.O.G.T. var að breið-
ast út hér á landi þóttust margir sjá
þar öflugan óvin gamalla og illra venja
og því var spáð margsinnis, að tækist
Templurum að bola víninn burt, mundu
þeir taka tóbakið fyrir á eftir.
Á nú þessi fyrirboði óvinanna að ræt-
ast eða er æskilegt að hann rætist?
Tóbaks- Að tóbaksnauln er til ills má
nautn hiklaust svara játandi. Vísinda-
skaðleg. ]eg rannsókn á málinu er að
vísu skamt komin, en allar þær athug-
anir, sem gerðar hafa verið, hafa leitt í
Ijós sömu sorgarsöguna, að tóbak er
skaðlegt fyrir líkama og sál.
Rannsókn- Meðan áhrif áfengis á líkam-
ir vanta. ann voru lítið rannsökuð, ve-
fengdu margir skaðsemi þess, en nú gerir
það enginn. Eins má ganga að því
vísu, að ef hægt væri að koma á vis-
indalegum rannsóknum á áhrifum tó-
baks á líkama og sál, mundi það leiða
í Ijós margan sorglegan sannleikann,
sem nú er hulinn. Nikótín er mörgum
sinnum sterkara eitur en áfengi. Einn
dropi af því nægir til að drepa fíl. Að
maður bíður ekki bana af því að reykja
sterkan vindil stafar af því, að mest af
nikótíninu rýkur burtu, en þeir anda
því að sér, sem i reyknum sitja. í tó-
baki eru líka fleiri eiturtegundir, t. d.
blásýra, sem er eitthvert allra sterkasta
eitur sem til er.
Til þess að þreyta lesendur ekki á
upptalningum, læt ég mér nægja að
benda mönnum á bók, sem tóbaksbind-
indisfélögin í Danmörku hafa gefið út
og heitir »Tobakens Bekæmpelse«. At-
1 Petta er skoðun þeirra, sem samþyktu
konsúlabrennivínið. Lesendunum er kunn !
atstaða blaðsins í því máli. Rilstj.
huganir Steins kennara í Vestmanna-
eyjum benda á, að ekki sé ótímabært
að hefjast handa móti tóbakinu á voru
landi.
Siðspill- Fyrir rúmum mannsaldri þótti
ing. það hin mesta prjTði að vera ölv-
aður, og ódruknir menn gerðu sér jafn-
vel upp ölæði til þess að vekja ekki
hneyksli. Nú hefir vindillinn náð því
virðingarsæti, sem Bakkus hélt forðum.
Tóbaksmontið keyrir fram úr öllu hófi
og er orðið landplága, þótt versnað geti
frá því sem er. Það er annars þýðing-
arlaust að fara í samjöfnuð milli vins
og tóbaks. Hvorttveggja er voðalegt á
sína vísu. Merkur dómari í Noregi tók
sér eitt sinn fyrir liendur að rannsaka,
hvað kæmi þjófunum til að byrja að
stela. Hann komst að þeirri niðurstöðu,
að með flestum af þeim þjófum, sem
fyrir hann liefði verið stefnt, hefði tó-
baksnautnin verið upphafió að þessum
ógæfuvegi — börnin stælu til þess að
svala tóbaksílönguninni. Menn hafa
stimplað tóbaksnautn sem upphaf fleiri
glæpa, en ég læt mér nægja sem fyr að
vísa í »Tobakens Bekæmpelse« viðvíkj-
andi siðspilling þeirri er af tóbaksnautn
leiðir. Pað má þó segja tóbakinu til
iofs, að það gerir menn ekki óða, en
það sljófgar og gerir fólk, einkum ung-
linga, kærulausa og andvaralausa. En
er ónefndur allur sá óþrifnaður, sem
tóbaksnautn liefir í för með sér, en um
hann vilja menn fara sem fæstum orð-
um.
Fjáreyðsla Eilt af því, sem mælir öflug-
°fl lega með útrýmingu tóbaks, er
pjóaprif. alt það
ógrynni fjár, sem varið
er til tóbakskaupa. IJað nemur i minsta
lagi J/2 milj. króna árlega. Upphæðin
er tekin nokkuð áf handahófi. Þegar
finna skal hana, ber að margfalda tó-
baksþungann, sem seldur er í landinu,
með útsöluverðinu á viðkomandi teg-
und og draga síðan toll og nettó-ágóða
frá. Upphæðin verður í raun réttri
miklu hærri en 1h milj. Það væri ekki
lítilsvert fyrir vora fámennu þjóð, sem
býr á stóru landi með miklum framtíð-
armöguleikum, en þar sem flest gæði
náttúrunnar eru ónotuð, að geta lagt
fyrir V* milj. til nýrra og fullkomnari
framleiðslufyrirtækja, og því stórfeng-
legri upphæð er þelta þegar þess er gætt,
að eigur landsmanna eru einar 60 milj.
Þjóðarauðurinn mundi margfaldast á
skömmum tíma og aíleiðingar af bættum
efnahag vera framfarir á öllum öðrum
sviðum. I3egar verið var að kveða nið-
ur vínið, var aldrei gert nægilega mikið
úr fjársparnaðinum, en fáum árum eftir
að hætt er að selja vín, mun sparnað-
urinn koma fram í auknum framkvæmd-
um, og það enda þótt margir þeir, sem
fræknastir hafa verið í því að sólunda
eigum sinum og annara fyrir vín, séu
siðferðislega gerspiltir menn og kunni
ekki með fé að fara. Meiri og fljótari
árangur mundi sjást af því að spara tó-
bakskaupin. Tóbaksmenn er ekki hægt
að stimpla siðferðislega spilta, þótt þeir
hafi þann löst, en til tóbakskaupa er
ekki varið minni uppbæð en fyrir vín.
Bezta ráðið til að auka framleiðsluna
og höfuðskilyrðið til þess að auka þjóð-
arauðinn er sparsemi. Til framleiðsl-
unnar þurfa þrjú öfl: jörð (náttúruna),
vinnu og auð. Landið okkar er ónotað.
Fólkið er vinnulaust. Það vantar pen-
inga, og peningar fást ekki nema þeir
séu sparaðir saman. Framleiðslan hefir
aukist með ári hverju, en eyðslusemin
haldist í hendur við liana. Velmegun
og auðlegð er því minni en vænta befði
mátt. En þegar féð sparast, leitar það
af sjálfsdáðum út í framleiðslu og við-
skifti þar sem það gefur beztan arð og
framleiðslan og auðurinn eykst og marg-
taldast. Próf. Westergaard fer svofeld-
um orðum um þetta atriði í bók, sem
notuð er til kenslu í Kaupmh.háskóla:
»Hugsi menn sér að íbúar tveggja landa
með sömu velmegun og sömu skilyrð-
um til framleiðslu séu ólíkir hvað spar-
semi snertir, verður efnahagurinn fljótt
ólíkur. Búi í landinu nokkuð efna-
manna, sem gera litlar kröfur til lífsins,
safna þeir á einu einasta ári miklum
ágóða, og til þess að verða arðbær, jrarfn-
ast hann vinnu. Afleiðingin verður, að
verksmiðjum og nýjum framleiðslufyrir-
tækjum er komið á fót. Vinnulaunin
stíga, renta lækkar og mikil framleiðsla
lækkar verðið á vörunum, svo kaupgeta
verkalýðs eykst. í landi þar sem arð-
inum af framleiðslunni er eytt, safnast
ekki nýtt »kapítal«. Þar eru engar fram-
farir, alt stendur í stað og verkamenn
fá ekki auknar tekjur«.
Erlent Það er því meiri ástæða til
auðvald. þesss að við gefum þessu alriði
gaum, sem útlent auðvald hefir svo að
segja spent járngreipar um alla atvinnu-
vegi landsins og viðskifti þess við önn-
ur lönd. Margar beztu framtíðarauðs-
uppspretturnar eru seldar út úr landinu
og fólkið flýr hópum saman óbygt landið
vegna fjáreklunnar og kyrstöðu í at-
vinnuvegunum.
Barátta ÖIl sú ógæfa, sem tóbakið
hafin. hefir í för með sér, og all það
gott, sem leitt gæti af því að losna við
það, hefir vakið hreyfingu í flestum sið-
menningarlöndum, sem miðar að því að
útrýma tóbaki með öllu. Hér á íslandi
á hreyíing þessi einkum fylgismenn í
skólunum, og hefir enn ekki fengið það
fylgi þjóðarinnar, sem liún á skilið.
Unglingareglan er elzta tóbaksbindindis-
starfsemi liér á landi. En beinn árang-
ur af starfi Unglingareglunnar í þá átt
er hverfandi lítill. Orsökin er sú, að
mest álierzla hefir verið lögð á vínbind-
indið og takmarkið með tóbaksbindindis-
starfseminni ekki sett nógu hátt. Þegar
stúkurnar hafa slept af börnunum liend-
inni við fermingaraldurinn, hafa þam
flest farið að reykja. Fjarri er því að
það sé einkis vert að aftra börnum fram
til 14 ára aldurs frá tóbaksnautn, en
þetta erfiði tekur aldrei enda, ef tóbak-
inu er ekki útrýmt með öllu, og tóbak
er ekki að eins skaðlegt á aldrinum frá
0—14, heídur líka á vaxtarárunuin 14—