Ritsafn Lögrjettu - 01.01.1915, Síða 68

67
landinu, og lifÍSu vi'S stórgleSi, stór-
át og skemtanir í 3 sólarhringa.
Veislu Jóns biskups sóttu t. d. 23
pregtar, margir sýslumenn og lög-
rjettumenn, lögmaöur og önnur stór-
menni. Brúökaupiö var haldiö í sept-
ember. Ef þessir feitu og mikillátu
burgeisar heföu í þessum haröindum
sparaö ögn viö sig og haft minni lil-
kostnaö heima og á feröum sínum,
heföi mátt lijarga margra fátæklinga
lífi. En þaö voru þeir, sem skórinn
krepti einkum aö.
8. B ú p e n i n g u r i n n 1703.
Eigi veröur því neitaö, aö hörö voru
árin 1695—97 og 99. Þá voru frost
mikil. og fannir tíöar og skepnu-
fellir sagöur á hverju ári. Eigi
þóttust elstu menn muna annan
eins felli og veturinn 1696, og
„annar eins eigi komiö innan næstu
100 ára“. Þá mundu og elstu menn
eigi annan eins frostavetur og 1699.
Tveir síðustu vetrarnir í þessum harö-
indakafla voru kallaðir harðir um
alt land. Á alþingi 1701 eru tekin
þingvitni um ástandið í hverri sýslu.
Þá „mundu eigi elstu menn svo bágt
eymdarástand í landinu.“ Og harð-
indi eru þá talin lotlaust frá 1695—
1701, að báöum árum meötöldum.
Árni Magnússon og Páll Vídalin
lýsa ástandi landsmanna i brjefi til
stjórnarinnar dags. 16. sept. 1702, en
það ár var gott. — Segja þeir svo
mikla eymd í landinu og fátækt, að
annað eins hafi aldrei átt sjer staö,
og tala um fiskileysisár. Þeir segja
kvikfjenaðinn fallinn undanfarandi
harðindaár. Býlin standi víða í auðn.
Margt fleira rita þeir fróölegt og eft-
irtektar vert, sem full þörf væri af
einhverjum aö athuga betur en gert
hefur veriö.
Áriö eftir telja þeir hvert manns-
barn og hverja skepnu í landinu og
bókfæra það og alt ástand íslensku
þjóöarinnar. Indriði Einarsson segir
um þessa bók, Jarðabókina, í Mann-
tali á íslandi 1910, bls. VI., aö hún
sje „gullnáma fyrir hagfræöi íslands,
sem hver menningarþjóð mundi öf-
unda okkur af, sem þekti hana til
hlýtar"------- hún beri'þess vott, aö
Islendingar hafi verið mikil fróðleiks-
þjóö, ef ekki menningarþjóð, langa
leiö á undan öörum þjóðum, þegar
fyrir 200 árum. — Þetta er rjett at-
hugað.
Jæja, þrátt fyrir eymdina, harö-
indasagnirnar og alla fátæktina, þá
áttu þó rúmlega 50 J)ús. manna, sem
íslendingar voru 1703, rúml. 3834
þús. nautgripi eldri og yngri, 279
þús. sauðkindur, rúml. 2ÓJ4 þúsund
hross og 818 geitur.
Árið 1770 áttu viðlíka margir menn
um 31 þús. nautgripi, 378 þús. fjár
og 32^4 þús. hross. Áriö fyrir móöu-
harðindin 1783 áttu landsmenn um
21 y2 þús. nautgripi, 23234 þús. sauö-
fjár og 36J4 þús. hross. 1804 er naut-
gripatalan aö eins 20 þús., sauöfjen-
aöurinn 218 þús. og hrossin 2634 þús.
Þá eru landsmenn 47 þúsundir. 1833
erti landsbúar um 56 þúsundir. Þeir
eiga þá nálega 28 þús. nautgripi,
56834 þús. sauölcindur og 3834 þús.
hross. Um 1899 eru íslendingar hjer
um bil jafn margir, auk kaupstaða-
búa, og þeir voru 1703. Þá voru eigi
nema 2234 þús. nautgripir í landinu,
69434 þús. sauðkindur og 39 þúsund
hross. Þetta er eftir nokkur veltiár,
S*