Þjóðmál - 29.03.1971, Blaðsíða 4

FAXI skrifar:
Gömul og ný hug-
mynd um samskóla
Oft hafa menn heyrt talað
um pólitíska bitlinga og þar á
meðal ýmisskonar fyrirgreiðsl-
ur í bönkum og sparisjóðum til
réttra fylgismanna. Ekki er úti-
lokað að starfsmenn einhverra
bankastofnanna hafi ef til vill
gerst brotlegir í þessum efnum.
Hitt verður að teljast alger fjar
stæða, að láta sér detta í hug,
að ábyrgir starfsmenn banka
og sparisjóða legðust það lágt
að beita refsiaðgerðum, að því
er lánveitingu snertir, gagnvart
pólitískum andstæðum. Við
Vestmannaeyingar getum verið
hreyknir af því að peninga-
1) Bæta verður skipulag bú-
vöruframleiðslunnar, þannig, að
tilviljunarkennt framtak einstakl-
inga og tímabundnar ytri aðstæður
ráði ekki ferðinni einar sér.
2) Gerð verði ítarleg áætlun um
búskap og framleiðslu í öllum hér-
uðum landsins, er nái til hvers
einstaks býlis.
3) Stofnaður verði hagræðing-
arsjóður landbúnaðarins. Hlutverk
sjóðsins verði
a) að styrkja þær framkvæmdir
hjá bændum, sem sannanlega
verða til aukinna hagkvæmni, ó-
dýrari framleiðslu og bættrar af-
komu bænda.
b) Með lánveitingum og/eða
styrkjum stuðli sjóðurinn að þeim
framkvæmdum, sem leiða til lægri
kostnaðar við dreifingu og sölu
búvöru.
Framlög verði einnig veitt til
að stuðla að lækkun kostnaðar við
innkaup og dreifingu á rekstrar-
vörum landbúnaðarins. Samvinnu-
félög og einstaklingar hafi einnig
möguleika á lánum eða framlög-
um úr sjóðnum til verkefna, er
leiða til verðmætaaukningar land-
búnaðarafurða.
c) Að styrkja framkvæmdir, sem
stuðla að auknum tekjum bænda
s s. fiskirækt og fiskeldi og ferða-
mannaþjónustu.
d) Að tryggja bændum fullt
verð fyrir þær jarðir, sem hag-
kvæmast er að leggja niður bú-
rekstur á.
4) Til fjáröflunar hagræðingar-
sjóðs skal bent á eftirfarandi leið-
ir:
a) Til sjóðsins renni öll þau rík-
isframlög, sem nú er varið til jarð-
JÓN HJALTASON
hæstaréttarlögmaður
Skrifstofa: DRÍFANDA við
Bárugötu. Viðtalstími: kl. 4.30
— 6 virka daga nema laugar-
daga kl. 11—12 f. h.
Sími 1847
stofnanir bæjarins þ. e. Út-
vegsbankinn og Sparisjóður
Vestmannaeyja) hafa ekki látið
stjómast af pólitískum ofstæk-
ismönnum. Þessir pólitísku of-
stækismenn haf reynt að læða
því inn hjá mönnum, að nauð-
synlegt sé að vera innundir hjá
réttum pólitískum aðilum, sem
hafi alla starfsemi bankanna i
hendi sér. Þetta er reyndar al-
ger fjarstæða. Hinir pólitísku
spekúlantar telja sér þó hag í
því, að viðhalda hjá fólki þess-
um auðvirðilega undirlægju-
hætti.
Vegna þeirrar fjármálastjóm-
ræktar og húsakaupa, skv. fjár-
lögum.
b) Kjarnfóðurskattur verði lagð-
ur á allt innflutt fóður.
c) Hluti þess fjár, sem nú er
veitt til útflutningsuppbóta á bú-
vöru, renni til sjóðsins, enda að
því stefnt, að þeirra verði ekki
þörf.
d) Framlag ríkisins til jarðar-
kaupasjóðs renni til hagræðingar-
sjóðs.
5) Hagræðingarsjóður verði
undir stjórn félagssamtaka bænda.
6) Bændur semji beint við rík-
isvaldið um verðlagningu landbún-
aðarafurða og kjör sín.
■ ■■■■■■ l| ■■■■■■■■!
ar, sem við Islendingar búum
við, eru lánastofnunum okkar
takmarkanir settar. Hér i Vest-
mannaeyjum hafa lánastofrian-
ir reynt eftir föngum að hjálpa
einstaklingum með lán til hús-
bygginga og annars. Slúður um
pólitískt bitlingastarf og póli-
tískar ofsóknir verður því ein-
ungis skoðað, sem tæki í hönd-
um siðlausra ofstopamanna,
sem reyna að viðhalda þeim
lægsta móral sem hugsast get-
ur. Allur almenningur fordæm-
ir slíkan hugsunarhátt. Sem
betur fer búum við ekki við
réttarfar hins alþjóðlega
kommúnisma. Af þeim sökum
ber okkur skylda til þess að
standa vörð um grundvallar-
mannrétindi þess þjóðskipu-
lags, sem við höfum valið okk-
ur.
7) Bændur eigi meirihluta í
stjórn Búnaðarbankans.
8) Efla ber bútæknideild Rann-
sóknarstofnunar landbúnaðarins
til að vinna að könnun á vélvæð-
ingu og vinnutækni.
9) Efla ber bændaskólana, þann-
ig, að þeir geti fullnægt þörfum
landbúnaðarins, enda verði að því
stefnt í framtíðinni, að þeir sitji
fyrir um opinbera aðstoð til bú
stofnunar, sem aflað hafa sér
þekkingar á búfræði.
10) Efla ber háskólamenntun í
búfræði 1 landinu og tengja hana
rannsóknarstarfsemi og leiðbein-
ingaþjónustu.
Fulltrúar Sjálfstæðisflokksins í
Borgarstjórn Reykjavikur fluttu
fyrir nokkru tillögu um stofnun til-
raunaskóla á gagnfræða- og
menntaskólastigi. Tilagan er at-
hyglisverð sérstaklega fyrir þá
sök, að hér er bent á leið til þess
að leysa úr mest áberandi göllum
skólakerfisins. Með stofnun sam-
skóla mundi aðstaða menntaskól-
anna styrkjast, en áhrif þeirra á
kennsluhætti annarra skóla mundu
jafnframt minnka. Stofnun sam-
skóla ætti einnig að hafa hag-
kvæm áhrif á þróun Kennaraskóla
Islands, sem um nokkur ár hefur
liðið stórlega vegna algers stefnu-
leysis og fjölmargra ófyrirsjáan-
legra breytinga.
Enda þótt samskóla-hugmynd
Jóns Ófeigssonar frá 1927 sé í
ýmsu frábrugðin því sem hér um
ræðir er ávalt gagnlegt að vitna
í svipaðar hugmyndir framsýnna
skólamanna frá fyrri árum. 1 þessu
tilfelli var það þó ríkisstjórnin,
sem flutti fmmvarpið um stofnun
samskóla I Reykjavík, og var Ás-
geir Ásgeirsson einn aðalstuðn-
ingsmaður tillögunnar í mennta-
málanefnd. Þrátt fyrir það var
frumvarpið fellt. Stofnun gagn-
fræðaskóla í Reykjavík og síðari
þróun Verzlunarskólans Iðnskól-
ans, Samvinnuskólans og Vélskól-
ans gerðu frekari ráðstafanir varð-
andi stofnun samskóla óþarfar og
óhagkvæmar. Um þetta má lesa
í bók Guðmundar Finnbogasonar,
Alþingi og Menntamálin, 1947, og
meðal heimilda eftir Jón Ófeigs-
son sjálfan má nefna:
„Gagfræðaskóli í Reykjavík,"
Skímir, 1923.
„Islenzkt skólakerfi", Mennta-
mál, 1925.
„Menntaskólinn", Skólablaðið,
1914.
Islenzkt skólakerfi. Úr skýrslu
til ríkisstjómarinnar, 1925.
Hugmynd sú, sem nú hefur ver-
ið flutt af Kristjáni J. Gunnars-
syni er í fyllsta máta tímabær. Það
er þó þetta stóra ef . . ., sem alla-
jafna er vert að gera sér fulla
grein fyrir. Ég tel til dæmis alveg
ástæðulaust fyrir flutningsmenn
að leggja sérstaka áherzlu á „næg-
an tíma“ eða „langan tíma“. Saga
íslenzkra skólamála gefur lítið til-
efni til slíkra varnaga. Á hinn bóg-
inn er vert að gera sér glögga grein
fyrir eðli vandamálsins, eða eins
og máltækið segir: „ekki er sopið
kálið þótt í ausuna sé komið.“ Nú
veit öll kennarastétt landsins að
áratugir hafa liðið frá því lög um
æfingaskóla voru fyrst samþykkt
og ennþá er æfingaskólinn ófull-
búinn. íslenzkir kennarar vita
einnig að ekkert væri auðveldara
en að ljúka fullkomlega þessari
byggingu. En samkvæmt venju
þætti slíkt ótilhlýðilegt fum. Við
samþykkjum fræðslulög sem jafn-
an verða úrelt löngu áður en þeim
er framfygt. Við hefjum bygg-
ingu nýtízku skólahúsa en Ijúkum
þeim sem úr-sér-gengnum kumb-
öldum. Hvers vegna þurfum við
tvö ár til að framkvæma verk sem
má vinna betur á sex mánuðum?
Hversvegna erum við að semja
ítarleg fræðslulög, sem stuðla
beinlinis gegn eðlilegri þróun? Þar
sem menntamálaráðherra hefur
fræðslumálin nær því algerlega I
sínum höndum, eins og nú er, er
þeim mun fráleitara fyrir Alþingi
að vera að samþ. nákvæm laga-
fyrirmæli, sem hafa sáraítið já-
kvætt gildi. í fáum orðum sagt,
íslenzku fræðslulögin þurfa eina
allsherjar yfirhölun. Núgildandi
lög um yfirstjórn fræðslumála, og
framkvæmd þeirra, þarf að endur-
skoða og endurbæta þegar í stað.
Þá segja menn trúlega að bezt sé
nú að fara að öllu með gát. Þá
skal ég benda á að 12. júní 1958,
eða fyrir tæpum þrettán árum
skipaði menntamálaráöherra nefnd
til þess að athuga núgildandi
fræðslukerfi og framkvæmd þess
og gera tillögur um breytingar á
framkvæmd núgildandi laga, eftir
þvi sem ástæða virtist til. Mál-
efnaflokkar voru eftirfarandi: 1.)
um námsstjórn, 2.) um skóla-
kerfi, barnaskóla og gagnfræða-
skóla, 3.) um menntaskóla, kenn-
aramenntun o. fl„ 4.) um fjármál
skóla, 5.) um erindisbréf fyrir
Framh. á bls. 2.
Samtök frjálslyndra
í Vestmannaeyjum
PÓSTHÓLF 173
Ég óska eftir:
( ) 1. að gerast félagi í Samtökum frjálslyndra
í Vestmannaeyjum.
( ) 2. að gerast áskrifandi að ÞJÓÐMÁL,
málgagni Samtakanna í Vestmannaeyjum.
( ) 3. að gerast áskrifandi að NÝTT LAND,
aðalmálgagni Samtakanna.
( ) 4. að vinna fyrir Samtökin í komandi kosn-
ingum sem óháður stuðningsmaður.
(Merkið x þar sem við á).
Félagar Samtakanna geta oröið allir þeir, sem náð
hafa 16 ára aldri og búsettir eru í Vestmannaeyjum.
(nafn)
(heimilisfang)
Smásöluverð á fiski
Verðlagsráð hefur ákveðið eftirfarandi hámarks-
verð á fiski, utan Reykjavíkur og Hafnarfjarðar:
Nýr þorskur slægður með haus kr. 20.00 kg. —
Nýr þorskur hausaður kr. 25.00 kg. — Ný ýsa, sl. m.
haus kr. 26.50 kg. — Ný ýsa ,sl., hausuð kr. 33.00 kg.
Þorskflök án þunnilda, ný kr. 46.00 kg. — Þorsk-
flök án þunnilda nætursöltuð kr. 46.00. — Ýsuflök án
þunnilda, ný kr. 59.00 kg. — Ýsuflök án þunnilda
nætursöltuð kr. 63.00 kg. —
Ef óhjákvæmilegt er að flytja fiskinn að, er heimilt
að fengnu samþykki verðlagsskrifstofunnar að bæta
flutningskostnaði við tilgreint verð.
Reykjavík, 8. jan. 1971.
VERÐLAGSSTJÓRINN.
10 punktar úr ályktun landsfundar
Samtakanna um landbúnaðarmál