Kvennasmiðjan - 24.10.1985, Qupperneq 4

Kvennasmiójan
Hvers vegna
kvennaár -
og kvenna-
áratugur?
Síðari tíma fólk hefur lært að lifa með þess-
um hugtökum og telur þau sjálfsögð fyrir-
brigði. En ekkert er sjálfsagt, ekki heldur
barátta fyrir bættri stöðu kvenna í heiminum.
Alþjóðlegt kvennaár 1975 og kvennaára-
tugurinn í kjölfar þess eru sprottin af starf-
semi Sameinuðu þjóðanna (S.Þ.) fyrir aukn-
um mannréttindum.
Kvennaáratugnum lýkur 31. desember 1985.
Enda þótt engum lokaáfanga sé náð varðandi
jafnrétti kynjanna og jafna stöðu þeirra eru
hér skil í tíma og því kjörið tilefni til að
glöggva sig á tildrögunum, því sem áunnist
hefur og hvert skuli stefna.
Knýjandi þörf
Heimsstyrjöldin síðari (1939—1945) var
hildarleikur sem skyni bornu fólki kom
saman um að ekki mætti endurtaka sig.
Þjóðir heims stofnuðu 24. október 1945 hinar
sameinuðu þjóðir til vemdar friði á heims-
byggðinni. Islendingar gerðust aðilar að S.Þ.
19. nóvember 1946.
I inngangi stofnsáttmála S.Þ. er skýrt tekið
fram að konur og karlar skuli njóta jafnréttis.
Grundvöllur sjálfs sáttmálans byggir á að
allir menn séu frjálsbornir og skuli án skil-
yrða njóta sömu mannréttinda.
Yfirlýsing þar sem mannréttindi eru skil-
greind var samþykkt á Allsherjarþingi S.Þ.
10. desember 1948. Þau skuli lögvernduð í
aðildarríkjunum og ríkisstjómir hvattar til að
flýta því m.a. að jafnrétti kvenna og karla nái
fram að ganga.
Aðstæður ólíkar
1 tímans rás hefur fátt reynst torveldara
a.m.k. í sumum heimshlutum, en að tryggja
frelsi einstaklinganna og vernda mannrétt-
indi. Er sú saga kunnari en frá þurfi að segja.
Ýmsar stofnanir S.Þ. tóku smátt og smátt
til starfa og höfðu það hlutverk að framfylgja
sáttmálanum og öðrum síðari tíma sam-
þykktum sem byggðu á inntaki hans.
Ekki kom á óvart að stórir hlutar mann-
kynsins reyndust þannig á vegi staddir að sér-
stakra aðgerða var þörf til úrbóta. Þar voru
konur í miklum meirihluta. 1 sumum ríkjum
voru þær 2. flokks þegnar og nutu ekki sömu
réttinda og karlar, sums staðar voru konur
lagðar að jöfnu við kvikfénað, þær gengu
kaupum og sölum og þar sem ólæsi var ríkj-
andi voru það konur að stærstum hluta sem
voru ólæsar og óskrifandi. Erfiðustu störfin
komu á konurnar og þeim var meinaður að-
gangur að menntun.
Nauðsyn aðgerða -
hugmynd fæðist
Ljóst var að þrátt fyrir samþykktir, yfirlýs-
ingar og fögur fyrirheit var sérstakra að-
gerða þörf til að flýta úrbótum á aðstæðum
kvenna víða um heim. Réttindi þeirra, eða
fremur réttleysi og bágar aðstæður, voru í
hrópandi andstöðu við grundvallarstefnu S.Þ.
í mannréttindamálum. Þegar árið 1948 var
stofnuð sérstök Kvennanefnd á vegum S.Þ.
(The Status of Women Commission) til að
vinna að þeim málum.
Hjá flestum stofnunum S.Þ. eru áheymar-
fulltrúar frá alþjóðasamtökum áhugafólks í
þeim málaflokkum sem viðkomandi stofnun
hefur með höndum.
Fulltrúar ýmissa alþjóðasamtaka kvenna
fylgdust náið með störfum Kvennanefndar-
innar. Á fundi nefndarinnar í Vín 1972 kom til-
laga frá Búlgörum um að gera eitthvað af-
markað til að varpa ljósi á stöðu kvenna al-
mennt í heiminum. Af þessu spratt hugmynd-
in um að helga eitt ár málefnum kvenna, ann-
ars vegar til að vekja athygli á misræminu á
stöðu karla og kvenna og hins vegar til að
knýja á um úrbætur hjá aðildarríkjunum öll-
umsamtímis.
AlþjóAlegt
kvennaár1975
Allsherjarþingið samþykkti þetta sama ár