Ægir - 01.05.1912, Blaðsíða 9

ÆGIR.
61
vafa um að ekkert rjómabú væri enn
stofnað hjer á landi undir þeim atvikum.
I5að er meira að segja mjög vafasamt, að
rjómabúin hefðu komist á fót liefðu þau
ekki verið styrkt.
En jeg vil ekki fara fram á neinn
styrk til atvinnufyrirtækjanna við sjóinn,
að eins gera þá kröfu að þeim sje leyft
að komast á fót og dafna í friði.
Það tjón verður ekki tölum talið seni
útílutningsgjaldafárið hefur nú þegar haft
i för með sjer fyrir landið, livað þá held-
ur það tjón, er af því mundi leiða i fram-
tíðinni, ef það væri gert að meginreglu,
við öll þau fyrirtæki, cr bvggjast á fiski-
veiðum.
Einn er sá iðnaður, er samkvæmt
eðli sínu ætti að geta haft einhver bin á-
gætustu þrifnaðarskilyrði hjer á landi,
niðursuðuiðnaðurinn. Honnm lieíir a síð-
ustu árum fleygt slórkostlega fram, því
nær um allan heim, hjá Norðmönnum
ekki sist. Þar eru nú vestanfjalls 58 verk-
smiðjur og af þeim 30 í Stafangri, en 1905
voru alls 20 verksmiðjur veslanfjalls. Þess
utan eru i smíðum eða vændum 15 nýjar
verksmiðjur, svo að menn óttast jafnvel
að framfarirnar á þessu sviði sjeu að
verða fullörar og örari en framfarirnar í
íiskiveiðunum þar leyfi. Aðallega er það
kópsíld, sem unnið er úr, og mun niður-
suða Norðmanna byggjast meðal annars
á síldveiðum þeirra hjer við land.
Fyrir þrern fjórum árum, að mig
minnir, sendi Bjelland & Co. auglýsingu
út um öll lönd, þess efnis, að hann hefði
þá byrjað síldveiðar við ísland og liefði
því að bjóða margt síldargóðgæli meira
en áður, svo sem gaffalbita o. 11.
Svo sem menn vita hefur það liina
mestu þýðingu við alla niðursuðu, að
fiskurinn, sem unnið er úr, sje sem glæ-
nýjastur að kostur er á. Skilyrðin hjer á
landi eru því ekki að eins sakir fisksæld-
arinnar, heldur og af þessari ástæðu ein-
hver liin ákjósanlegustu.
En hví hefur ísland farið svo var-
liluta af þessum framförum?
Ef til vill má nokkuð marka um það
af eftirfarandi frásögn:
Fyrir 4 árum fann maður nokkur að
nfá'li stjórn stórrar niðursuðuverksmiðju
erlendis og skýrði henni frá verðlagi hjer
á fislci, laxi, kindaketi, rjúpum o. fl. i því
skyni að fá stjórnendurna til þess að
stofna hjer útibú, þar eð þeir stæðu vel
að vígi að opna markað fyrir íslenskar
niðursuðuafurðir, með því að þeirra finna
væri þekt víða uin lönd. Stjórnendunum
leist svo vel á máið, að þeir sögðu komu-
manni, að liermdi hann rjett frá, væri
ekki að eins ástæða til fyrir þá að setj
hjer á stofn útibú, heldur flytja aðal-
bækistöð sína hingað, og kváðust þeir
vilja kynna sjer málið.
En er þeir liöfðu rannsakað það
mjög grandgæfilega, tjáði stjórnandi verk-
smiðjunnar þessum manni, að skýrsla
hans hefði reynst rjett í öllum atriðum,
en bobbi hefði komið í bátinn annars-
staðar frá. Á íslandi væri löggjafarþing,
er hjeti alþingi, og ef ráða mætti af fram-
komu undanfarinna þinga, væri viðbúið
að óðar en niðursuðuverksmiðja yrði sell
á stofn, sem nokkur veigur væri í, yrði
lagt útflutningsgjald á af.rðir bennar.
Ábyggileg kostnaðaráætlun yrði því ekki
samin, ómögulegt að vita nema löggjafar-
valdið tæki undir sig allan arðinn af fyr-
irtækinu. Ut í þá óvissu, er bjer væri uin
að ræða, gæti því ekki komið til nokk-
urra mála, að stjórn verksmiðjunnar verði
fje liennar eða eða annara.
Hjer strandaði því mikið velferðar-
mál fyrir ísland vegna óviturlegrar stefnu
í löggjöf sjálfra vor.
Hjer á landi er verksvið fyrir margar
og miklar niðursaðuverksiniðjur og því