Leifur - 25.05.1883, Side 1

t
Föðurlands ot pjóðernís ast
þó undarlegt sje j)á liættii mörgum v.ið
að álíta paö eitt og samkynja atriði ættjarBar-
ást o,!í pjóðernisá,st. Jeg par á móti állt mjcg
mikið ófugt 1 pjóðernisást .peirr.i n.aima, cr
slengja pessu sarnan, og rnjer finnst paö tetti
gjörsamlega. aðafmáöst úr liuga peirra, pví cins
og pjóöernisástin, undir ólluin kring'umstæöum.
getnr ekki komið fram nenui sctn skynsanileg fögur
og affarasæl hugmynd, eins getur föðurlandsást-
in, undir vissum kringumstæðuni, komiö fram
senn óskynsamleg og afieiðslu ill hugmynd. Jcg
vil taka t. d. pjóð, sem fyrir mörg hundruð
árum siðan hcfir veriö svo óheppin að villast út
á ein hvern af hinnm köldu og hrjóstugu heims-
skauta útkjálkuin, par sem verkanir náttúrunnar
eigi ganga út á annað en sýna óbliðu og harð-
iyndi hennar (náttúrunnar) og svo par að auki
skulu peir vera inui luktir í óuppbrjótanlegu
. kúgunar fangelsi rangslóitinna og órjettvísra yfir-
drottnara, pá sýnist pað vera mjög grunnhyggn-
isleg og órjottvís hugmyud af poim inönnum, scm
vilja láta kalla sig íncö heilhrigðri skynsemi að
lialöa að peir gjöri pjóð sinni nftst gagn, með
pvi að verja ölluin lífs og sálar kröptum, til
poss að rig binda pá við pann óbliöu og harð-
stjórnar blett, par, sem enginn mannlegur kcaptur
getur notiö aí'is síns nje liæl'ilegleika; pví látum
nú svo vera að hægt væri að lagftera stjórnar-
lcg málefui, ef einhver skynsamur maður væri
út búinn mcð kjarki og alvöru. og hefö; psr
eptir vilja og rjtttsýni til að beita peim góöu
hæiilegieiKuifi, t. d. eit.s og Jón siíif "Sfgu'rðssoh
alpingismaður. erfeddist lifði og dó gamla Islandi,
pá tekst aidrei ncinum iifandi manns krapti að
umbreita eðlisrás náttúrunnar, svo pettaó ætti
liver inaður meö heilbrigöri skynsemi að geta
sjeð, aö pað er ekki einungis grunubyggnislegt,
heldur viröist pað vera iligirnisíegt af hvcrjum
einum, er reynir að halda nokkruin pjóðflokki
á peim bletti, sem auðsjáanlega er óraögulogt
vegna óbliðu náttúruunar aö hngnýta sjer í iýllsta
máta pá hsefilegleika, er forsjónir. liefir út búið
hvsrn einn tneð, og með pess háttat öj'ugri starf-
semi standa fyrir vexti og viðgmgi pjóðar sinnar,
í stað pess að hrina fyrir mönnuni að brúka heim-
iu eius og forsjónin hefir til retlast, nefnilega, að
útvelja sjer pá staði, er mönnum bezt gefst kost-
ur á að not,a hæfilegleika sína, a]It svo lengi að
vol er á að fu byggilcgan bictt í staðin fyrir ó-
byggilcgan
par á rnóti getur rjett luigsuð og sannncfnd
pjóðernisást aldrei verið álitín nema sem fögur
og lofsverð liuginy nd, pví hún getur ekk^verið
spiottin nema af skynsamlegu frjálslyndi og rjett-
sýni, cr cigi fetur aukabiía óiniskunsamra liarð-
stjóra tæla sig til að breita pvert á móti cigin
fannferingu i almennm velfcrðar málum sinnar eigii:
pjóðar, meðpvi að skuldbiuda sig til að verja öllum
sinum störfum til pess að afstýra lienni frá a'b
flytja af hinum fyrr um gctnu ókosta bletturn,
heldur gengur heinlínis út frá pví takmarki að
vera framknúður aí' peirri hugmynd að verja
allri sinni stnrfsemi til po>« aö koma i'ram sem
nýtur og sómasamlegur drcngur í mannfjtlaginu,
livar, scm hann er staddnr, hvert lieldur pað er
í hans eigin föðurlandi, eður í fjærveraiidi l.mdurn,
livort heldur meðal lians eigin pjóðfiokks eða
ókunnra pjóða, og pcgar am almenn velferðar
inálofni er að tefla að llta ekki ætíð á sina eig-
in kagsmuni fyrst og reyna að sjá pcim borgið
aður enn hann vill leggja nokkuð í sölurnar fyrir
almenniugs parfir, einnig gjöra allt, será í hans
valcli stondur til a& reyua að sameiua pjóðina
n peim stöðúin, sem Ksefi* jastir cru fyrirmann-
lcga bústaði, hvnr helvt. - I'eii eru-í hciminum.
petta álít jeg niiu....j'yrir sannri pjóðsniis-
ást. og svona h'guö pjöðai* ást getar ekki prðið
löirð út ncina á cinn vegv og hver, scm hefír
pessnr hugmyndir prentaöm á hjnrta sitt, og geng-
ur rækilega eptir peim. .;etur ekki komist hjá
pví að verði nýtur dre;,p úr í mannijciaginn.
hversu litilfjöricgur, sem nnn lítur út í augnm
annara.
Itits .
’amTSZSESESzrœ*---
UM ÍSLENZKA TUXGtl í AMERIKU.
Á nmbreitinga ifiusttó.am,
pai's útlcnt skniut.glis tælir sá!,
jeg eygi ctegnum andatr draum.
hvar okkar gamla feð.'.viná!.
í stríömn bönduin styúur ótí,
á stjörnulausri viliu* nú>t ,
vor trvggð?
Er frosið blóð vort, íV'Ak
er frelsis-ást ei nauðs' i brin?
skal okkar forna frcr.a '.yggð
með í'cimni purfa að : kammast sin?
að vjor afkögum ísleir.At mál,
scm áður gcymdi lietjn sál.
Nei ! vakna andi fræóforn,
spm fclur nýrrar tiðar djúp;"
pú dýrðar krýnda clSða'nor;i :
ei dyljast mátt und ; fp áum-hjúp,
i.Vfcifía b’til tu , fc. iO,
pví sveíti er ei vor i'öðurleifó.
pú svip-volduga sógudís !
pú seguleflda mennta vörn,
vjer höfum geguum eld og ís,
pig elskaö síðanvorum börn;
pitt biossa-letur breuni heitt
pað hurt, sein ekki kallast nc-itt .
Ef frelsið virðir frjálslynd sá),
og framgjörn lund er hyggju síerk,
að geyma pá sitt móðurmál
er mannsius háleitt skylduverk,
að kannast við sitt land og lýð
pað lýsir mirka skuldartíð .
Svo skulum vjer af áhug enii,
með eindrregninnar svcrð og skjöld,
æ sýna að vjer sjeum menn,
cr sjáum hvað er pessi ölcl,
pg setjum okkur ci of lágt,
pó aörar pjóðir staudi hátt.
pá sýngur ísland sigurljóð,
und siU'ur hærum hvessist hrá,
Jjó ógni prengiug, bogi hlóð
um brjóst pess púsund sárum frá,
úr pcss.i blóði í sögusi'.fn,
pað simia barna ritar nöfn.
Ki. St.
Atliugascmdii' og verðlaunabcit.
Jeg. sem rita línur pcssar, er einn rncðal
peirra, ( sjuljsagt mörgu ) scm' cru mjög pakklát-
ir hr. Helga Jóussyni lýrir pá framtnksscini og
dugnað, er hanu hefir sýnt með pví upp á elgin
kostnað, a& sfofua blað á íslenzkri tuugu hjer 1
Ameriku, og pf ð pví fremur semhann prátt fyrir
stórkostiega örðugleika — meö liinni sigurs du
f>.-atu lifsstefnn sinni, semsvo mj'ig einkennir s'örf
hans - heí'r ruðt sjer'til möguleglt'ika, einsogsjá
má par, sem nú cru 3 númer komin út, og par
n-cð vonandi að allgreiður gmgur sje fenginn.
pað hefir á ílestum tlmmn ljóslega sje/.r. að
(siendiugar clska mcr.ntir o'g eru s "imnlciðis gófnm
hæfilegicikum búnir fyrir p.-r; jafnvel pó ve na
afstoðu íslands, o:.; par af Iciðandi inarpskc aar
eiinda og vofeðis, peir ekki lmfi gctað haldiö til
jafns við hÍTiar framfaiasömu pjóðir hcinisins. elnk
um í hinni verklegu menníun, sem sjerstaklega á
rót sína í efnalegn ásigkomulagi pióðanna. En fvw.t
vjér.íslcndingar til alirar hamingju crurn aú
allmárgir konmir meðal hinna framfarasö iu
pjóðn, pá er vonandi nð ineð ára fjöldanum sj.iist
einnig framfór vor á hærra stigi cn áður var. bó
kunna nokkrir að segja á pessr. !eið: Nú er h;er
nm bil VieiII tugur ára liðinn síðan íslendin ;av
byrjuðu aðfiytja til norður Ameriku, og pó ®i
spursmál hvert peir eru betur staddir enn lahríar
he'tna á fróni. En móti sliku mætti margt r.il-
l'æra, sem jeg ekk'i hirði að grcina í petta siun. Að
eins vil jeg geta pess . nð ðra tugur þessi hefir
meíra gengið út á að leita og finna, læra og noia,
hcldur en bciuHnis að skora unp ávöxt afervið-
iðu. pó ma segja svo mikib, að í'ieiri af löndum
hjer vcstan Atlauds hafs, cru nú komnir íáligjtt
horf. og sumir nú pegar eiga arðbérandi stofnayir,
svo sem göiíubáí, sögunartnillnu og vervlun i
ymsum stóðum, v.ik landbúnaðar, sem' kominu er
i gott !ag hjá mörgutn. AlJtfyrir pað, sem uú er
sagt dettur mjer ekki í hug að dylja pess siál.aa
mig eða aðra, aö margtácnn þá langt í ln:id,
seni til framfnra bcvWi', o" smi'•’U lanus-u íí.nai
mun purfa til að hrinda í lag.
pað cr citt nieöal annars, scm ógjcirt er
og máske einmitt paö. sem væri hczti undir bún-
ingur, sem fengist gæti til í'ranifar.-i í uðrum groin
uni. og verkið er petía : a ð s t o f n a b i n d i n 1 i
áfengradrykkja m e ð a 1 1 a n d a. sjerst.k-
lega 1 bænum Wirmipcg. FJestir liafa full Jj.'sa
hugmynd um afleiðingar drikk’juskapar, og er 1;\ð
pví ekki tilgangr minn að útskýra pær. Hitt er
|>að, sem ms setja á áherzln, og pað er pað : Að
alltofmargir í s 1 e n cl i u g a r í Wi n ni p o g
neifa áfengra drykkja sjcr til skaða og skamui ir.
b»ði í andlegu og Umaulegu tilliti, En eins og
rcynslan jafnan sýnii-. eru bincþindisfjel 0 g
pau beztu hjálpar mcðöl við pssskmar sjúkdótmim
pað ætti pví engnm heilvita manni að pykja
niínkini að pví að nota pá hjáijj mcð pví ið
ganga i strangt vínbindindi opinberlega.
Sumir kunna : ú að hugsa sem svo, jeg drekk
ekki mjer til skamuiar eða skn 'a og parf því cl.ki
að ganga í bnidindi. petta getur líka verið t, itt
í vissum skikSlgi, én pa er líka aö gætandi flcira,
og er pað fyrst að pví aö gá. að með pvi að,
drekka litið, eða, sem sumir kalla hóflega, pá
emlir sú hófsomi opt og einatt á huezta stig, og
arnuð liitt, að pað lciðir líka tnarga, sem veikari
eru fyrir á verri veg, og í priðja lagi, dregur ár
pví að kraptur komist í pctta hœzt nauðsynlcga
fyrirtæki, pnr sem peir meðþvíað hœt'a gjörs.va-
Jega við pessa svo kölluðu hófsöinu n:\utu, ga ’n
öörum hciöarlegt eptirduuni. Svo að cndingu til
að sýua að mjci sje petta fu.llkomið álv rumál að
bindindis fjelag komist á fastan fót hjcr í Winnip :p
pá loi'a jeg hjcr með $ 100 vcrðlsmnum hvo.’t
hcldur cinu eða flciri i Jjelagi, verða búnir. ma m
árstima fiá birtingu pessari, að koma að koma i
verk. lcgbundnu bindinbis fjelagi, sem ekki
gati liðið undir lok samkvæmt pcirn lögum, scru
fyrir pað yröi tilbúin, og Ijelagsmenn sknldbindi sig
að halda, að minusta kosti í 3 ár samtlcytt, og [av
incö iika aö minnsta kosti tvcir prlðju partar af
ölluui karlmöaDULU Isíeuikum vfir 1'6 ura aö a!dri,