Leifur - 25.05.1883, Blaðsíða 2

em meiia og rnim-.n halda til í Wiuuipeg, sjeu |jí
sDrönir fasfir í pessu tje&a íjelagi.
Winnipeg í mai IS83.
Gunnar Einarsson
Hið i'ýja bókmentaíjelag íslenclinga i Winnipeg.
Næstliðin vetur var af nokkrum íslenxkum
mcntavinum stofnað lijer 1 Winnipeg bókmenta-
fjclag. sem kall'.ð cr „The Oiiental Literary
Socicty". Forgöngu og framkvæmdarmaður fje-
lags pessa er herra Björn S.Brynjólfsson ágæt-
lega vel mcntaður maður, sjerstaklega i enskum
cókmentum. Að kvöldi liins 12. pessa mánaðar
hafði fjelag petta opinbcrau ræðufund á hús.
liirs íslen/.ka frainfarafjelags hjor í bænum; vai
hverjum fjelagslim ætlnð vcrkefni _ í rreöur, og
pær fluttar í röð rjettri; hlaut hcrra Jón ltunólfs-
son <(Avarp til heyrenda”, og skyrði hann fra
tiigangi og störfum fjelags pessa með eptirfylgj-
andi ræðu.
Höfðu mcnn góða skemtan af rœðu höld-
urn pessum, og var peim eigi lokið fyrr enn kl.
11 um kvöldið.
Heiðruðu tilheyrendur !
Vjer, pessir fjelagar, sem crum hjcr í kvöld
liöfuni boðað yður-.pessa samkomu i peiin tilgangi
aðgefa yðurljósa hugmyncl um fjelag pað, sem
vjer eigi alls fyrir ltingu höfum stofnoð. um stefnu
pessogallt fyrirkornulag í siðferðis og mennta
lcgn tiliiti.
Vjcr nefnum fjelag pctta ,, The Or'cntal
Literary Socicty.”
Jjýðiugin í pessu orði ,, Orisntal, “ virðist
vera svo fögur. yfir gript mikil og samsvarandi
byrjun og tilgangi íjcíagisins. að ekki pykir annað
orð vera heppilegar vaiiö í nafn pess. cn petta
áminnsta orð.
Ef cinhver skyldi vera hjer í kvöld, sem
ekki væri viss i pýðingu pessa ,orðs ,,Oriental“,
pa viljum vjer sltýra pað á islcnsku máli pannig:
•• Upprísandi, bjart og skíuandi, cíus og
morgunsólm í austurátt“
Sú er önnur pýðing pessa orðs: “ Aust -
lægur cða að Austan “, sem virðist mjög i sam-
bandi við liiim fyr áminnstu.
Ailt hið fagra og mikla, sem hefir átt sjcr
:;tað í hciminum, er upprunalega að austan. íaustri
gróðursetti tirottinn aldingarðinii Edcn- í austri
tók sjer hið öndverða sæti iRenntun og pckking.
í austrí gntefóu turnar iiinnar viðfrægu Babýionar
einsog tindar íjallanna, petta heimsins undra stór-
virki, sem eingiu borg, fyr eða síðar, hefir fcom-
ist í samjöfnuð við, hvorki að stærð nje ramgjörvi.
að minnsta kosti fimin sirmum stasn i cn Lundúna-
borg ( smbr. sögu Babýlonar ) í austri bjuggu
iiinir riafnfrægu Grikkir, Spartverjar Fönecíu menn
og Eómverjar, og frá pessum söguríKii pjóðum
fornaldariunar barst bingaö vcstur yim huf, hinu
fyrsti neisti menntunar og pekkmgar. í austri
ra.m npp hin bjarta stjarna með fæðingu fielsara
vors, sem breiddi sitt fagra frelsisskin, yfir glatað
og i mírLmm ráfandi mannkyu, og að endingu
skai jeg eígi glcyma að minnast pess, að biessuð
sóliu, pcssi ídmncska dís/ sem er frum rót alis
lífs í viki náttúrunnar, og móðir allrar jarðneskrar
lcigurðar, hefir upprás síua í austri, já. pessi fagra
feröadís liefur gaungu sína í austri að morgni
diigs, og preytir sitt dýrðar skeið, uuz hún aö
kvöldi lokar dyrum vestursius og hnfgur til hvílcL
;> f með pvf fyrir heiti, að árla á morguu Ijócni hún
aptur i austri.
En einsog vjcr mínntumst fyrir sköiumu
sffian, a0 orðið .,Oriental“ pýddí; upprísandi
bj.irt og skfíiand'f eins og morgun sólín í austur,
uft, pá erpað hin hátíðHgn pýðlng pessa orits,
sjerstakiega i peiia skilningi, scm vjer hciinfærmn
\uiua uppá pctta bókjncíita-ijclag vort, ueínilega,
10. —
að tins og moi'gun-sólÍH upplýsir heiminu, ogrek- .hann pekkingu, sem er vísdómui’, auðlegð svo há,
ur mirkrið á flótta, psi ;;ð slrm Jcyti npplýsi hók- aðeins ckki hin æð/.ta. cinungis stjórnað af von
mcnntir anda vorn, ög reki a fiótta pekkingar- trúarinnar sjálfrar, og par cr pað, að iunn finuur
!c)'sið, og rncð pessuin samanburði komumst vjer
;uð pcirri niöurstöðu, að petta bókmeunta-fjelag
vort cr fyrir aucla vorn eins og upprisandi björt
ogskinancli morgun-sói í austur átt.
pá liggui-nœst fyrir, að taka til yfirvegun-
ar Jjéssi orð Líterary Societi, sém pýða bófc-
mennta-fjeiag. Svo pessi prjú oið ,, O.L.S. “
ásamt mcð greininunj, ,,Thc“ fá pessa pýðingu,
Hið upprísandi bókiriennta-i'jeiag.
ABal augna mið ijelngsins er, að efla og
glæð.i eliskar bókmetmtir og fundar siðu ineðal
meðlima pess.
Einkénnisorð^ fjclags pessa cm: ,,Per
Gradus“ - seni pýða,—,, fet fyrir fct‘•.
Jjaö er siövenja pessara fjclaga, að kjósa
sjer eitthvert ciukcunú orð, s«m i cinhverju tilliti
niá heimfæra uppá |íjclögin. En sakir írfiöleika
sem ætíð virðist ti'fíunaBlegastur í ailri hyrjun,
álítum vjer pc«si cinkcnnis orö vera vel vslin.
Vjer hugsum oss eigi að faraóðfluga, en pað cr
oss hugleikið, að vera stöðugir og íástir á pví spori
scm pokaross áfram i inenntunarlegu tilliti.
Einkennismerki eða litur fjelags possa er.
ijósrauður silkihoröi. mcö nafni íjelagsins skamm-
stöfuðu, ásamt meb rós, og pessum orðuin „Per
gradus- • scm eins ogáður sagt Jjýöa,, fet fýrir fet“
Vjer höfum svo ’til ætlast. að samkoma Tjessi
uiælti fyrir sjcr sjálf, og gasfi yður svo skýlausa
hu'gmyncl um fjelag vort, að pjer pyrftuð ckki leng
ur að vera óviss um gjörðir pes> eða steíhu.
Iívað viðvikur pví, uð samkoreiur vorar hing-
aötil haíi fariö fram í -lokuÖu herbergi, pá viljuni
vjer ftcra rök til pess.
pað cr viðtekin regla hjá samkynja fjclögum
pessu, að fundir peitra fari frarn innan lokaöra
hiua rósömu hvíld frá erl’iði sírm, par finnur hann
ijcííir byrðar sinnar; par gleymir liann öllu and-
strcymi Jífsins; Jmi' iærir hami poigæði gegn
prautum, Jjað er ekki heldrir ætíð, að hinum erf-
iða degí l'yigi friðsæl nótt; pað er ekki ætíð, að
preyta liai'i vald á svcfninum, opt að hann erfyrir
utan eríiöi sitt, árcittur af heiminum. scm fær hon-
u!ii svo mikillar gremju að liann vcikist, sjálfnr
svæfillinn cr saumaður Jjyrnum; liið diinma mót-
læti hverfur pó á eridanum með hinni siðustu vak-
aiuli hugsun, og hann vcröur aðnjótandi unaðsælla
drauma.
0, sæll cr pví sá, sem í æsku hcfir halclið
sjcr á vegum gæfunnar. scm með sannri ást og
longun til bókmennta. hefir lagt stund á að lesa
góðar bækur,
pað er sönn lækning sasrðu hjsrta; betri
og hcilsusnmlegri. cn allir gimsteinar og munaður
heimsins, með pessum hreina sm®kk, með Jjessari
söunu lön^un eptir að lesa, hefir hann á einu
augnabliki bundið huga siim við hið rósama og
skemmtiloga innihald bókarinnar. og Jjanuig fund-
ið hina rósömu hvíld undir hinum logn dimmu
vængjum næturinnar. Ilannfendar kallar armæðu
og prautir, scm elta liann, og sýnir pá fram á að
hann hafi gjört pað, sem mömuim bæri til aö
forðast pær eða bera.
Hann varpar öndinni mæðilega og opnar bók-
ina par, sem hannáður hafíi brotiðblað.
Enginn veit hvað haian les cða hugsar, má
vera honum finnist liann vcra komin í stafn til
Columbusat', sem horfir mcð gætni fram áhið mirka
hafogbíður með .rósamri eptii væntingu liins
mikiisvaiða ndi nu gnabliks; cða hann horfir hrærð-
urlotuingu á fcsocrates par, svm hann hafiiar að
forða sjcr, og tekur á móti eitur bikar.
að
honum er rjettur. til pcss r.ð doyja af lilíðni, við
hina rjettvísu lagagrsin; eða máske kann lcsi
dyra, og að utanfjelagsinönnum sje eigi leyft að I hcimsspeki pá. scm huggpði Ciceró í hryggð hans
og hórmuin, f útlegð, mvrkrastofu og umhugsun
cfauðans; sem slær bliðum friðar bls® eins og hið
railda snbur yfir hinar lit'ils viröu áliVggjiir hans.
pessa nytsomi ®g pessa unaðsemd andlegrar mennt-
unar og pekkingar, sem er náðoghuggun eifiðis á
ólln sínu verksvæði, ásamt siðgæði, sem er vor
trúasti leiðtogi á brautum iífsins . tileinkum vjcr
l<ærlcika,
pað er ósk vor og von, að fjclag potta nái
tilgangi sínuin, ðg verði oss til heiðurs oc sóma,
og að Jjað mætti ýérða guði þóknanlegt, encla vilj-
um vjer með eindrtegni og fúsmn vilja efla pað,
og styðja aö í'ramförum pcss. Og að endingu um
leiö og vjer'flytjum yður kœrn tilheyrendur! vorar
innilegustu pakkir íýrir vclvilcl og hciöur panu,
sem jjjer sýnið oss með ncerveru yðar hjer í kvöld
viljum vjcr láta yður i ijósi, að pað glcdcli oss hjart
anlega, að peir, sem hafa löngun tii bókmennta,
sýndu oss pann heiður 'að ganga í petta npp.
rísandi bókmenntafjeiag vort, og að pað mætti slá
sóigeislum blcssunarinnar yfir pá og oss,
vcra iisni á fundum pessuin enda vitum vjer mörg
dæmi'pess, aö paö Jjffykitt nfsjor óreglu að hafa
opnar dyr fyrir hverjam, sem girnist aö vera á
fundum pcssum, og par eð vjer sjersíakiega skoðutn
pessa reglu eins og hið íýrsta bindandi skilyrðj
íýrir pvi, aö hafa gott skipuLg á fundum vorúm,
sjáum vjer eigi annari veg vtenni, en að fylgja pess
ari áininnstu reglu, jafnvol Jjó vjur höfum orðið
Jjsss fnlikomlega varir, að ýmsir máihvatir utan-
i'jelagsmcnn hafi gjört gis að pessari háttserai
vorri, og lagt frcmur ópýða dóma á fjelag vort,
og gei'iö pví ýms nöfn, eins og : Galdra fjelag,
Leynifjelag, Frimúfarafjelag og enn, fleiri nöfn,
scm vjer hirðum eigi upp að teija. Slík ummosli
viljum vjcr cigi taka til greina, en virða að vett-
ugi, að eins viljum vjer taka til greina hina óuin-
reeðilegu hagsmurii, feni hókinerintir liaí'a í för
meðsjer, og hversu háleitur starfi paö sje að
vinna midir mc*kjum hókmonnta. Ilversu mikiö á
ekki allt maimkyn vissuin mönnum aö pakka, scm
með trú og slöðugu polgæði, hafa urinið gegnum
hiö mirka djúp pekkingarleysisins, og leitt út úr
pví. og rifað i bœkifr hinn rnikla vísclóm, sem iá
par hulinn; pcssir mcrm deyja aldrei; pó poirhnígi
niður í hiö dimma djúp giafarinnar, pá lifa nöfn
peirra um aldiralcpi; eudurminning peirra er œtíð
ferskog ný, cua og blittskínandi morgunsól meðal
peiria, scm unna bókmenutum og lesa bækur pcirra
Jog hefi persónulcga átt tal við ymsa unga
menri, og hvatt pá til að gjurast meðiimir pessa
fjelags vo.rs, og tjúö peim hversu nytsamlcgt pað
vœri sjerstafelega fyrir unga, menn að iðko sig í
bókmcnntum og enskri tungu, Jjá hafa margir vci'tt árum sí'an og iifðu saman meö rösemd op
ssu góða áheyrn. cn aptur á liinti boginn hafajánægu i í) ár, en pá var m.nninurn lioðin átvinna
noUkrir svarað panmg, að, af jjeiin ástœbum ‘að jaf Hudsonsflóa fjeiagimi lijer i uorbvesturiaiKlinu
peir væru verkamcnn, pá gætu pcir eigt sinnt; hann tók boðinu og fór mest af Iciðinni frá Ont-
bókuu nntum. pá scgi jóg, að þetta sjo dauðlcgur! ario til uorðvesturlandsins fótgangandL, en sencli
misskiluingur, og vii jegtilf» ra liina endilegu ogjkonu síiia iil Englanðs.ogfekk aidrei neinar frjettir
hl.ð upprísándi sól í austurátt
morgni.
eins o>'
á æildum vor-
FRÁ CANADA.
Hpsirtektaverður atburður er fundur hjóna
nokkurra, sein mættust 18, p, m. við áfangsstaða
hús Canada P. jarnbrautarimiar. Iljón pessi hóíðu
eigi sjcð livort annað í 2l,ár; Jjau Cru upprunalega
frá Ontario, og heita Haycten; giptust fyrir 30
öhrekjandi oi'sök, hvcrsvcgna verkama&urinn —
meina jeg hið hcila
með orðinu verkamaður.
bræðralag iðjuscminnar ætti aö lcggja stund á bók
rncnntir. Moð pví aö lesa góðar og fráibaridi •» af konu siuni og pær urött til pess ;
bækur, iðkar ímm sálur gáí'ur síuar; Jwr íirmur: iuucli Jjcirra saniam pau pckklu lijW -gí
ai' liemri í 12 ár, en pá að eins ógreinilegar
pannig leið tíniinn par til vegir opnuðust til
norðvesttu' landsins, pá l'ekk hauu greinilegri frjett-
:ið leiöa
;a hvert
I