Leifur - 29.06.1883, Blaðsíða 1

I. AKG. VIN.NTPEG 29. ,TUNI 1883. NO 8.
ENN TIL LANDA MINNA.
Vjer,- s eui liiugnB konuuu finmim oss 1 írfj
un\ lieimi, og i meðal hirnia göfBgustu þjóða í
lieimsinc fin*um rjer nýjanfjöicld br#n«r í œð- j
um Tormn, uýjan fielsis anda, nýtt jsjóðar líf. J
Ó aðsœðið, sem hefir iegið freðið í 700 ár, megi
sjíretta upp á p«ssari grund og bera meiri og
b#tri átöxt en* það, sem tnn kefir sáð verið.
. Látum os* l»«d»r týna oss vtrða forftðra vorra,
sýna oss s»nua Norðmeun, ssnna ísl.endinga.
jíjóðir kjtr i landi, aðnokkrum keimskingum und
an tsknum, fyrirlíta menn ekki sakir pjóöcinisnja
fósturjarðar p#irra, htldur TÍrða menn eptir g»ð
mn. Vjer höfum þegarl stað ftngið vitnishnrð
vora. í fjrstu var hanu ckki glcesilegur, stm voh
v»r, »n smáf»niaa höfum vjer áuunið oss slfkaii
heiöur og virðingu. að vjer trum jafnvel ófunds-
verðir. Oss var rjettvíslcga álasað fyrir óprifnað,
diykkj*skap, hirðuleysi eg m*rgt annað, ®n peg-
ar lávarðnr Dufferin heinisótti yðurá Oiusli jat
hann pess í sinni ágs*tu rr*öu, að hús og báskap
iir yöar yl'ir liöfuð, pótt i byrjun væri, t»ki fr*m
pví, sesa k»nn h#fði sjtð heiina á fróni. í vetur
er var las j*g ihlaðiua (l Glob*’'' ab enjiv út-
lendingar 1 Manitoba htfðu ttkið eins mikluri
framfö rum ojpjer; en pritt fyrir pottað, purf
um vjor ekki *ö v#rð» stoltir, pví oss v#r mjöj
ábótavant.
í kinarn fáu nímtrum blaðsins n.f'j*! hafa
vtrið Bokkiar yðar athugastmdir viðvikjtndi hög*
uiH vorum oj fr»mtið. p»r sýna *ð vjer sjiuui
hvar oss er iból»vant. *ð vjer höfrm gretur i Okr
uas pjóðum, og »ð pótt vj»r »ha eijnm laBgt í
l*nd, pá »r ekki *ð efast um að • vjfcr g#tum orðié
p#im j*fusuj*llir, vjer höíum pegar brotið ísinn.
Mið örðu j*sta fyrir útl*ndi»g* *r að lega sig' í
siðum oglifaalar mát* eptir pví, sein landið út-
h*imtir, pettað liöfuin vj*r gjört nð miklu leyti,
•g hofir pað ciji lítiö greitt fyrir framförum vor
uin. Fl*stir vilja lifa *ins oghtima, p*ng»ö til
uauðsýn ktnnir betwr. Yj#r höfum lært innlond
a* iðaaðarmáta, siðu og tungumil, og vonandi
er *ð vjer höldain pvi áfratn, sein v*l er byrjað
Oss *r óhœtt ab laga oss eptir betri mönnum
!ij«r í öllu pvi, s#m tiikeyrir verkna&i, ver/.lun
stjórn, siðum ogliíanðar háttum yfir köfuð. Vjei
Jrcrum paanig l'ljótast og komumst lijá margri
ópwgilegri ktnningn. Til pes* að geta, sem
i'yrst l»rt »llt, scrw vj#r purfum er óneitanlega
beztaðhver tvistrist frá sínum og lifi hjá inri-
lendum hjoi'uin bil í 3 ár.- A þeim tím* gæti
hann m*ð árvokai og atliygli lært ílestan iðnað
og samið sig ivo #ptir inníeudum í (illum siðuni
og atvinnu - brögðum . að harn gssti húið búi
Omi »ins v#1 oj pe ir. panr.ið lærði haun allt i
dnu jaiðroekt, iinai, milib, siðu og par að auki
i'»r liann kac.p hjer una bil 10-50 $iriuu«i meira
cnn baun liaféi hoima á fráui. Eptir paö gœt.
hann tokið land og pá gœti hann yrkt jörðin#
mikln b«tur enn sá. sem aldr«i vatin lijá ianlend-
um, gœti á •inn ári inn tumið sjerpað, icm han*
Jiefði annart ekki getað á tveimur, En* fremur
verbum vj*r að af l#ggja margt pegarvj#r komutn
liÍBgaö. Vjer vorum *ldir upp á strjilbyggðu
iandi, m*rgir i afdölum, sáum lítið nema kóla
oghrynjandi fjöll og h*yrð«m litið n#ma fo;sa-
dyn og rínrnaljóð. Vjer nrJum p* nuig ófjtlagi-
icgirog ósamdrœjnir, s#m opt ko»i fram á J j ið
ar og Ijolags fuudum. pat', sem sam;»!ia og ti.,-
drægai við purfti. Skyldi nokkurt t.indurlyn i
ciga sjer stað lijer á m®öal vor ! Sjáun* v.or okkj
bvenðrar pjóðir halda saman. standa hlið rið
hlið eins ogfóstbmður ? pví skyídi noklcnv sundr
,uilg *iga íjer stað a miðal vor ? F.rrm yj#r ekki
nógu tdstraöir. nogii fámennir. pótt vjer topuw
• ngum ér töluini ? Eining #r máttug, fögur og
friðsæl. Tími oggáfur vorar ciu of dýimætai
tilað cvða peiin í nö sctja út á hver ami«rs bresti,
[Jar aðaukihefír pað lítin aun*n árangur enn að
#yða og spiila. Látunr oss hc’dur virða bv«r
annan, hjálpa liver öðruin og r.yna að sk*ra fr»m
úr í öilu [jtI, sem er fagurt os' gott. cfla h.ver
aiinars bagsœid, liamför pess lands, sem vjer
báum f. t?n pótt vjcr patuiig.högum oss í ölíu
eptir krihgumstœðum, pá purfum vjcr ckki,
nei, vjer getum ekki *fn»it»ð fpjóðerni voru,
vjer vtrðum pað, sem vjer eiam, nje heldur
vcrður oss betur framgengt ofvjer fyrirlltum
pjóð vora, pví [)á fyrirlHum -j?r oss sjálfa og
vorðuin fyi irlitnir al’ iunlendur.,- pjóðum.
Eitt *f pvl, Sfm vjer purfum að g*fa
mciri gaum er að kjósa os vissa atvinmiTegi.
þ*ð cr vitaskuld að fyrst hlj'Uuui vjer að afl*
osi peninga til að g#t* lifað súiriasamleg*. ,Nú
pótt daglaun* vinna sje n stundtun b*ril*g, pá
er húu ekki hentug lyrir lieils.ditla njo fýsíleg
fyrir aldrað* mcivn, par áb puki opt stopuí
og kaup nrújafnt. par eð menn mega b'i*st
við pessnm örðugl#ikum, pá er paö auðss#tt kve
áríðaudi pað er fyrir hvern ungan mann, að
lrasu Itsri einhverja vina atvimiu, eitt v»rk til
lilýtar, svo að liaun g#ti ætii') liaft líis úppeidi
sitt af pví og lftgt upp p»airr ;a fyrir ókoinua
tíð. p»ð *r gaguslamt að iihupa frá einu til
annars; maöur getu?, •( iil fil kpmist af, en
hánn lierir ekkert vel og stc.i iv pr.ninij i staft.
í p#ssu Jandi, par s*m svo mikil keppni <sr í
ölluin störfum og itjettum, getur inaður aldrej
náb neinu áliti, n*»i* hann leggi a> eins eitt
fyrir sig. Aptur er p*ð mciti ra»di að kjósa
rjett, par sem svo marg* vegi sr um að veljn,
eu paö cr cngu að síðuv áriðandi, pví mans
jafa er i\ð mörgu leyti undir pví komin að
hann lýlgi pví, i*m liánn #r bozt lagaðr fyrir. Bn
•f maður or oigi m#ir hneigður fyrir oitt ssn
nnað, kiýtur h*nr) að revna ýmsa vegu og kjósa,
or bsnn hefir aflað sjer pokkingar, en pegar
hann h#fir kastaö tesingunaum skyldi hann aldrci
aptur snáa.
Fym og fremst parf maðiu' að læra iðn-
að. Ef maður ætlar að verða bó»di, skyldi
hann vimaa njá bændum um fá ein ár pangað til
haun gæti gjört allt og pckkti allt ei»s v*l og
þeir, pangað til lrann hefði hsott að lmgsa uin
hv#r»igli*«i) mu))di h*fa farið að liefði hann verið
h«ima á fróni, þegar maður cr pawnig orðinn al-
rtg amtrikanskur í siðuni og vinsubrógöum, er
hann fær un að taka jórö til ábáðar; mjög er
mikilivarðaadi aö la*dið sjc vel valiö. sjc gott
akurkndi og purt, par, sem aðí'lutningar eru
hægir og líki ndi að“land stígi i verði. Ekki
.skyldi landyrkjumaður tak* jörð nálœgt veiði-
jtöfeum pví Teiðiskapur og jarðyrkja eiga okki
jamau, pvl annab hvort drepa l’iskiv«iðarii*r jarð-
rœkti»a, oða jarðrœktin pær.
Af handiöukði #ru»vO margar tegundii,
ab /íjer er ómógulegt upp »ð teljn, en vj»r mog.
urn u*fua t. d, máimbrw/.lu, vjelasmiöiog bjgg
ingai'list. })#s>ar iðnaðar greinar eru oinkanlcga
ái'íðaiuli, en hvað,. ssiu maður svtlar að lœra
skyldi maður í'yrst gwta vandleg* hv.að honuiu
líknöi bezt, og pejar hann hofir valið »jor Ji.tiid'
verk, skyhli hann kosta kapps um að vei'ðajafn-
góður, of eigi b«tri vorkawaður. enn innlendir,
E» hin j agnlegasta og arð mesta atvinua cr verzj
ua, htM *i' frjoyguuar straumur allrai' auðlegðar
eir* og vijjóaer uppspretta liennar, pá má telja
Grðu stjettirnar, luikur, lögmenn, kemiar* prcst i
rithöfun U og vísiadamenn. pa') cru uáttúrlega-
; margar stjettji' ón»t‘ndar auk pe.‘s um, en peítr nng
ir.. par eð vjcr skulmii að e.'ns renna auguiium
j yfirliiua liel/.tu atvimmvegir. í fyrri /ieildimii
jeiu atvinuiiTogii, sem lúta sð pví að afia fjái
jmuna og góðs uppeldis; 1 hiuni síöari dcild eru
j peir, som við pnrfa fjármun* c:i aðal stcfna pcirra
! «r að auka og efU andlega fjársjóði. efla sálti-
I gáfurnftr, auka.pekking og vísindi, gott siðferði
!°S trBarlíf. í pessutu stjettum er vcrk*hríngur,
I inn otærri, og ábyrgðar meiri. Etiginn gctur stað
ið vel i þeiro. ncma hann hafi góóa mentun, góð
vr gáfur, og góðan manúað gcym*. En of*röll
um pessuui, eru peir, sem verja stnum miklu gát'
um og dýrmieU lifi ti'l sannrar vi/ku visinda,
htiasspeki og' kristilcgrar trúsr. þessir *icnu
eru kennarar keunarauuft, vitringar vitringanua,
peir eru leiðantjörnur manu kyiuins. peir brjóta
fjötnr hjátrúarinuar og dreifa po.ku vuatrúaritin-
ar. Slíkir »i»nn hafa lifað á liverri öld, frá
Soerates Plató,. Arestiitles til Wiekliltt Luters og
Baeoiis. Á seinni öldum hefir framkomið slikur
tjðldi ágjetis uiftnna, að ei má dæmi finu* i sögu
beimsins. Jcg skal að éins nel’n* stjörnuspeking-
mia Copernicus og Gilelee, líerchel og Ivofler.
Vísindatnennina Nevvton. Faraday og Stevvart,
Linne Humboldt og Cavíer, cg nú á tlmnm
Milloi' Darwin og hina mestu náttúrufræðinga
lymlallog' Iíaxlcy. A meðal heinispeking*
standa þjóðv«rjaruir Karl Hegel, og Lubnitióll-
ubi ofar, á nroðal Rreta fimrunr vj*r Locke
Whatelcy, Butler og hina frœgu Hamilton og
Keid, nuk ótaljacdi Agcetis uranna rú á lifl. pað
er nœztniu ómögnlegt áðsegj* hv.;r sólin jje f ;g-
urát, pví hver skin með s'írlum eigin bjarma. peirra
verk eru verk margrn alda. endunkoðuð, lög-
uð, bœtt ogaukin »ýunr lserdónmm og pskkingu.
A pessari öld lœra menn ■meii'.v á eiuu ári, euu
/yr á hoiluin maniaklri, Ailt er á flugi, m*nn
þjóta frá einum stnötd annars eia; og hugurina
hvarfiar, lönd og höf, fjöll og fyrnin.li, ís og eld’
ur, vindur og vogiir, allt er yíijr *tígið nreð upp-
götvunuui vísindanna. þsssi litli jarðarhuöttB,
nægir eklci. andinn svifur hjoðan unr ómælancti
gi-im til ópreytandi v#ralda. þeirra fjarlwgð
er nnsld nreð lrraöa Ijóssius, þeirra efui rairnsök-
uð i geislftlitisin, . peirfa pyngd vegin, og peirra
brautir takmarkaðar og' inældar. 'Hugan sviuiar
og vjer, $«m byrjum í furðu endum ílotningar
l'uilri undran. ISu svo mikil og éumrœðanlog,
lam hi* sýnilcga veröld cr, pá er binn ianri heiui-
ur andansnreiri og undrunarverðari. Frá peim
efuirnr, sem ek'kert llf nje vissa mynd lrafa, tii
steina peirra, sem myndast eptir viisum löguui
°S Gry ’tallar lioita, frá peim aptur til bi»na
iiegstu planta par, sear lifiafl fyr/.t hreyfir sjer,
og þaðau upp allt plöntu rikið til dýra ríkisins
þar, seui tigin brcyLng og vilji kcmur í ljós, upp
eptir dýra röðiani, frá biuum læg/.ti, til hinna
hæ/.tu, til, nunnsins sk ipaðum í guðs eigiii mvad
gæddam lráltitvi skynsemi og óilnuölegri snlu:
í öllu pessu er auðsjáanlegur liinu alraldi máttur
liinn eilífi vísdómnr, jg hin óumræðilega gcezka.
Fiainh. í næzta bl.
UM N V LENDUSTOFN UN OG FL, •
Fyrst pegar íslendingar komu bjer tilj
háll’u, lifði í brjóstuin peirra hiu fagra og ikyn j
sainlegu hugmynd um að stofu* lslen/.ka nýlen.Iu,',
iiaeöi ti! pess að við halda tungumáli síuu og