Leifur - 29.06.1883, Blaðsíða 2

jjjóbkostum, og svo til ab sýna, a5 þó |)oir í |
m'ivg lumtnið ár hsl’óu verið hnapptir iun í'harö-
incla, harðstjórnar og kúgunar fangelsi, og pcirj
pessvcgna okki licföu haft tækiíæri til að nota
sina góðu og miklu liæfilegleika til að vintiia sjg j
afram jafnframt öörum mentuöum Jjjóðum. pá j
heföu peir Jjó vcrið svo prautseigir að geyma
kosti sina og hæfilegioika gegnum alla pá ervið-
leika. erpeirhafa haft við að.stiiða.
Jafn vol [JÓ allir vceru á eitt sáttir í iyrstu
uni petta rnikils varðandi málefni ( íslcnzka ný-
leadu stofnun, ) pá hreifði sjer pó í Jjútlega
mcininga munur meðal pjóðarinnar; sumuin ef
til vilJ, einkum peim, sem lítið 1‘ ggja sig eptir
aðskoða tilgang líísins, pótti petta ónauösýnleg
og ópárf hugmynd, og vildu pví ekkert um pao
skuita að styöja aö fyrirtœkinu, oörmn f.iunst
pað óvinuandi verk, vegna ýmsra örðugleika.
er peir tmru fyrir, en pað sem lagði hiö síðasta
smiSshögg á að drepa pessa fógru og nauðsýn-
legu hugmyndbjeruin bil alment niöur, vur aö
floítir hinir be/.t nicntuðu menn vorir, cr vjcr
h ifóum pá hjer vestra, og sem hefðu átt að
vera n»*st leiöandi í pessu mulelhi, fjollu á pcirri
athugalcysis yfirsjón, aö láta pá kjarkleysis hug-
myud í ijósi, aö pessi hægðarleikur og nauðsynja
verk væri óvimsaudí.
Hinar pyngstu torfærur, er taldar voru á
veginurn, til hindrunar pessu málefni, voru vau-
kimnátta pjóöarinnar á innlondri starfscmi og
afskekkja svæðis pess, er fyrst var valið fyrir
landa vora til að gjöra tilrauu til aö byggjá upp
íslénzka nýlendu ogýmislegt fleira, semallt cru
ógildar ástæöur til að ónýta fyrirtækið, ef nokk
urs lifandi manns sál hefði nokkurn alvöru neista
eður kjark til að brjóta niður Iiinar li.tilfjörlegustu
torfœrur, erfyrir koma. Áður cnjegbyrja á
að sýna fram á hægðarlcik pann, að byggja ís-
leir/.ka nýlendu hje: í. liálfu, vil-jeg beHdaniönn-
um á landa heima á fróni; peir cru fleiri lmndr-
uð mílur frá ölluni mentuöuB) pjóðum á mjög
hrjóstngum og óbyggilegum afskurðargeira jarðar
huattar pess, er vjer lifum á, og. hafu yíir hreitt.
ólgufullt og hcettulegt haf aðsækja, til pess að
komast inn 1 hinn mentaöri hcim, til að afla sjer
peirra vfsiuda og mantunar, er peir ekki eiga
kost á að fá á föðurleiíð íinni, samt som áöur
scnda peir sonu sína og dætur inn í hiun incnt-
aÖaheiin til aöaflasjer visdóms og pekkingar í
ý-Easum greÍHum og pað er enginn oíi að með
pesfti móti tœkist peim að fijtja næga Mcntun
inn í landið, svo p»ir pyrftu ekkert að standa
á baki öðrum pjóðum i neinskonar visindalegu
eður vcrklegu tilliti, efyegna fátæktar oghrjóst
uglegleika landsins og fyrir óblífu náttúrunnár
væri mógulegt eður tilvinnandi að framkvœma
nokkra vcrklega starfserni, pað eru pessir nm-
getnu stórgallar, 'er hepta allar verklegar frain-
farir og banna löndum heima að vinna sig álám
jafnframt öðruM pjóðutn, eu ekki afskekkja
landsins cða vegalengd frá öðrutn mentaðri
pjóðum pessa heims. Jafnvel pó fátækt og
hrjóstugleiki landsíns sjeu tveir .iðal ókostir pcss
paálítjeg pá pó ckkijafn skaðlega og óbliðti’
náttúrunnar, liúnersá aðal ókostur, sem enjuin
lifandi \ rnanni tekst að vinna hina min/.tu bót á;
cnværi tíðarfariö svipað pví, sem paö cr hjer í
landi, pá mætti víst l'inna pár ir.argvíslegt verk-
■ifni til að stárfa aö; jafnvcJ pó par sjeu hvorki
kol nje inálmar, pví pó landíð sje lirjóstugt, pá
mætti mikið starfa að jarðrækt ef tlðin leyíðiog
miklar nmbætur gjöra, er fjöldi manna g;eti haft
atrinnu við, cinnig mtutti auka bseði nauta O'c
sauðfjárrækt að mun, cr useði ý'ki ver/.lnnar vöru
til að senda útúrlandiuu, og par að auki gæti
pað gofið fjólda fólks vinnu aðkonia upp tóvinuu
verksmiðjum, og búasjáifir til kJœöi úr sinni cig
ln nll, er peir nú senda óunpa til annara Jar.da
og kaupa síöan talsrert af laenui aptur, pegar
aðrar pjóöireru búnar að taka alían ágóðan af
pví að brcyta henni í /oðir, iíka gætu m.irg pi's
und mans haft atviauu við að ausa auðlegðiniii
upp úi’ hinui svo k illuðu gullnámu kiinguui
— 30. —
strendur Islands, nefr.I. sjónum, cn auMegð sú
er púsundir manna öfluðti gæti' gefið öðrum pús-
unclum manna vinnu- vio að bæta vegi landsins og
aulca liinar fyr um töhiðu jarðabætur. En pettað
cr pýðingar laust að tnla um, pví pað er paö
sem aldrei kcmurfyrii’ u íslandi að náttúraii
breyti sjcr, jeg cr einungis að sýna fra m á að
mcðallri siniii íátækt, málma og kolaleysi,- gceti
landið með ým su móti gefið 1,000.000 manna
arðberandi atviunu, ef cinungis uáttúran vildi
lqfa peim að starlá. Nógai eru ár og lækir á
íslandi. vel lagað til ab drlfa áíram hiuar fyr mn
töluðu tó i'innu verksmiðjnr, og pó ekki sjeu kola
námarpar. pá veit jeg ekki betur en pað megi
kaupa par kol jafn vet ódirara en áýmsumstöð-
um lijer par, sem pau pó eru brúkuð til að drífa
áfram arðberándi verksmiðjur.
Jcg hefði álitið bæði arðberaudi og nauð ■
sýniegt að verja peirri auðle gð, er sjórinn liefir
í sjsr fólgna kringum streudur íslands, pe gar
inenu hefðu vcrið búnir að draga hana úr
honuni í hiia ýnisu Jaadfö.tu starfsemi
er jeg liefi áður um talað, undir peim
kringumstœðum, að náttúran hefði verið blíð-
lyndari uun hún eiý’ cu ab v.eija einum eiri .
panaig lagaða starfsemi, er náttúran á ab ráða
úislitum mála, hvort verbi arðborandi eður eigi,
ilit jeg liið sama og maður J’Icygði pcúm 1 sjóin
aptur, par ssm mJður hcfir afiað pcirru, uudir
peim kringumstœðurei er allir psklcja að nattúr-
jui hefír ráðiö, foeðuv og mun r.áða úrslitum
mála i p*sskoDar efnum svo lengi sem ísliuid
or til. j>ar jeg uú liefi sýnt fram á hvað Inegt
væri að staríá út á garola Islandi jafn láhgt og
pað er frá liiuum mentaða heimí. pað er að
segja ef náttáran vildi lofa inönmini að starfa
nokkuð, pá vil jeg spyrja iivað til kcrnur, að
íslendingar álíta óviimandi verk að flytja næga
incntuu inn á meðal sín et' peir taka sjer bú-
stað frá 69 til 100 mílur frá öðruin mcntuðum
pjóbum hjer^ í bálfu, og pessa Vegalengð gætu
peir inrið á 1 - ,‘J - clögi.m, livort pcir lielcl
ur vilja, á vatni eðá á landi og gcetu síðan far-
ið á járnbrautuM ! allar áttir út um hinn ment-
aða lieim, og aflað sjer pekkingar á vísiudalegri
og yerklegri starfscmi hver eptir siuuin tilfinn-
in«um. llvað keinur til að vjt r getu m .elcki a
-ama hátt dregið meutuuina inn á meðal vor
hjer í landi og hræður vorir og systur lieima á
fróni, með pvt að senda sonu siua og dætur
út um mcntaða lieimin, pað cr að sejja peir,
scm eiga pá eða pœr til en hinir að fara sjálfii
til að ná 1 mentunina og flytja liana inn a meðal
vor.
Með tilliti til íslenzkrar nýlendu vil jcg
með fáum orðum minnast á nýja Island; pað var
liið fyrsta lancl svæði cr oformað var hjer i
liált'u til að stofna tslun/.ka nýleudu, cr giati
oroið nokkuð fjölinenn, nýlenda pessi var pá
talin um 60 mílur frá nicntuðmn pjóðum, eu
•íiú eru pað að eins 40 pangað, setn menn
finna í'yrst mentaðar pjóbir, og geta uáð til
járnbrauta til að komnst um liinn jmentaða heini.
Eptir að húið var að koma peirri trú kj«r um
bil almeut inn lijá inönnum, að íslendingai væru
alveg óhæfir til að lifa 'út af fyrir* sig í hein>s
álfu pcssari, pá fóru íncnn að streyma paðan 1
burtu, og ýmsir skoðuðu livcrt eitt lítilritði
er fyrir pá kowi, er pcim fannst peir geta
lagt át scm crviðis auka mót almoMiiiiiM frani-
förum,' sein óyíirvin»anlegaii ókost,
Margir lauda vorra, er fyrst fluttu tiJ
nýja íslasds og nú eru kornnir burtu dvöldu
par 3 — 4—5 ár. Margir af pcim störfnðu
mikið byggðu góð lni* og gjörðu tals vcrt að
jarörœkt og voru komnir i gott horf með að
komast vel áfrawi, cn vegna pess peir sán með-
bræíur peirra fluttu í burtu árloga, vinnu krapt-
urinn minkaði til aö vinna í fjelagsslcaj) aó pví,
áö bæta úr ókostum peim, er hindruðu verkleg-
ar framfarir, «vo scn\ að byggjá upp góð.a v«gi.
skera fram votlendi, riöja burt skógum, en
búa tii engjnr og akurlendi og fieira, pá porðu
peir ekki aö bíða leugur og sjá hvort rættisl
úr vinnu krapts skortinum eður ei. Líka mun
mega fiuua menn, tr dvöldu par 1 4 til 5 ár
án pess paö sje bægt að segja aö peir tækju
verulega mannskapslegt handarviK, eða reviidu
að brúka kiapta sína til aö koinast áfram
sem dugandi og nýti r menn; slðan pcgar
peir voru svo glögglega búnir að sanna að
peir gátn lifað par með pví að starfa Jítið
eða ekkert, pá íöru peir í Lurtu, og báru
nýiendunni pann versta vitnisburð, er Jiægt cr
aö hugsa sjer að nokkur mans sál geti sett
saman um pau pláss. er guð hcfir gefié lienni
til að reyna gæfu sína f.
Jeg ætla ekki að eyöa tinia í petíað sinn,
aður taka upp rúin í (-Leifi” til að tal um
kosti eða.lcsti nýJenclunnsr, jeg vil aö eius
geta pess, að liafi möanum á ýtusum tíuxum
pótt hennivcra hælt uu> ol' pá liefir liitt eigi
síður átt sjer stað að hún hali verið löstuð um
of, og pess bera ná rækan vottin peir, *em
haí'a setið ,par síðan fyrst peir komu til hálfu
possarar og aldrci liafa farið c-ina dags stund
út af heimili siitu til að vinna sjer inn élnn
eirir, en hsfa pó allt al' lifað sætnilega góðu lifi,
og eru nú í ágœtustu kringumstwðun og langar
ekkert burt; allir, sem hingað komu frá uý.
lendunni og jug hefi talað við láta vcl af Iffi
landa par ncðra, og hinn órsekasti votlur, cr
jeg liefi um vel llðan manna i nýja íslancli er
sá, að pstigað hefir 1(Leifur” frægstu
sigurför farið enn pó, senr komið cr, fengið
inun fleiri kauper.clur og meiri psninga enu 1
nokkurri liinna nýlendanna. Epíir pvi, scm jeg
hefi komist nwst um búendn fjöldai nýja lslandi,
pá hlýtur pað aö vera að paö kaupi nærri
liver niaðnr blaðiö og peir lxafa allir borgað
reiðilega árgarigin, enda iíka hoti jeg duglegan
óg góðan útsölumanu par, par sem herra
Friðjón Friðriksson «r.
Að íslendiiigar peir, sem á nnnað borð
lial'a vilja á að starfa nokkub hvar liel/.t, sem
poir cru, hvorki vantar viija eður hrefilegleika
jije í'ramkvæn:d til að starfa að ýmsum mikils
v»rðandi ál»ennÍBg« iiflgsældar lýrirtækjum, pó
peir taki sjer• búítaði á fjariægum stöðum frá
innlendu pjóöerni, sjsst oe/.t a tveimur af hinum
l'ranikvæmdarsömustu, og mest drlfandi 1 verk-
legri starfsemi, löndum vorum lijer í liálfu, er
hal'á verið í nýja islaadi siöan peir komu hing-
að vestur, neí'nil. herra Sigtryjgur Jónasson
og hr. Friðjón Friðriksson, er íyrir premur
árimi siöan keyptu sjer gnfu bát fyrir $ 4,000,
er peir að mestu leyti hlutu að í'á lánaða pá,
en ern nú búnir að borga og par ah auki
hal'tt peir nú byggt stóra og mikla sögunarmillu,
er peir sagi í milliónir fcta af tinibri árlega
og gefa fjólda uianua atvinnu við starfsemi pessa
árið um kring og berga peitn svo púsundum
dollars skiptir í verka laun árlaga.
pað cr alls ougiin* efi aö befði aliir
l.nidar, er f'óru til nýja Íslands fyrst setið k.yrrir
með kjarki og du’gnaði og starfað í bróöerni
ag fjeiagsskap aö pví að bæta úr pvf, sem á-
bóta vant var i nýja íslancli, pá liefði pað nú
verið orðih pað, sem pað gæti orðið og verður
iieíhil. blómlegt hjaraö, psgar sú pjóð tekur
til starfajpar, sein villsýna dngnaðog framkvæmd-
arsenii , par seni peir hafa tcekil'œri til að koma
p\ í við, og pá heföu sjálfsagt rnikið flciri landar
*hii pessir tveir umgetiíci verið orSuir eigeudur
og fiamkviömdamenn ýmsrar uytsamrar og arð.
btiandi starisoiwi par ncðra, ( Fiamhald síöar, )
AVARP TIL „LBIFS.”
Leifar ecgir, Leifur lieppni
lýða prýöi k*ppa saf*.
og lofar pvi inoð kjarki’ og keppni
að kynna vítt hans fræga nafn,
Leifuv! Leifur! orð pín óma
eins og bergmál fjarlœgð i,
skuklar pungu skapadóma