Tímarit lögfræðinga - 01.11.1977, Blaðsíða 10

Magnús Thoroddsen borgardómari:
VERNDUN EINKALÍFS GEGN
UPPLÝSINGATÖLVUM (DATABÖNKUM)
Því hefur verið haldið fram, að með tilkomu tölvunnar eftir seinni
heimsstyrjöldina hafi orðið slík bylting í hinum vestræna heimi, að til
einskis verði jafnað nema iðnbyltingarinnar í lok 18. aldar. Hvort sem
framtíðin á eftir að staðfesta þessa skoðun eður eigi, er það víst, að
engin ein uppfinning þessarar aldar hefur haft eins gífurlega þýðingu
í hinum tæknivæddu þjóðfélögum og tölvan. Má fullyrða, að á mörgum
sviðum er tölvan nú orðin „conditio sine qua non“. Svo er t.d. á sviði
tækni og vísinda, hernaðar og stjórnunar og síðast en ekki síst á sviði
upplýsingasöfnunar og miðlunar á þeim. T.d. er talið, að í rannsóknum
fari að minnsta kosti 10% af starfinu til ónýtis við að rannsaka það,
sem hefur verið rannsakað áður, vegna þess að menn hafi ekki yfirsýn
yfir allt það, sem gert hefur verið, nema með því móti að eiga aðgang
að upplýsingum í tölvubönkum. Allt byggist þetta á því, hvílíku ógnar-
magni af upplýsingum má troða í þessi tæki og leita síðan svara hjá
þeim á örskotsstund við hinum flóknustu spurningum, sem tæki manns-
heilann margfalt lengri tíma að vinna úr — ef hann væri þá þess megn-
ugur. Þar að auki mun úrvinnsla tölvunnar vera miklu öruggari heldur
en mannsheilans. Samt sem áður er tölvuöldin nýgengin í garð með sín-
um stórstígu framförum og næstum óendanlegu möguleikum — bæði
til góðs og ills. Þótt tæknin sem slík sé hvorki af hinu góða né illa, þá
má beita henni á hvorn veginn sem er, því að: „veldur hver á heldur".
Ég ætla mér að sjálfsögðu ekki þá dul að fjalla um hina tæknilegu hlið
tölvunnar, því að á henni hef ég enga þekkingu. Heldur ætla ég hér að
benda á, að tölvuna má misnota á fleiri sviðum en á sviði hernaðar og
tortímingar. Einkalífi manna getur einnig stafað mikil ógn af mis-
notkun hennar með söfnun og geymslu á hvers kyns persónulegum
upplýsingum, og með óréttlátri og ósanngjarnri dreifingu þeirra til
óviðkomandi aðila. Vitneskja manna um þennan eiginleika tölvunnar
— að til geti verið um þá á einum stað alls kyns persónulegar upplýs-