Leifur - 21.09.1883, Blaðsíða 1

LEIFUR.
I ARG- WINNIPEG 21. SEPTEMB EE 1883. NO 20.
Litið eitt u in stjórn
Canadaveldis.
(Frá frjettaritara ,,Leifs“).
(Framhald).
AJpIng voru a5 vlsu haldiu bö Niagara
York (nú Toronto ) Montreal og Kingston, en
tvað sem þau ráðlögðu þA fóru fylkisstjórar sfnu
fram, peir höfðn her Englands að baki sjer svo
að ckkert var að óttast ef 1 illt slóst.
Eptir að Bandarikin höfðu barizt fyrir frelsi
slnu og unnið frægann sigur, margir, sem unnu
Englandi meira enn Bandarlkjunuin fluttu yfir til
Canada og aettust par að. þannig íjölgaði fólkstal-
an 1 Canada mjög. Nú fóru menn sð sjá einnig
að lijer var gott land og fjðldi fólks flutti hing-
að frá Bretlandi mikla. Árið 1812 brauzt út
stiið á milli Bandarlkjanna og Engla, vegDa
pcss áð Englar kröfðust rjettar til að rannsaka
hvert ameriskt skip til að lcita flóttamanna. en
Ameriknmenn pverneituðu peim lcyfis, Englar
höfðu nátlúrlega engan rjett til kröfu sinnar, pó
Canada hefði engann pátt tekið 1 ófriðnum, pá
vnrð landið pó að vlgvelli peirra.
Um það tfmabil voru að eins 600,000 1
Canada, en I Bandarlkunum 25 millionir. pann-
ig höfðu Amerikumenn lijer um bil 40 sinuum
fieiri moun enn Canada, par að auki var pað
að óttast að Frakkar, sem voru undirokaðir af
Englum mundu glaðlega ganga í lið með Banda*
möunura, pvl f peirra landi yrðu peir frjálsir og
nytu sama rjettar og aðrir þegnar.
petta óttuðust Englar og buðu Frökkum
kosti ef þeir vildu berjast fyrir ættjörðn sinni.
Frakkar sem elskuðu slna nýju fósturjörð þágu
boðið og lögðn Englum lið. Amerikumenn rjeð
nst á Canada. fullvona um sigur. En llkt og 3
millionir Ameriknmanna höfðu nnnið sigur á 30
millionum Engla fyrir 30 árum, þannig rjeðust
liinar 600 púsundir nú á móti 20 millionnm Am-
erlkumanna. pjóðin rels upp sem einn maðnr,
allir mi!li tvltugs og sextugs, hver sem vopni gat
valdið, Unglingurinn 18 og 19 ára brann af hern
aðarlöngun. öldungurinn grár fyrir hærum fann
blóðið hitna, og gyrtur sverði mcð byssu I hendi
gckk han út hugrakkur að verja lieimili sitt konu
ogbörn, ,, Llkt og ljón snýst að vlgi pá gráðug-
ir hundar ásækja það ,, pannig snjerist hver Can
adamaður á inóti óviuum sínum. Mörg og fög-
ur voru hreystiverk peirra, margur hœglátur
bóndi varð að djöríum og sjcðum foringja; margur
plógsveinn vaið að frægum hermanni; me nn urðu
hetjur. Úrslit strlðsins urðu að lokum. Cnnada-
menn pótt fámennari vœru, drifu Amerikumenn
hvcrvetna halloka og jafnvel fluttu vlgvöllinn
yfir 1 Bandárikin. í pessu strlði unnu Frakkar
sjer mikinn lofstýr. hið sama má segja um Indi-
ana sem börðust drongilega,
þjir sem börðust 1812 fyrir frelsi Canada
eru nú liðn'r undir lok og ekkcrt minnir á pá
nema fáeiuir bautasteinar nálægt Niagara og
annarstaðar, en i hverju hrjósti lifir endurminn-
iugiu, lilir elska til hiuna föllnu og til fósturjarð-
arinnar. þanuig spretta upp hctjur frá lciðum
hinna föllnu, það erumeir en 12 1 stað hvcrs eins
sem lifði 1812. Ef Canada var þá fær um að
verja sig pá er liún pað sannarlega nú. Strlðið
er umliðið en afleiðingar pesseru ekki umliðnar.
Canada fann að hún átti hreysti og hug og gat
sýnt drengskap og dug, ab hún gat látiö til sln
taka, að hún gat verið og átti brátt aö verða I
tölu pjóða.
Eptir að strlðinu var lokið vonuðu Frakkar
í»ð á uiáluni siuuui yrði bót ráöin, eu pað fór seuj
fyr að pað lenti i loforðum einum. Ekki ein-
ungis grunuðu peir En.:,la um sjerplægni, heldur
höfðu peir orsök til að efast um orðheldni þeirra.
Siðan Englar eignuðust Canada liöfðu peir
ráðið þvl i geguutn landshöfðingja. Alping lands
manna hjer höfðu litla þýðingu pví þau gátu
ekki samið lög sfn, kosið dómara slna nje ráðið
alpjóðar störfuui.
Hið enska alþing samdi lög. sem giltu hjer»
landshöfðinginn kans sitt ráðaneyti, og af peim
voru dómarar kosnir, Landstjórinn og menn lians
önnuðust öll utan og innan lands mál og störf.
pannig var næstum allt löggjafar vald, dómsvald
og framkvæmdar vald I höndum landstjórans.
pað var ekki við því að búast að hinu ungi
og frjálsi hugur Cauadamanna myndi lengi una
sliku. Við pettað bættist, að landstjórarnir á-
litu sig einvalda og reyndu til að drottnayfir pjóð
imii án pess að gefa henni atkvceði I stjórninni.
þcir setlu menn 1 embætti og borguðu peim út
úr landsjóðiuutn án þess að bera'pað undir pjöð-
ina, þeir rjeðust I ýms fyrirtæki og lögðu ýmsa
skatta á landiðán pess að grenzlast eptir vilja
landsmanna. þessi óstjórn lá þungt á cnska hluta
pjóðarirmar en miklu þyngra á hinum frönsku,
pvf sakir vanpekkingar hjeldu peir sig ver
haldna enn Engla, pannig var óánægja á meðal
beggja flokkanna.
Um árið 1834 biru Frakkar upp bœnaskrá i
hverri þeir kröfðust stjórnarbóta á 94 atriðum,
í henni reyndu peir til að skuldbinda gtjórnina til
að sýna Frókkum jafnrjetli við Engh-. og gefa
meiri gætur að vilja pjóðarinnar.
þessum greiiium var lltili gaumur gefinn
af stjórninni, pcgar Frakkar sáu pað tóku þeir
annað til bragðs, og neituðu að gjalda skatta
þangað til bót yrði ráðin á málum peirra-
Stjórnin prjóskaðist við, á meðan hljesu æs-
ingamenn að kolunum pangað til að neistinn
varð nð Ijósum loga. Árið 1837 gjörði pjóð*
in uppreistn í báðum fylkjum Ontario eg Que-*
bec . W. Mc Kenzie var foringi Ontariomanna
og Papinea leiðtogi Quebec manna. margir blóð
ugir bardagar voru háðir, en að lekum biðu upp
reistarmenn ósigur. Mc. Kcnzie flúði til Banda-
rlkjanna hvar hann dvaldi um nokkur ár, að lok-
um kom hann aptur til Canada.
Á meðan á uppreistinni stóð, töluðu sumir
um sameiningu við Bandarlkin, aðrir um aðskiln
að við England og frjálsa stjórn, hiuir priðju um
stjórnarbót og samband við England sem áður.
Hinir sviesnustu gengu f flokk uppreistarinanna,
þeir sem hægra fóiu sátu kyrrir að húum sln-
um, cn aðcins fáeinir. sem voru stjórninni með-
mæltir gengu f lið með hernum.
Vjer sjáum pantiig að pjóðin Imfði deilr.t i
ílokka, 1. touungsmenn, pað or: hlynnta land-
stjórunum, 2. uppreistarmenn og 3. meuu, sem
fóru sjer liægra, vildu ekki taka þátt 1 uppreist-
inni nje berjast gegn laudshrwðrum slnum. i þess-
um flokki voru sumir, sem aðhylltust uppieistar
menn, aðrir voru velviljaðir konungsmönnum.
Fyrir mörgum árum, hjer um hil 1640
höfðu flokka nöfn kouiizt f tfzku á Englandi, á
þcim timum og eptir pað voru kommgsmemi og
hans áhangendur kallaðir Tory en óvinir kon-
ungs, eða Jandsmenn voru kallaðir Wniggs.
(Framhald).
FRJETTIR ÚTLENDAR.
Fhakki, and. Ákafur stormur æddi
unj Fiukklajjd 3. þ, m. Í Pjjrlsarborg gjöj-ði
hann mikinn skaða, braut hús og tjaldbúðir,
reif upp trje með rótum og feykti um liestum
og vögnum, sem voru á ferð um bæinn ; eitt
ákaflega stórt bráðabyrgðar leikhús var gjör-
samlega eyðilagt. Ekki er getið um að neinir
hafi tapað lffi sinu t bænum, en yfir 30 moidd-
ust meira og minna. Frá norðvesturströnd
Frakklands koma fregnir urn skipskaða og ýmsar
skemmdir á landi. Yfir höfuð koma frjettir um
skaða allstaðar af landinu.
þann 6. p. m. var i Parfsarborg aflijúpuð
myndastytta af Lafayette ; prátt fyrir óveður
sem var um daginn var fjöldi fólks viðstaddur.
Herra Morton, Bhndafylkjaráðgjafinn á Frakk-
landi, sagði J ræðu sinni: ,,að Lafayette hefði,
næst Washinglon, vakið pakklætiítilfiimiugar 1
brjósti allra Bandafylkjamanna. mcð sluu óþreyt-
andi kappi við að stofna lýðveldisstjórn á Frakk-
landi. Bandafylkin, sagði hann, væru búin að
ná pví ágæti og þeirri auðsæld, sem pessi ■
mikli ættjarðarvinur Frakka heföi spað. Nán-
ara samband hefði aldrei átt. sjer stað á .nilli
þessara tveggja pjóðvelda heldur en nú, og
sagðist hann óska og vona að sú vinátta á
milli þjóðanna, er Washington og Lafayetfe
hefðu lagt nndirstöðu til, mætti ætlð standa
óhögguð.
Utanríkisráðgjafi Frakka hefir fengið skrif-
lega uppástungu viðvlkjandi friðarsamningum.
Klnar vilja að útgjört vorði urn landamæri
peirra, og að eptir verði skilið belti nokkurt
milli vissra staða, sem hvorugum heyri til, um
vald Kíuverja i Tonkin segja peir að megi út-
gjöra slðar.
S p a n n. Sakir óeyrba og uppreista, sem
nýlega hafa átt sjer stað meðal herliðsins á
Spáni, helir herm.ilaráðgjafiun Martinez Campos
látið pað boð út ganga til allra herforingja og
yfirmanna við herinn, að veröi nokkur þeiira
uppvis að pvi, að vera í flokk uppreistar-
m&nna, skuli peir missa embætti sitt, en að
stjórnin muni veita peim mánaðarfrest til að
sanna, aö peir hafi gjört allt sem 1 peirra
valdi hafi stnðið til að halda við reglu uieðal
manna sinna, en geti peir ekki sannað það,
skal peiin vetða liegnt sem öðrum glæpamönnum.
Engi.and. í Glasgocv á Skotlandi haía
nýlega vcrið teknir fastir 9 írar, sem gríitiaðir
eru um að tilhevra ,,dynamit“flokknum; í húsuin
peiira helir fundizt útbúuaður til að búa til sprengi-
vjelar og ,,dynamite“. Búizt er við að tilraun
muni gjörð, að ná bófum þessum úr varðhaldinu,
og til að koma 1 veg fyrir pað, hefir verið
settur aukavörður kringum fangahúsið. Heyrzt
hcfir, að einn af þessutn flokki, Bernard Galag-
her að nafm, hafi ásctt sjer að gjörast upp-
ljóstrunarmaður, og liafi sú fregn ..skotið skolk
I bringu * * öllum irskum innbyggjenduni I Glas-
gow og viðar.
N o e e g u r. Frá Vardð i Noregi hefir
komið sú fregn, að gufuskip nokkurt ,,The Obi“
hafi komið þangað 3. f, m., hafði það bjargað
mönnunum af hinu pýzka norðurfaraskipi
„Varna'S sem fórst í sumar í júlí, Með
skipinu „The Obi“ frjettist einnig að
,,Djmphna“ norðurfaraskip Dana, hefði vcrið
frosin inni allan síðastliðinn vetur nálægt eyj-
unni Waigatz, en að skipverjar væru allir
hcilbrigðir og að skipstjórinn vieri vongóður um
að komast úr isnum á auðan sjó,
Ungverlaland. þrátt fyrir allar
aðgjörðir Ungverjalandsstjórnar, fara dagvaxandi
upphlaup og illvirki, Gyðingar hafa par engan
friö og mcga hvcrgi vera ólmeddir uui líf sitt