Leifur - 30.11.1883, Blaðsíða 1

ísSSSU.
d
1. AEG W I i\' X I i >E<; 30.
LíS
1 "D
iS
1883. ISrCX ' 30.
I. Bennetto & Co. hafa betri og ódjravi
myndnumgjarðir, enn nokkrir aðrir í bænum.
FRJETTIR LJTLENDAR.
ra'iiliimlsi'ör Nordcuskiulds.
Af Grænlandi lieflr ekki annað kannað oröið
til hlitar til pessa en vesturjaðar landsins. lrpp*
lcindið allt ókannað, og austurströndin sömuleið
i '. það var t-rindi Nordenskiölds í þessari fei'ð,
i’ð verða nokkurs vísari en áður uin petta tvcnnt.
Uin 'upplendi Grænlands hcfir pað leugi ver
ið haldið óyjrgjaudi vissa. að pað væri eintóinur
j.íkull. En paö hefir Nordcnskiöld oröiö tii að
rCnyja. af < uisuni vfsindalegum rökum, scm hon
um cr manna be/.t til trúandi, og hjer yrði of-
iangt upp að telja. Hana hafði iika tiú uni
Círænjandsóbysgðir og vjer íslendiðgar uin Ódaða
liraun og Vatnajökul: að par kunni að vera
grasi vaxuir dalir og jafnvel útilegumeun; en sá
cr munurinn, að hann byggir ekki pcssa trú sfna
á pjoðsögum, heldur á djúpsettum vísindalcgum
likum. Að reyna til að skera úr possari prætu
*var eitt mcð öðiu erindið i pcssari ferð, ogjafn-
vcl aðalerindiö ^
Annað ágrciningsefnið Græniandi viðvikjandi
cr pað, hvar Austurbyggö liiu forna hafi verið,
hvort lieldnr á austurstiönd Grænlands, eins og
nafnið bcndir til, cn ílcstir viija nú rengja, af
pvl að pnr sje núk úbyjrgilcgt nieð öiiu og svo
hljóti jafnau að hafa verið — eða u vesturströud
iandsins sunnan til, og liafa ílestir fræðimenn
léngi vérið peirrar skoðunar. En Nordenskiöld
fnllyrðir, að Austurbyggð ldjóti að hafa veriö
austan á iandinu. Sagði pó, sem lionuin er
t iginlegt, jafumiklum framkvæmdaimauiii: piæt-
uin eigi, látum reyusluna skcra úr.
Svo hafði hann og í för með sjer marga vis-
indamenn. nuttúrufræðihga, er uttu að gei'a vms-
ar merkilegar rannsóknir og athnganir, hver í
sintii fræðigrein, svo sem uii: stéinrunnar jurtir i
j'irðu, til sannindamcrkis um loptslag og jarðar*
gróður í landina á fyrri öldum jarðar vorrar;
um loptsteina; um jökulgróöur 0, s. frv. Enn
fromur um mararbotn í Grænlandshaíi, og um
hafísinu par. —
peir Nordcnskiöld ljetu i haf frá Ilvik 10.
júnf og sigldu í vestur útnorður (Vr, N. V.).
Sáu land 12. að morgui. pað var íngólfsfjall á
Grænian li. Ekki var pnr is að sji tilsýndar, en
er örskammt var til lands, ekki kl. stundar sigl
ing, var par fyrir litil isræma, dg urðu pví frá
að iiverfa. Hjeldu siðan suður með allaloiðsuð
ur fyrir Hvarf (Cap Farvel) og fór ailt af ð
s'imu leiö uiii leiidinguua. Veður var bjarf og
s'á vcl til lands. Komu til Julianehaab 17. júnf;
fengu töluvcrðan íshroða á itinsiglingunni. Yar
paö hin fyrsta sigling pangað á pvl ári. par
dvöldu peir 1 dag. Hjeldu siðan áleiðis rorður
með par til peir komu i Auleitsivikfjörð. á 680
n. b.; komu pó við i Ivigtut og tóku par kol,
i Egedesmindo og viðar. Hleyptu síðar JJr.
Nathorst jarðí'ræbiug og 2 öðruin i land viö
Waigattsund, til aö ramisaka par jaiðlög m0ð
steítiruiiiium grasaleifum, Að Auleitsivlkfirði
kornu peir 4.. júli. paðan hóf prófessor Norden
skiöld fcrð slna upp á lámi og inn á jökia, við
tiunda mann: Ur. Berlin grasaí'ræðing og átta
lláseta. peir iögðu á stað írá skipinu 4. juli
inn fjörðinh, á grænienzkum bátum, og fylgdi
nær öil skipshöfnin peim á leið, og par með for-
siöðuuiaöui' liinnai' grænlonzku verzluuai, liugo
ilöriing, cr liafði slegi/.t i ..ina i iA.edcsniindc.
I'jörðuriun er um sextan mllur a iengd.
Upp frá fjarðarbotninum tckur við j ii.uliinii
Ai jokulgöngu peirra íj'elaga er pað að segja
að peir hittu fyrir miklar torfærur I'yi'st fiaman.
botnlausar j knispriingur o, s. liv.; en smámsam
an yarð jokullinn nokkurn vcgiun slji'ltur og kom
us( peir 1 / mflur vegar ausiur cpiir ijonum. alJ’t
á sleðum. J>á tók við svo mik'd Íansaf'nn, að
ekki var auðið að haida leugra á pámi hátt.
1JU gellgu Finnar tveir, cr voru mcð i ÍVVr-
inni, á skfði, og komust peir 30 mílur d.oi'kar
austur paðau á að gi/.ka; sneiu par ápíur, með
pvi að l.vargi var aimaö að sjá on ei itoman' j".k-
ul. Var viðsýni mikið par, cr peir sncru aplúr,
iia'ð landsins 7000 fct yfir sjávarmá].
Finnar pessir voru afburðnmenn itð hvalleik
og karlmennsku. valdir fyiirfram. ti’l lv.. rr.u'
larar fyrir peirra liltita sakir. Aimar peirra
frtegur bjarnveiðimaður: hefir unnið um dagana
ckki færri en 25 birui al)s.
peita hafa ntcnn lcngst kontizt á hnd upp á
Græula’idi, margfalt Jengra en nokkrú siuni áðtt'r,
samtals 47 inílur danskar inri ffá iengsta (jarðr.f-
botni, og niun par eiga að vera hikuað imstur
yflr eða vel pað. Fyrir meira cn 130 árum cða
1751 hntði danskur kaupmaður, Lars Dalagcr að
nafni, komizt 2 milur vegtr aústurVi jökla, cn
mikln sunnar, og pótti vcl gert. pvi n:. ?f komst
Nordenskiöid sjálfur árið 18’70 við’ ámmn mánii
7 rnilur iun á jöklaua viðlíka uorðav’ ga og mi;
rar pá iítt viðbúiun slíkii for; og'Vnfð pví að
snúa aptur, cnda höfðu Skrælingjar p0ir. cr '
fylgdu honum, yfirgefið inuin og snúið aptur, cr ■
skammt var komið á leið. Loks gerð’u daiiskir
visindamenn tvcir, Jensen og Korncrnp, snms
konar tilraun 8 árunt síðar. 1878, og k. inust
viðlíka lángt, Máafpessu sjá, hvc stórnnt hjc’r
hefir unnizt að pvf leyti til viö pað sem áoui'
liaföi framast. tekizt. En liins vegnr hefir Nor-
denskiöld ekki tekizt að samiameð pessari tilr.iun
sinni, að iÖtúr sjo fyrir trú hans á grasi vaxið
iand eða snjólaost I Grænlands-óbyggðum. L’n
pcssi tilrauu, segir Iiann, nær ckki netna' tii
pess eina staðar, pessa örmjóa bejtis, sein pcir
jökulfarar gcngu um og s.iu víir; 0g fvrir i’ví cr
alls ekki hægt að fortaka freniur cu áður, aft At
öðru vísi kunni að vera háttað iandiuu norðar
eð einkum sunnar, svo viðáttumikið sem pao ei\
Ilinn 3. ágúst koinii peir (Jeiag.:r áptu’r úr
pessari forð pangaB som peir yíifgifu. skipiö,
við mynni Auleitsivikíjarðar. Biðu svo ‘skip.Mn’:
par til hius 16. Haföi pað lialdið á k . -
áfram ferb sim.i. scm til stóð, aila ieið uoröuj
undir' Smithsmid, par’seni heítif Cap \Aj-k,' 0,,
með visindamenii pá, cr ep'tir voru, Leiitu par
í Is, og lá viö sjaltt, að Jieir iniiiidu festast par.
Gehgu á Jaud par í nánd við Cap Ýork, oghitlu
par Skrælinga, heiðua og haria fákunnaudi;'
liöfðu aldrci sjcð aðrar pjóðir fyr og aidrei sk’ot-
vopn.
par koma og til skips peir Dr. Natliorst '0g
lians fjelag&r og Ijé’tu vel yfir sinni fiir.
Slðau var haldið suður sem ieið liooUi.
og skylcli nú froista á nýjan leik að kbmaVt (i’l
Austurbyggöar, (Etluðu pcir að sigla auslu um i
sundið milli Ilvarfs og meginlan ls, éii m-ðu frá 1
að hverfa privegis fyrir is. Hjeldu pvi suður 1
fyrir og norður með hið eystra, on langt nndan
landi, með pvl að par ið breið íssp.'ing. ][(,„•!
mjókknði pó 'smáinsaman, er.norönr dróg' íiimj
4 septbr. var komið noiður undir Cap Dau, á :
65, stigi 40’ n, br., hjcr um bi! bci.it vVtm |
undan Látrabjargi. Vur pá bjart veöurog ísinn 1
ckki nijög óáreunilegur, llleyptu peir iuu i ‘
j °l< koniusi iiiu á Ijörð eiug auðau sunnan við
I '* :nn’ 1''gðust parvið Vkkeri; gaf Norden-
, ski !d :i*\ inum nafn og !:cnndi viö Os’ear kon-
m:,-c annaii. Gcugti par á iancl og fundu* pai
; uionjar nokkurra mánuvirkja.
I5i,r v"r i * r hic.’i | oiai og er cnn Brodbcck
krlstúiboöari ]»ýzkur íVá'Frederik dal á Gi'aénlandi
sum.vnverðu; h-fðu feiigi haun meö sjer paðau
ítú k* 'Sk'ið, ef svo ln ri til, að ].eir hittu fyriv
i S.v. .e.ingja par sqni pcir kæmi við land á nustur-
, sti./n.linnL Brodbcclc pessi hefir íyrir tvéimur
■omn liiu.Ííð í iir.'u eiii iai að austr.iveröu, eigi
í :'li!.u).i;t iyrir norðan llvarfi forumanaafúslir
' '■ •‘•uEsK'Mir að líkiiidum frá landisámstið fsieii'd-
iaga prr og er pað efiaust eiiiíivcr lii.nn helzli
j vott,fr Auslurbyggðai', er ‘fuhdist licfir til 'pcssa
I parer nu PX bicrælijjgjnbyggö uokkur, og póttust
| Skræiingjar peir vita til sa'ms konar rústa uoröar
1 aiik!l1’ par s,m hcitir Umanak. á 63. stigi n.
ðr Um pað ætlutu .peir Nordenskiöld að
grennslast, cu kom'ust eigi parað landi,
Sioan æí'uði; .peir að. iiaida lcngra norður
með og léit.i fyrir sjer um laúdtöku sem fyr; eu
par var en fyrir is, og pnr með tók veður að
spiil :.\t, mt'ð poku og hrakviðri. Sueru við aust
m a bógiuu og komu til ítvikur 0 'sept,, sem
fyr er getið.
pvð lietur Nordenskiöld áfdráttáriaust á sicr
Iicyia, að fi .niur liafi lnmi styrkzl i peirri trú í
pcssari terð, nð Áústarbyggð sje austan á Græn
laiMli og livcrgi aiiu’i’irsfaðar. heldur hami msðal
ahnars að Cap Da'u mui:i vera HerjóJfsnes, og
hyggui; að takast megi á sumrum að jafuaöi að
komast par áð laiicli, austan á Grænlandi, sjo
hafi.s eigi mciri eu í meðalári og valin hentug
skií>. 111 siikrar ftröiir, cn skmnt tilað sækja, svo
s.'in ;hjéöau fiá Íslandi, til pcss að sæta rncgi
fæn, er tio er góð. (Éptir ,,Ísafold“.)
pað.sýnist flestum að eitthvað dýpra' m\mi
i biia undir fcrð hins pý/.ka króhprinz iil Spanar,
| hehlur cn i íijótu Bragf i sjézt. í siimar pegar
l Alfonso hcimsótli' pjóðv@rja, vár ákveðið aö
prin/.mn skyldi heiinsækja Alfonso næsta sumar.
Nú að öilum óvörum sendir Vilhjáluiur kcisarj
p.i frcgn til Aifo-.iso, að prinzinn komi í haust,
undruðust Fpánvcrjar frcgn pessa og er sagt
peim pyki aíit ?miað eii vænt um, en Alfonso
litíir pcgar látið i ijösi Íyrirætlun sfiia með að
taka höíðingléga á móti geitiaum, hvað seai
pegnar haus Og ráðgjafar 'scgja. — ],aft u,a
fullýiva aö Bismai'ck glad'dist yfir frcgniuni, að
Alfonso licfi'.i verið svíVirtur af iifthum í Parisar*
borg á heimbiö sinni frá pýzkaiandi, pvi hann
sá að paðmuhdi styrkja vináttu sína við 'Spán, eu
auka ijandsi.ap milii Spáuvcrja og Frakka, en
hoiiuiu brást sú von. Forseti Frakklánds send1
spánversköm blööuin grein, scm 'prcutuð var í
Madrid, biður hanii liann Aifonso fyrirgcfninnu'
á hinui illu móttöku 1 Parisarborg og fuU_
vissar liann uin, að hin Franska pjóð vilji
gjarua halda vináttu sinui við Spán óraskanle-ri.
Spányerjar voru áuægðir með afs'ökun pessa&og
skertist pví cigi hiö minnsta viuáttan milli j.ijóðT-
aun.r. Uu.lix eius að Bismarck sú að svona var
komið, tók hann pað ráð að Senda prinzinn til
Spánar i ’haust, og reyna til að tryggja svo
sambandið, aö Frökkum mætti' eklri verða lið
að Spánverjum, pó á pyrfti aö halda, pví anð-
sjcö cr, ab hupu vili pá í skarnið, og er baö
nattúilegt, pví Iiahn sjcr. i hvað miklum Upp—
gangi pí.'ir eru og pað einkum siöan að lianu
tróð á lióföi Frakka fyrir 12 árúln, Frá peiin
degi liaia l< rakkar lialdið. áí'ram jatut 0"' stöð
ugt á vegiuum til upphcföár, gremst Bisinarck