Leifur - 25.07.1884, Blaðsíða 3

47
samband, því hægt mun veita að gjöra samn
inga við eitthvert járnbrautarfjelag frá Chi-
cago til Duluth, og geta sumir til að pað
yrði pa helzt Wisconsin Central brautin.
— Herra F. H. Brydges, einn sf forstö'u-
mönnum Manitoba-Norðvesturbrautarinnar, er
komiun aptur, eptir nokkra dvöl í Lundúnum og
viöar á Englandi. Erindi hans pangað var, að
fá peninga til að halda áfram með að, byggja
brautina og haíöi hann pað fram; segir hann
að tafarlaust verði byrjað aö byggja hana vestur
fra Minnedosa, og að íjelagið ætli að fullgjöra, i
pað minnsta. 50 milur i haust.
Enn sem koinið er. heyrist ekkert hvernig
inálið gengur milli peirra Portage La Prairie
búa og brautarijelagsins. pað virðist sem livor
tveggiu málspartar sjeu óvissir una. hvað hent-
ugast sje að gjöra, en pó vill hvorugur láta
undan hinum. En paðlitursvo út að skeð geti
að Portage La Prairie, verði ekki lengi aðalað-
setursstaður brautarinnar, pvi á kjörfundi fje-
lagsins, sem haldir.n var i Winnipeg hinn IS.
p. m., var sampykkt að kaupa Pembinaijalla.
groin Kyrrahafsbiautarinnar, (almennt kölluð:
„Southwcstorn Branch”) og var liinn nykosni
forseti fjelagsins, Dutican McArthur, beðinn að
íinna stjórnendur Kyrrahafsbrautarinnar og gjöra
sitt ýtrasta með að fá pá til að selja pessa járn-
brautargrein.
Fyrir bœn clur.
I. Um alifugla
Eitt hið fyrsta verk fyrir bóndann, skyldi
ætið vera að fá sjer alifugla, pvi peir kosta
mjög litið 1 samanburði viðönnur liúsdýr. Fæði
peirra kostar einnig litið, pegar bóndinu hefir
ræktað land og fær uppskeru af ýmsum korntcg-
undum, en peir borga fæði sitt og aðhlynningu
eins vel, jafn vel betur, en önnur liúsdýr. En
eins og pað er nauðsynlcgt að fá sjer alifugla,
eins er og nauðsynlegt að pekkja hver sjc hin
bezta tcgund peirra. Endur, gæsir og ýmsar
aðrar fuglategundir eru óneitanlega góðar til
að hafa á heimilum, en pó skyldu hæns ætið lát-
in sitja i fyrirrúmi, pví pegar öUu er á botninn
hvolft. verða pau happadrjúgust.
Ilin bezta hænsategund. scm menn nú álita,
eru hin svörtu spánsktt hæus, sem venjulega eru
köiluð: „B 1 a C k S p a n i s h'’ vegua pess að
sagt cr að pau sjeu upprunalega flutt vestur um
liaf frá Spáni. Fyrir pessa hænsategund helir
uú um langan tima fengi/.t fullkomnari verðlaun
á sýniugum, on nokkrar aðrar Jiænsategundir.
Hænan leggurstærri eggjum en aðrar teguudir og
cru eggin mjallahvit. Maður getur pekkt liina
svörtu tpönsku teguud á pvi, 1. Andlitið er stórt
og bjart, nær út að eyiunum og nær sainan neð
an á allt aptur að kverk, cn sljett og mjúkt
viökomu, 2. Fæturnir langir og með biýlit, en
ekki hvitleitir. 3. Haninn ber sig vel, brjóstið
breitt og steudur mjög fram, stjelið ris beint
upp en beygist pó ekki fram, fjaðrirnar allar
hrafnsvartar og gljáandi, (ef hvitar fjaðrir sjást
lijer og par, má ganga úr skugga um, að kynið
er blandað), skrokkurinn pykkur og svarar sjer
ve). Fulloröinn hani vegur frá 7—8 pund, en
ekki iná dæma um pyngd eptir stærð. Ilænan
er mjög lik hananum að útliti, og fjaðrirnar eins
á lit, en ekki eins gijáandi. Kamburinn er stór
á báðuin og fagurrauður á hananum, stend
ur hann beiut út, skurðirnir jafn djúpir og með
jöfnu millibili; á hænunni liggúr kamburinn út
af aunarsvegar.
pcssi hæns cru mjög viðkvæm, og parf að
fara vel með pau. mætti helzt aldrei frjósa i
húsi pvi, sem pau eru geymd í, ungarnir eru
soinir að vaxa, má pvi ekki gei'a hænunum egg-
in, til að unga út, seinna en í seinustu viku
júnimán., ef menn vilja hafa uugana hraustn á
haustin.
Ef rnaður ætlar að senda hin spánsku hæns
á sýuingu, skal gefa peim svo mikið sein pau
vilja jeta af maismjöli i prjár, vikur áður en
sýningin fer fram. Daginn fyrir sýninguna, skal
pvo höfuð peirra og fætur, purka svo með voð-
feldri purku, en varast að núa fast, svo pau
verði ekki rauðloit í frainan; cinnig vcrður að
varast að láta pau vcra úti í kulda eður vot-
viðri, á pessuin uudirbúningstíma.
Hið ljósasta dæmi npp á ágóðann afalifugl-
um er pað, að siðastl. ár var hveitiuppskeran
í Bandarikjunum virt á 484,675,779 doll., en
ágóði af alifuglum 475,682,889 dolh. eða na-
lega eins niikilsvirði og öll hveitiuppskeran.
pegar litið er tii pess, að liveiti er álitið hið
bezta fóður fyrir liæns. ætti Norðvesturlands-
búum að veita ljett, að ala nokkrar hænur og
pannig koma í veg fyrir, að svo miliónum doil.
skipti, fari út úr fylkinu árlega fyrir egg. eins
og nú á sjer stað.
Hið ódýrasta, og jafnframt bezta meðal til
að eyðileggja kálorminn er kalk, sem uppleyst
er af lopti. Á morgnana ineðan döggin er á
blöðunum, skai maður sálda kalkinn yfir pau,
par til pau eru orðin hvit. Bóndi uokkur, sem
hefir reynt petta í mórg ár segir, að ckki purfi
að gjöra petta optar en tvisvar við sömu plönt-
una, til að uppræta pöddurnar. Kalkið er einn
ig ágætt frjófguiiarcfni fyrir kálliöfuðin.
---Til að drcpa Gophers (frb. go-fers) er
Strychnine hið bezta meðal. Maður skal taka
ofur litla ögn af pvi og láta i kartöílu, stinga
henni svo i holu inynnið, par sem dýrið fer upp
og ofan. En aðgætni parf að brúka, pví eitrið
er banvænt.
— Ef bóndinn vill venja gripi sina, hvort hcld
ur sauðfje eða uautgripi, til að korna heiin, svo
ekki purii að leita peirra á kvöldin, parf hann
að gefa peim salt á vissum stöðum, pvi pangað
kouia gripirnir hvenær sem pá iangar i saltiö;
auk pessa prífast gripirnir betur, ef petta er
gjört.
NOKKUR ORD
UM
§ K é L A 19 Á Ii I D.
indalegum raunsóknum, sem menn geta ekki
verið liæfir til, nema pcir hati áður gengið
menntaveg. því engin undirstaða til framfara
getur verið traust, nenia hún byggist á grund-
velii skynseminuar. En vjer vitum hve skyn-
semin æiist oz pioska/.t viö menntunina.
þegar vjer ísiendingar skoðum os», eins og
vjer í sannleika erum, sem pjóðflokk pann, er
um uiargar aldir hefir verið nær pví útilok-
aöur frá hinurn menntaða heimi, pá er sizt að
undra, pó vjer sjeum á eptir framsókuinni.
En par sem vjer vitum að vjer höfum full
komna hæfileika til að fylgja tlmannm, pá
megum vjcr ekki lengur uua við svo búið.
Vjer veröum að að gjöra hvað i voru valdi
stendur til að efla heillir vorar og niðja vorra!
pvi nú getum vjer ekki barið pví við, að
vjer sjeum svo afskekktir, par seni vjor búum
saman við eina á meðal hinna nienntuðustu
pjóða heitnsins, er vjer getum haft oss til fyrir-
myndar i framföium og dugnaði.
Engum getur dulizt að vjer sjeum á eptir
i bókiegri og verklegri menntún, en hitt er
ineining ýmsra, að hjerleiidrar menntunar öttuin
vjer oss bezt á hjerlendum skóium, án pess
par eigi sjer stað islenzkuv kennari og án pess
par sjeu kenndar islen/.kar bókmenntir, sem
peir álfta ónauðsynlega námsgrein, sökum pess
hún koini hjer að engum notum fyrir nem-
endur, og par af leiðandi óhafnndi, par eð hún
gjöri ei annað enn taka upp tima. En
petta er að eins skoðun peirra, er álita allt
islenzkt óhafandi eptir að hingað er komið, og
sem kemur til af pvi. að peir yfirvega málið
að eins i fljótu bragði, og horfa einungis á pá
hliðina, sem peim virðist vera næst eða blasir
bezt við hug=jón peirra. Eu pegar vjer skoðura
hittar ýmsu hliðar málsins, kcmur fram svo
margt. er mælir með skóla, par sem islenzkur
kennari sje og kenndar sjeu islen/.kar bókmennt-
ir (en ckkert er verulega mælir á móti), nð
vjer leyfum oss að segja slika mcnntunarstofnnn
mjög nauðsynlega, og viljum pví með fim orð-
um benda á hið helzta, er oss virðist mæla með
pvi.
er svo margt ef ad er gáti,
sem uni er þörf nc) raitjn.’*
.1. H.
þessi orð skáldsins eru cinföld, en sönn
og þýðingarmikil, og hljóta pvl að hafa ævar-
andi gildi meðal allra skynsamra mantia.
Eins og auðvitað er, sprettur rót allra
framkvæuida fyrst i huga vorum; en eins og
llka er auðvitað, deyr hún par út aptur, ef
vjer ekki látum hana i ljósi við meðborgara vora i
ræðum eða ritum, sjerdeilis pegar um nlþjóð-
leg mál er að tala. þannig er pví varið mcð
mál pað, er útdráttur úr fundargjörningi í 10.
tölubl. (lLeiís” p. á. bendir til. Ilugmynd
sú, er fyrst til vor komin fiá landa vorutn
F. B. Auderson, sem er nijög vel menntaður
matur og unnir af alhug alls konar nietmtun
og framförum, og virðist vilja koma fram 1 hvi-
vetna sem satiuur vinur pjóðarsinnar. Hann hefir
rætt mál petta talsveit við oss landa sína hjer i
Winnipeg það kemur pvl. nú til vorra
kasta bræður góðir, að ræða málið vor á meðal,
og bera saman huginyndir vorar pví viövlkjandi,
og virðist pá liggja tyrst fyrir aö vjer loggjum
fyrir oss eptirfylgjandi spurningar: 1. Er oss
nauðsynlegur lærðra skóli, hvar kenndar sjeu
islenzkar bókmenntir. auk námsgreina peirra,
sem vanalega etu kenndar á hjerlendiim skólum?
2. Getum vjer komið á fót þannig löguðum
skóla? og hvernig? það erauðvilað mikill vandi.
að svara pcssum spurningum, svo að vel sje, og
að mjög munu verða deildar mciniugar manna
um, hvernig peim sje rjettast svarað. Reynd-
ar virðist fyrri sputningin ekki vera miklum
val'a bundin. Vjer vitum að vjer erum á tptir
timanum i menntun, og stöndum pess vegna á
baki annara menntaðra pjóða, sjerdeilis i allri
vcrklegri pekkingu og kunnáttu. En allar
suunar framfaiir pessara tíma, byggjast á vis>
Tökum fyrst til ihugunar íslenzkar bók-
menntir. Enginu sá, sem kann islenzku nokk-
urn veginn, mælir á móti, að hún sje fagurt
tungumál, nje hinu, að islenzkar bókmenntir
sjeu mikils virði, og að pær, betur enn allt
annað hafi eflt pjóðsóma vorn, og að vjer eig-
um þeim að pakka, að hinn menntaði heimur
nú á timnm veitir oss eptirtekt, og hiuir merk-
ustu málfræðingar vorrar aldar líta til vor vin-
araugum.
V jer höfutn átt tal við cinn nánistnann hjer
i landi, er sagði: (1að hinn bezti og vissasti
vegur—ef ekki sá eini til pess að geta lært enska
tungu til hlýtar—væii sá. að læra undirstöð-
una í tungumálum peim, er enskan á að rekja
kyn sitt til” og til nefndi liann norrænu á meðal
hinna helztu peirra; en samt sem áður hjelt
pessi maður lslenzku að engu nýta, sein
atiðsjáanlega var sprottiðaf þekkingarleysi lians,
Vjer. sem pekkjum í.-lenzku og vitum að hún
og hin forna norræna eru eitl og hið sauiii,
getum ekki fylgt slikri skoðun, heldur veiðum
að álita íslcnzkuna nauðsynlega fyrir menuta-
manniun, par hún er ein af peim hyrniugar-
steinum, scm flest hinna nýrii tuugumála
byggjast á, og par eð hinir frægustu meðal
kinna ensku málfræðinga hafa álitið sjer nauð-
synlegt að læra hana, skiljum vjer ei hvers
vegna hún er ónauðsynleg fyrir fslen/.ka náms-
menn; eða væri ekki. h'h’mulegt til þess að
vita, að islenzkir menntamenn pekktu langtum
miður sögu sinnar eigin pjóðar heldur tnn
aunara pjóða metin, sem að öðru leyti hal'a
notið jafnrar menntunar og sem ínætti búast við
að leituðu sjer tipplýsingar hjá hinum.
Að vjer ekki tölum um hversu brýn nauð-
syn ber til, að i hinutn islen/.ku byggðarlögum
sjeu mcnn, er hafi uotið svo mikillar menntunar
hjer i laudi, að peir ijeu hæiir til að standa