Austfirðingur - 12.06.1931, Síða 2

2
AUSTFIRÐINGUR
m - 2
. x> rn >
>-■£*
cs s g
H i i' O
2. ^ ÍT*
g *s ; w
fef ! "
Upplýsingar um verð og annað gefur
umboðsmaður okkar, GísBi Jónsson, Seyðisfirði.
„Blikils þótti þeim þar við þurfa“.
fá liokkur kjördæmi, í skiftuin
fyrir framhaldandi hlutleysi. Ekki
mun örgrant um það, að menn
þykjast vita um fleiri slíka samn-
inga. Þessa samningapólitík vilja
Jafnaðarmenn alls ekki missa.
Vilja halda aðstöðu þeirri, sem
þeir hafa haft, óbreyttri.
Þá kemur hitt til álita, hversu
holt þjóðinni er það ástand, sem
verið hefir síðasta kjörtímabil.
Reynslan, þó ekki sje hún löng,
virðist sýna það ótvírætt, að þar
sje margt og mikið athugavert við.
Það er margra manna mál, og
hefir við mjög sterk rök að styðj-
ast, að á þessu síðasta kjörtíma-
bili hafi verið meiri stjórnmála-
spilling í landinu, en nokkru sinni
fyr. Ótal staðreyndir eru fyrir
hendi, þessu til sönnuriar. Bent
hefir veriö á skýlaus lagabrot
stjórnarinnar, hiutdrægni f em-
bættaveitingum, bitlingagjafir til
stuðningsmanna, þar á meðal til
,hlutleysingjanna“ í Jafnaðar-
mannaflokknum, að ógleymdum
afrekunuin 14. apríl í vor. En ein
staðreynd er einna áþreifanlegust
f þessu sambandi. Hún er sú, að
stjórnin hefir að engu haft fjár-
veitingavald Alþingis. Hún hefir
ekki talið sig bundna við fjárlaga-
ákvæði. Þannig hefir x/s af ríkis-
tekjunum verið notaður til eins og
annars, án þess að Alþingi hafi
ráðstafað því á venjulegan hátt.
Þetta er staðreynd, sem enginn
getur á móti mælt.
Þegar að þessu hefir verið fund-
ið af hálfu andstæðinga stjórnar-
fnnar, hafa stuðningsmenn henn-
ar varið hana eftir bestu getu,
gegn öllum ákúrum. Ekki hefir
þess orðið vart, að „hlutleysingj-
arnir" hafi þar skorist úr leik.
Þeir hafa ásamt hinum eiginlegu
stjórnarflokksmönnum, lokað aug-
unum fyrir sömu misfellunum, ár
eftir ár. Föðurlandsást „hlutleys-
ingjanna" hefir ekki verið þess
megnug, að taka í taumana, þó
þeir hafi sjeð fyrir augum sjer
lagabrot, gjörrœði og eindæma
lítilsvirðingu á þjóðarsamkomu
þeirrl, sem veglegust á að vera.
Eiga þeir þar að fullu sammerkt
viö samflokksmenn stjórnarinnar.
Það er fyrst þegar stjórnin, lík-
lega í einhverjú ógáti, fer að reka
hornin í sjermál þess . flokks,
sem þessir menn telja sig fulltrúa
fyrir, að þeir fara að kippast við
og ögra stjórninni með vantrausti.
En stjórnin, sem er ýmsu vön,
gerði sjer lítið fyrir óg rak þá
heim, ásamt hinum, og liorfði ekki
lengi í það, þó hún til þess þyrfti
að brjóta stjórnarskrá landsins.
Næst er á það að líta, hverjir
eigi að bera ábyrgð á stjórnarfari
því, sem hjer hefir verið stuttlega
drepið á og aem margsinnis hefir
verið Iýst rækilega í ræðum og
ritum nú fyrir kosningarnar. Jafn-
aðarmenn munu segja, að Fram-
sóknarflokkurinn einn eigi að bera
hana. Vjer Sjálfstæðismenn segj-
um afdráttarlaust, aö ábyrgðin
hvíli sameiginlega á öllum þeim,
sem stjórninni hafa veitt stuðning,
bæði beint og með hlutleysi. Það
tjáir ekki fyrir Jafnaðarmenn að
ætla að skjóta sjer undan þeirri
ábyrgð. Það tjáir ekki fyrir þá að
„neita því, að hafa skrifað á þann
víxil“, eins og frambjóðandi Jafn-
aðarmanna hjer í bænum komst
að orði nýlega á fundi hjer. Hitt
er skiljanlegt, að þeim sje elcki
farið að lítast á bliku þá, sem
dregið hefir upp á hinn sameigin-
lega stjórnmálahimin Framsóknar
og Jafnaöarmanna, og vilji nú,
umfram ait, afneita „víxlinum11.
En þeim tekst það ekki. Víxil-
rjettur þjóðarinnar á hendur Jafn-
aðarmönnum er skýlaus. En deila
getur um þetta risið, sem auðvit-
að hcfði verið útilokuð, ef Fram-
sókn hetði verið í hreinum meiri-
hluta á þessu síðasta kjörtímabili.
Og enganveginn!/; er það ósenni-
iegt, að spillingin í stjórnmálunum
hefði verið á annan veg, og ef til
vill minni, ef Framsóknarflokkur-
inn hefði einn boríð alla ábyrgð
stjórnarfarsins í einu og öllu, og
engan kost átt þess, að skjóta
henni yfir á annan flokk.
Enginn efi getur á þvf leikið, að
heillavæní«gast fyrir þjóðina er
það, eð ætíð sje hreinn meiri-
hluti ráðandi í löggjafarþingi henn-
ar. Þá verður ábyrgðartilfinningin
best vakandi, þegar ekki er um
það bægt að deila, hverjir ábyrgð-
ina beri, og engin leið er að
skjóta sjer undan henni. Hlutverk
minni hluta á hverjum tíma á aö
vera það, aö bregða Ijósi að at-
höfnum meirihlutans, og á þann
hátt að halda skyldutilfinning og
ábyrgðarkend hans vakandi. Ef
að þessu er unnið með dreng-
s! ap og rökum, og það samt
ekki tekst, fer jafnan svo, aö
minnihlutinn vinnur sig upp í
meirihluta og tekur við forráðum
á þjóðarbúinu. Drengileg stjórn
máiabarátta, með heiðarlegum
vopnum og bardagaaðferðum, háð
á þessum grundvelli er þjóðinni
holl, og leiðir til þroska og
mannbóta. Alllr vlðurkenna nauð
syn skylduræktar og ábyrgðartil-
fiuningar í hinu daglega athafna-
lífi mannanna. Ekki mundu þess-
ar dygðir síður nauðsynlegar í
stórnmálalífi þjóðarinnar. En mik-
ið þykir á það bresta, að þeirra hafi
gætt sem skyldi á síðustu árum.
Og ýmsum viröist svo, sem or-
sökin iiggi að nokkru í því, að
enginn heilsteyptur meirihluti hefir
verið ráðandi í landiou.
Vinnum að því nú við kosn-
ingarnar, að slíkur meirihluti skap-
ist, en minnumst þess, að það
verður ekki gjöit með því, að
styðja jafnaðarmenn til kosninga.
Sjálfstæðisflokkurinn hefir óefað
mestar líkur til þess, að verða í
meiri hluta. Á líka að verða það.
Hann er flokkur allra stjetta þjóð-
fjelagsins. Þ. B.
Haraldur Guðmundsson banka-
stjóri ritar allan Jafnaðarmanninn
síðasta. Grein sem heitir „ísafjörð-
ur og Seyðisfjörður" fyllir blaðið
að mestu. Er hún rituð út af
frjettaskeyti til Austfirðíngs, frá
ísafirði, fylt út með langri skýrslu
frá Vilmundi Jónssyni læknf, og
á að hnekkja frjettaskeytinu.
Til þess að sjá megi hvað á
tnilli ber í frásögn skeytisins og
skýrslu Vilmundar, þá set jeg hjer
helstu frásagnir þess og tölur, en
tölur Vilmundar í svigum fyrir
aftan.
Frjettaskeytið hermir að breyt-
ingar á ísafiröi í tíð sósíalista
hafi meðal annars verið þessar:
Skuldir kaupstaðarins aukist úr
160 þús. kr. (260) í rúmlega 700
þús. (739), útsvör úr 137 þús.
(þau ekki nefnd, en áœtlun 169
þús.) í 214 þús. (215). Ný hafnar-
gjöld 30 þús. (ekki talin). Rekst-
urshalli kúabús í árslok 1929
orðinn 41 þús. (1929 ekki nefnt,
en hagnaður á árinu 1930 talinn
3700 kr.). Upp- og útskipunar-
gjöld talin 50 (50) aurar á stk.
Mjólkurverð 50 (50) aurar líter.
Samvinnufjelagið hafi “greitt 2—4
aurum lægra fiskverð en aðrir og
og haldið þess utan eftir 15% af
hlut hvers manns. Skýrsla Vil-
mundar telur frásögnina um fisk-
verðið tilhæfulausa.
Verulega ber þarna á milli um
100 þús. kr. mismun á'Skuld bæj-
arins þegar sósíalistar tóku við, og
trúlegast að þar sje urn missímun
eða misritun að ræða. Hinar töl-
urnar ýmist samhljóða eða mis-
munurinn skiftir litlu máli, og
sumar ekki nefndar í skýrslunni
og því staðfestar.
Jeg mundi ekki hafa gert skeyt-
ið eða grein hins valinkunna
sómamanns Haraldar Guðmunds-
sonur að umtalsefni, ef hann
hefði ekki bendlað mig við málið,
og flokksmenn hans borið það út,
að jeg hafi pantað frjettaskeytið.
Þetta er alveg tilhæfuíaust. Jeg
vissi ekkert um það fyr en það
kom í Austfirðingi og læt mig
efni þess litlu skifta. En hitt skil
jeg, að þeim fjelöguin, H. og V.,
var það kærkomið árásarefni á
mig hjei, og Sigurð Kristjánsson
á ísafirði, þó hvorugur okkar hafi
komið nærri skeytinu, og það
hermi ómótmælanlega rjett frá
þvf sem máli skiftir og líklega
öllu. Mjer þótti aðeins gaman að
vita hvað satt var um fiskverð
Samvinnufjelagsins og símaði fyr-
irspurn til þess manns, sem jeg
þekti sannfróðastan um það mál
á ísafirði. Svarið er svohljóðandi:
„Samvinnufjelag greiddi seinni-
hluta vetrarvertíðar 1930 2—4
aurum lægra en sumir aðrir,
hjeldu auk þess eftir 15°/o af
hlutum samvinnusjómanna, sem
ekki hefir verið borgað“.
Þá er og rjett að skýra frá því,
að Sigurður Kristjánsson er ekki
frjettaritari Austfirðings á fsafirði.
Ef skýrsla Vilmundar og Har.
a!dar er jafnnákvæm um önnur
atriði og fiskverðið og frjettarit-
arann, þá er hún meira en vafa-
söm heimild um mál ísafjarðar.
— Fyrir rúrnum hálfum rnánuði
skýrði ég frá því á fundi hjer, að
jeg hefði farið að veita stjórnrnál-
um athygli rjett fyrir aldamótin,
og þá aðhylst Bendizkuna, síðan
LandvarnarstefiiUna innan Sjálf-
stæðisflokksins, verið utan flokka
síðan sjálfstæðisdeilunni lauk í
bráð við Dani 1918. Síðan hnr'gst
að fjármálastefnu Sparnaðarbanca-
lagsins og íhaldsflokksins, en tal-
ið mig í Frjálslynda flokknum og
og veitt honum v!ð landskjörs-
kosningar, þangað til hann og
íhaidsflokkurinn sameinuöust 1929.
Jeg nefndi andstöðuflokkana líka
á þessu tímabili. Þetta var auðvit-
að alllöng upptalning, en það var
ekki mjer að kenna þó sama
stefnan bæri ýms heiti í 30 ár,
og það 'er líka fjarri því, að jeg
biygðist mín f>rir þessa greinar-
gerð mfna. Kjósendur jafngamlir
mjer, hafa flestir verið í ekki
færri flo kum.
Haraldur temur sjer það mjög
á fundum, að gera andstæðingum
sínum upp orð og setningar, sem
þeir hafa ekki sagt, eða rangfæra
það, og gera sjer svo mat úr.
Þannig fór hann skakt á fundin-