Vikuútgáfa Alþýðublaðsins - 05.06.1929, Blaðsíða 2

1 VIKUÚTGÁFA ALÞÝÐUBLAÐSINS
SILDAREINKASALA ÍSLANDS
hefir nú gefið út reikninga fyrir
fyrsta starfsár sitt. Af því að
niikið umtai hefir orðið um rekst-
ur einkasöluamar, birtáir Verkam.
rekstursreikixinginn í heilu laigi.
Reikningurinn þarf engra skýr-
inga1 við, enda var efnii hans að
mestu áður kunnugt úr skýrslu
P. Ólafssonar framkvæmdar-
stjóra, sem áður hefir verið frá
skýrt ‘hér í blaðinu. Þó skal á það
bent, að kostnaðurinn við sölu
síldarinnar nemur tæplega kr.
1,00 á tunnu, og er þá meðreikn-
aðUr allur starfrækslukostnaður,
gen-gismunur, vextir, umboðslaun
og kostnaður við síld erlendis,
,se:m tæplega mun þó rétt að telja
með sölukostnaði. Áður hafa út-
gerðarmenn talið sölukostnað kr..
1,50 á tunmu. Stmx á fyrsta ári
hefir einkasalan sýnt svona ótví-
rætt yfirburði sína hvað þefta
snertix. Um útkomuna í heild
sinni þarf ekki að fjölyrða. Um
hana hefir verið svo mi'kið rætt
áður. Þegar reiknánguninn var
gerður upp, var búið að grei-ða
út á hverja saltsíldartunnu kr.
24,00, sem svarar til kr. 11,75
fyrir ferska síld á hverja tunnu,
Síðan hefir verið bætt við 60 aur-
um á tunnu, og ekki er búist við.
að það, sem eftir er, verði undir
kr. 1,00 á tmxnu. Er þá ferska
síldin komin í kr. 13,35 tunnan.
Reikningnum fylgir umsögn
endurskoðenda, sem lýsa því yf-
ir, að einka'salan hafi leyst af
höndum það hlutverk, sem henni
var ætlað að vinna. Reikningur-
inn er á þessa leið:
Sambandið við Dani
ob Síb Eggerz.
Sigurður Eggerz hefir látið svo.
senx hann sé eini maðurinn, sem
vilji virpia að fulikomnu sjálf-
stæði landsxns. En það er svo
langt frá þvi, að S. E. frafi nokk-
urn tíma sagt þetta afdráttar-
laust, þvj það er vitaniegt um
hann og ýmsa þá, er mest beigja
sdg um sjálfstæðismálin, að þeir
vilja hafa danskan konung yfir
íslandi. Þessu lýsti S. E. yfir á
fundi,' sem haldinn var vegna
landkjörsins í Borgarnesi í júni
1926. Jón á Hau'kagili sagðist yil'a
láta ísland verða lýðveldi 1943.
en S. E. hljóp franx fyrir aila
ræðunxenn til þess að iýsa yfir
þessu:
Auðvitað höldum við konungs-
sambandinu við Dani áfram
einnig eitir 1943.
Nú hefir hann fengið íhalds-
flokkinn í lið með sér til þess
að viðhalda konungssambandi við
Dannxörku eftir 1943. Um hitt enu
allir sanxmáila, ao segja upp sam-
bandslagasamningnum, og alilir
flokkar hafa lýst þessu yfir á
aiþingi.
Til þess að rifja þetta upp,
er hér á eftir birt ræða sú, er
Héðinn Valdinxarsson flutti í neðr:
deild alþingis 24. febrúar 1928
við fyrirspurn Sig. Eggerz. En
þegar Héðinn sagði, að jafnaðar-
menn vildu ganga lengra og
segja slitið konungssambandiwu,
þá fékk Sigurður Eggerz aðsvif
í stólnunx og ýmist fölnaði eða
roðnaði. Ekki þorði 'haixn að
segja neitt unx afstöðu sína til
þessa í þingimu:
Ræða H. V.
„Ég ætla aö segja hér nokkur
orð fyrxr hönd flokksmanna
minna í tilefni af þeárri fyrtlr-
spurn, sem háttv. Þingmaður
Dalanx. (S. E.) bar fram.
Við getum fallist á svör þatr,
sem hæstv forsætisráðhema (Tr.
Þ.) gaf hv. þm. Dalam., það senj
þau náðu Við getum verið á-
sáttir um það að segja upp samn-
ingnum við Dani, og eins og hér
stendur, að „láta ihuga sem fyrst,
á hvern hátt utanríkismálum vor-
um verði komið fyrir, bæði sem
haganlegast og tryggilegast, er
vér töku;m þau að fullu í vorar
hendur.“ Að þessu leyti erum vér
algerlega samþykkir svörum
hæstv. forsætisráðherra, en vér
vildum gjarna bæta því við, að
vér erum þeirrar skoðunar, að
konungssambandið milli Islands
og Danmerkur eigá að vera slitið
að full-u, þegar það er hægt.
Jafnfranxt vil ég beina þeirii fyr-
irspurn til annara flokka hér á
þingi, hvort þeir séu mér ekki
sammála um, að Island eigi sem
fyrst að verða frjálst lýövaldi.
Eftir sanxbandslögunum er ákveð-
ið konungssamband á máili land-
anna, og stjómarskrá tslands, er
Tekjnr.
Sala: 126455 tn. saltsíld, 3639tn. millisild, 7106V2 tn. magadiegin siid,
810 tn. hreinsuð saltsild, 22792 tn, kryddsíld, 12799 tn. sykursöltuð síld.
Alls 173602 tn, kr. 54S4276 40
Gjald af 4967 tunnum undanþágusild —
Ágóði á tunnu- og salt-verzlun
Starfrækslukostnaður
— 9906 25
kr. 5504182 65
Flutningsgjald . . kr. 145471 17
Sjóvátrygging . . — 6748 00
Kostnaður víð síld erlendis— 13349 72
Söluumboðslaun . . — 55954 69
kr. 221523 58
kr.
kr. 5282659 07
19757 01
8667 28
kr.
11089 80
kr. 5293748 80
GJðld:
Útflutningsgjald og vörugjald ....
Tunnur, salt og fleira, lagt til af einkasölunni
Kostn. við sild innanlands (flokkun, vátr. ofl.J
Undirvigt og aðrar uppbætur . . . kr.
Greitt af síldareígendum .... —
kr.
78148 47
22165 62
Efnarannsóknin
Gengismunur
Vextir . . . .
Matskostnaður
Stariræksl ukostnaður:
a) Laun útflutningsnefndar, endurskoð- enda, framkvæmdastjóra og annara starfsmanna ...... kr. 69333 64
b) símakostnaður innanlands og utan — 16221 32
c) Ferðakostn. utanlands og milli landa — 9704 18
d) —»— Ingvars Guðjónssonar — 5000 00
e) —»— innanlands .... — 695 50
f) Burðargjald — 297 60
g) Auglýsingar — 1104 23
h) Húsaleiga, ljós og hiti .... — 3902 19
i) Prentkostnaður, ritföng 0. fl. — 3057 53
j) Risna —■ 528 65
k) Blöð og timarit — 85 52
1) Afskrifað af innbúi og áhöldum — 142528
m) Sknfstofukostnaður í Kaupm.höfn — 3096 58
Fært í tunnu- og salt-reikning — 114452 22 8667 28
284508 90
134883 27
16966 89
55982 85
3004 81
1692 99
4042 32
39049 35
kr. 105784 94
— 39619 95
— 13206 65
— 4546929 75
— 48076 13
Kr.
Markaðsleitarsjóður, s/-i°/o af kr. 5282659 07
Varasjóður JA °/o af kr. 5282659 07 .
Til síldareigenda.........................
Óskiftar eftirstöðvar..................... —______________________________
5293748 80
Auk óskiftra eftírstððva, kr. 48076 13, er óselt og óafreiknað við reikn-
ingslokin: 2380 tn. af saltsild, 2772 tn. kryddsild, 1428 tn. sykursöltuð
síld, 15 tn. hreinsuð saltsild. 541 tn. magadregin sild, samtals 7136 tn
P. t. Reykjavik, 11. april 1929.
Sildareinkasala íslands: Ingvar Pálmason, Einar Olgeirsson. (Vkm.)
það svo, að æðstu völd eru 1
höndum konungs ásamt þingirux
löggjafarvaldið og framkvænida'
valdið. Hér er þingbundin koi>'
ungsstjórn. Lögin eru borin upP
fyrir konungi, er undirxitar I>au
áður en þau rxá gildi. Hann gerir
samninga við önnur rfki, stefnh
alþingi saman., frestar þvi eða
rýfur það, veitir æðstu enrbætt'
in og getur jafnvel gefið út
bráðabirgðalög. Sé vilji þjóðat'
irxrmr annar en hans í þessuffl
nxálum, heldur hartn þó fuflhn®
rétti sínum, skv. sambandslöguni
og stjórnarskrá. — Það er því
auðsætt, að ekki er hæg-t að
kalla þjóðræði í landinu, á með'
an konungur er yfir okkur, og
enn þá síður svo lengi, senx sá
konxmgur er þjóðhöfðingi anxxai'5'
lands. Landið er konungsrddð fe'
land, en ékki lýðxældið Íslaní)-
Vilja hinir flokkarnir taka höníi'
um saman við oss jafnaðamxem1
til þess að endurreisa lýðvefldið
Island? Ég geri ráð fyrir, að það
verði tækifæri til að svara fov-
I. þingmanni Skagf. (M. G.) við
annað tækifæri þvi, sem hann fóf
að tala um samband daixskra og
islenzkia stjórnmálaflokka. Að
minsta kosti ætti sá hv. þingm-
er hefir, senx ráðherxa, fflotið á
dönskum styrk og dönsku fé frá
dönskunx mönnum búsettuim bét
'og í Danmörku, sem fæst að tafe
um slíkt.
Svarræða Sig. Eggerz.
„. . . Ég þakka sömuleiðb
háttv: framsm. jafnaðarmanna (H-
V.) fyrir skýr svör, og þar st-®'
sá fk>kkur, eins og hinir floíkk'
arnir, hafa tekið ótvíraett i nxálið-
þá er auðvitað allur vafi tekinh
af um afstöðu hans til 6. gr. . ■'
„. . . Hitt atriðið, mn stjórnae'
fyrirkomulagið eftir uppsögninO-
lít ég svo á, að ekki sé hér dl
umræðu, og þó sambandslagá'
samningnum sé sagt upp, þá hef'
-ir það ekki áhrif á konungssam'
bandið."
Þarna er loðnan greinileg hjá
Sigurði.
„Sameininí fIokkanna“.
Kjörsynir Ihatdsins segja frá
vonnm sinnm.
Sigurður Eggerz og Jakob
Möller hafa nú báðir skrifað un1
Bræðinginn nýja. Eru greina5'
þeirra miklu ómerkilegri en grsýo
J. Þ., sérstaklega grein- S. E.
J. M. talar i uppbafi greinar sinnaf
um hina mikiu ánægju, sem sé
með þenna nýja Bræðing „meðxl
þeirra fylgismanna gömlu fflofck'
anna, sem úð þessari samemiög
standa“, bætir hann við. Hefh
honum þá rmnnið í hug fundurinJ1
í frjálslynda félaginu, þar sem
ekki var eintóm ánægja yfir sau1'
einingunni. Annað gleðiefni bjá
J. M. er þingmenskuvonin fy***