Vikuútgáfa Alþýðublaðsins - 27.04.1930, Blaðsíða 1

Mnfttgifa AlnýinMaftsiis
Gefin út af Alþýðuflokknmm.
IV. árgangur.
27. apríl 1930
16. tölublað.
Aiþingl.
10/4.
Fjárlögin.
Þá fór fram 2. umræða fjárlaga
og voru þau afgreidd í gærkveldi
til 3. umræðu.
Meðal breytingatillagna, er
voru samþyktar, voru þær, er nú
skai greina.
Samkvæmt tillögu Erlings Frið-
íjónssyni var ríkistjóminni
heimilað aö ábyrgjast rekstrarlán
íyrir Síldareinkasöluna árið 1931
ú sama hátt og áður og með
sömu skilyrðum. íhaldsliðið alt
tteð tölu greiddi atkvæði gegn
beimildinni.
Eftir tillögu fjárveitinganefndar
e- d. var stjóminni heimilað að
kaupa, — að fenginni reynslu —,
tvær sjóbifreiðar til flutninga á
Holtavörðuheiði og Fagradal.
Ríkarði Jónssyni sé veittur 1500
kr. styrkur til útgáfu myndabók-
ar með listaverkum hans.
Styrkurinn til Stórstúkunnar
var samkvæmt tillögu fjárveit-
inganefndar hækkaður úr 8 þús.
kr. í 10 þúsimd.
Samþykt var að veita lítils-
háttar styrki til sjúkrasjóða
verkamannafélags Akureyrar og
verkakvennafélagsins „Einingar
á Akureyri. —
Þá skal getið þessara lækkana
og niðurskurða á fjárveitingum.
sem samþyktar höfðu verið í
neðri deild og þá var sagt frá
hér í blaðinu.
Styrkurinn til Slysavamafélags
Islands veu lækkaður úr 18 þús.
Ikr. í 14 þúsund og felt burtu það
.ákvæði, að af honum skuli varið
8 þús. kr. tU þess að fullgera
björgunarbátsveg milli Sandgerð-
is og Stafness.
Skáldastyrkurinn til Stefáns frá
Hvitadal var lækkaður úr 2 þús-
Und kr., sem neðri deild ákvað
hann, í 1200 kr. I ár er hann
1000 kr.
Styrkurinn til Jóns Kristjáns-
•sonar nuddlæknis, gegn þvi að
hann veitti ókeypis lækningar
fjóram sinnum í mánuði, og
byggingarstyrkur til HallgrímB-
kirkju í Saurbæ voru báðir feldir
niður úr fmmvarpinu. —
Fjárveitinganefndin eða réttara
8agt meiri hluti hennar hafði
lagt til, að utanfararstyrkur til
Helga Tryggvasonar hraðritara,
til þess að kynna sér hraðritunar-
kenslu og skólamál, yrði feldur
niður; en þegar til atkvæða kom
greiddi enginn atkvæði með til-
lögunni, og var hún feld með
11 samhljóða atkvæðum (en 14
þingmenn em í deildinni). Mun
það vera einsdæmi um tillögu
frá fjárveitinganefnd.
11/4.
Lög.
Vigtun síldctr.
Frv. Erlings Friðjónssonar um
viktun síldar var lögtekið í gær
(í e. d.). Eru lögin eins og frv.
var afgreitt frá neðri deild. Öll
sild, sem seld er bræðsluverk-
smiðjum til vinslu, skal vegin ef
seljandi óskar þess. Mæliker skal
rúma 135 kg. af sild og telst það
verðeining.
Frœdslumálastjórn.
Einnig var frv. um fræðslu-
málastjórn afgreitt sem lög (í n.
d.). Þeir barnakennarar, sem til
þess þykja hæfastir, skulu skip-
aðir kensluprófastar til 5 ára í
senn, og hafi þeir eftirlit með
barnakenslu hver í sínu umdæmi.
Skulu þeir koma þar í hvert
skólahérað a. m. k. einu sinni á
ári, á þeim tíma, sem kensla fer
fram, kynna sér fræðsluástandið
og veita leiðbeiningar. Þeir skulu
senda skólanefnd og fræðslu-
málastjóra árlega skýrslu um á-
standið. Fræðslumálastjóri skal
árlega gefa út yfirlitsskýrslu um
alt skólahald í landinu. — Auk
skólaráðs barnaskólanna skal
vera skólaráð fyrii' héraðsskóla
og gagnfræðaskóla landsins. Auk
fræðslumálastjóra skal vera í því
maður, er félag héraðsskólakenn-
ara kýs, og annar kosinn af föst-
um kennurum gagnfræðaskóla í
kaupstöðum.
Hvortveggju þessi lög öðlast
gildi þegar við staðfestingu
þeirra.
Nedri deild.
Einkasala á tóbaki.
Frv. um einkasölu ríkisins á tó-
baki var afgreitt til efri deildar
gegn atkvæðum ihaldsmanna og
Ben. Sv.
Gagnfrœðaskólar.
Frumv. um gagnfræðaskóla í
kaupstöðum var afgreitt til 3. um-
ræðu. I frv. var upphaflega það
ákvæði, að stjórninni skuli heimilt j
að taka lán til þess að greiða
rikishluta byggingarkostnaðar
gagnfræðaskóla í sveitum, eftir
því, sem þörf krefur og árlegar
fjárveitingar hrökkva ekki til. Er
það nauðsynlegt til þess að
skólabyggingarnar þurfi ekki að
dragast vegna þess, að á tillagi
ríkisins standi. Þessi heimild var
feld úr frv. í efri deild, en nú
setti neðri deild hana inn aftur.
Pétur Ott. einn var á móti því og
Einar á Geldingalæk greiddi ekki
atkvæði við nafnakall.
„Sóknargjöld“ utankirkjumanna.
Frv. um að leysa utankirkju-
menn undan þeirri kvöð að
gjalda „sóknargjald“ til háskólans
kom til 2. umræðu í gær. Lauk
henni þannig, að frv. var felt
með 14 atkv. gegn 7.
„Ellistyrktar“-sjóösfrumv. svo
nefiida fór til 2. umræðu (í síð-
ari deild) og til fjárhagsnefndar.
Ejri deild.
Þar var frv. um einkasölu á út-
varpstœkjum afgreitt til 2. um-
ræðu (í síðari deild) og til fjár-
hagsnefndar.
1 annan stað var frv. um fram-
lengingu verðíollsins vísað nefnd-
arlaust til 2. umræðu (einnig í
síðari deild).
19/4-
Þingsáhjktun um lœkkun vaxta.
I gær gerði neðri deild alþing-
is svofelda þingsályktun.
Neðri deild alþingis ályktar að
skora á stjórnina að Roma því til
leiðar, að vextir bankanna og
annara lánsstofnana verði lækk-
aðir hið bráðasta.
Lög.
Skráning skfpa.
Tvenn lög vom afgreidd í gær
(í n. d.). önnur em um skrán-
ingu skipa. Skráningin verði eft-
irleiðis framkvæmd i skrifstofu
skipaskoðunarstjóra, en hingað til
hefir hún farið fram í fjármála-
ráðuneytinu og verið að miklu
leyti ígripa- og auka-vinna.
Breytingin er gerð til þess, að
skráningin komist í viðunandi
horf. — Lögin öðlast gildi 1. júli
n. k. '
Laun Ijósmœdra.
Hin lögin, er afgreidd voru í
gær, em um laun ljósmæðra. Var
frv. stjómarinnar samþykt ó-
breytt. Samkvæmt því verða
launin frá næstu áramótum þann-
ig: 1 umdæmum, þar sem íbúar
em 300 eöa færri, 300 kr. byrj-
unarlaun. Þar, sem íbúarnir em
fleiri, hækki launin um 10 kr.
fyrir hverja 50 menn, sem em
fram yfir 300. í kaupstöðum, þar
sem ljósmæður eru tvær eða
fleiri, skal deila íbúatölunni jafnt
milli þeirra-og reikna launin þar
eftir, en byrjimarlaunin mega þó
aldrei fara fram úr 1000 kr. á
ári. Laun ljósmóður hækki um
50 kr. eftir 5 ár og um aðrar 50
eftir önnur 5 ár. Á launin sé
greidd dýrtíðamppbót eftir sömu
reglum og gilda um starfsmenn
ríkisins. Sé hún greidd- af sömu
aðiljum og launin. — Lengra
varð ekki um þokað til hækk-
imar launanna.
Sameinað ping.
Forsætisráðherra flytur þings-
ályktunartillögu í sameinuðu
þingi, um að þingið veiti sam-
þykki sitt til þess, að fundum
alpingis verði frestad frá siðari
hluta þ. m. til 26. júní. (Þing-
vallaþinghald á þúsund ára af-
mæli alþingis.)
Nedri deild.
Midunarvitar.
í gær var skotið á fundi í
sameinuðu þingi og ákveðin ein
umræða um þingsályktunartillögu
Alþýðuflokksfulltrúanna um nijfg
kjördœmaskipun og ein umræða
um tillögu þá, er nú var sagt
frá.
Sjávarútvegsnefnd n. d. flytur
þingsályktunartillögu um að
skora á stjómina að láta fara
fram rannsókn á því, hvar hent-
ugast sé að setja upp miðunar-
vita á ströndum landsins og um
stærð vitanna og að undirbúa
byggingar þeirra og ljósvita, þar
sem þá vantar, „svo sem fært
þykir og vitagjald hrekkur til
meðan á byggingu stendur". Seg-
ir svo í greinargerð fyrir tillög-
unni: „Á síðari árum hefir mjög
fjölgað miðunarvitum hjá grann-
þjóðum vorum, einkum með
ströndum Norðursjávarins, og
virðast þeir veita sjófarendum
miklu meira öryggi í vetrarhríð-
um en nokkur önnur bjargarráð-
stöfun, sem enn er fundin. Sama
má segja um þá litlu reynslu,
sem hér er fengin um miðanir
frá Dyrhólavita og loftskeyta-
stöðvum til samanburðar. Ber
farmönnum saman um það, að
þau. fást nú bezt.“
Um tillöguna var ákveðin ein
umræða.
miðunin sé yfirleitt nákvæm og
tækin nær óyggjandi, eins og
Fjáraukalög fyrir árin 1928 og