Vikuútgáfa Alþýðublaðsins - 26.05.1931, Blaðsíða 2

2
▼nnJTJTGATA ACÞTÐUBLAÐSINS
Dr. Wegener varð útí.
-.. ■ 18. maí.
Hundasleðaleiðangur, er gerður
var út til að leita að dr. Wegener
og fjórum félögum hans, fann
þrjá þeirra á lífi og vel á sig
komna inni á jöklinum. En dr.
Wegener var þar ekki. Hafði
hann lagt af stað með einum fé-
laga isínum, Grænlendingnum
Easmus, og ekkert til þeirra
spurst síðan, og er talið víst,
nð þeir hafi farist af bjargar-
skorti eða orðið úti. Munu þeir
Wegener og Rasmus hafa ætlað
að reyna að komast til bygða,
þar sem Wegener mun hafa vit-
að, að vistirnar voru ekki nógar
handa þeim öllum yfir veturinn,
og hefir því heldur viljað leggja
út í tvísýnuna.. Er þetta mjög í
samræmi við það, sem Jón frá
Laug hefir haldið fram. F>ess má
geta, að Grcenlendingurinn Ras-
mus var hið mesta karlimenni.
Ekki verður séð af fregninni,
sem hingað hefir borist um þetta,
hva'ðan för þessi á hundasleöum
hefir verið farin, en teljast verður
liklegt, að leiðangur þessi sé frá
aðalbækistöð Wegenersleiðang-
ursins, sem er við jökulröndina.
Menn þeir, er björguðust, voru
dr. Georgi, dr. Löwe og dr.
Sorge. Einn þessara manna, dr.
Georgi, er vei kunnur hér í
Reykjavík og á hér rnarga vini.
Mátti oft sjá hann hér í Laugun-
um, þegar hann dvaldi hér.
Dr. Wegener var heimskunnur
vísindamaður og höfundur hinn-
ar svo nefndu Landaflutninga-
kenningar. En samkvæmt henni
er Island að færast vestur á bóg-
inn og færist að meðaltali nokkra
cm. á dag eða um 14 metra á
ári. Ekki nemur þetta þó meiru
en því, að ísland hefði sam-
kvæmt þessu átt frá landnámstíð
að flytjast álíka vegalengd eins
og héðan og upp að Kolviðar-
hóli.
Lík dr. Wegeners fundið.
Berlín, 20. maí. LfP.—FB.
,Acht-Uhr-Blatt“ birtir þá fregn.
að lik Wegeners prófessors hafi
fundist á Grænlandsjökli. Hefir
Wegener orðið þar úti.
Kaupmannahöfn: Staðfesting
hefir fengist á því frá Grænlandi.
að það er rétt, að lík Wegeners
hefir fundist. Enn fremur að ver-
iö sé að flytja það til bygða, en
eigi getið um hvert.
Ekki er heldur getið urn hvort
lik Grænlending^ins, er með hon-
um var, hefir fundist.
Pað var 8. maí, að hundasleða-
leiðangurinn, er gerður haföi ver-
ið út frá vesturrönd íssins, komst
inn að ísmiðjustöðinni, og um
sama Leyti komst annar mótor-
sleðinn þangað. Leið þeim Ge-
orgi, Sorge og Löwe þar sæmi-
lega, og vissu þeir ekki frekar en
dr. Weiken og aðrir komumenn,
hvort Wegener væri á lífi, e*
hann hafði skilið við þá fyrir
rneira en 6 mánuðum.
Eins og áður hefir verið skýrt
frá hér í blaðinu er ísmiðjustöðF
in á miðjum GrænLandsjökli,
eða viðlíka langt frá jökulrönd-
inni og úr Reykjavík austur á
Langanes. Stöð sú er í 3000 metra
hæð (meira en þreföld hæð Esj-
unnar). Aðalstöð leiðangursins
er á vesturbrún jökulsins, um 100
km. frá Umanakþorpi. Hafa þar
verið i vetur 12 eða 13 nmnns.
Einn þeirra er Guðmundur Gísla-
son (frá Eyrarbakka).
Aðalstarf Jóns frá Laug, er í
gær lagði af stað til Grænlands,
verður að koma vistum upp
Quaqamaruj úo( Kama rú júk)-skríð-
jökulinn upp á meginísinn, til
viðurværis leiðangursmönnum, er
munu dvelja þar til hausts.
Norðurfararskip ferst.
Norska selveiðaskipið „Ishavet",
sem stundað hefir vei&i á þessu
vori norður af Hvítahafinu, var
11. apríl búið að fá 3000 seli og
bræða af þeim 60 smálestir af
spiki. En þenna dag rak á norð-
austan veður og kom þá ákaft
skrúf í ísinn, og kom stórt gat á
skipið á bakborða í hásetaklefan-
um, og féll þar inn sjór kolbiár.
En brátt lyfti ísinn skipinu svo
hátt, að ekki kom meiri sjór inn
í bili. Reyndu skipverjar að
bjarga úr skipinu yfir á ísinn og
tókst það að nokkru leyti, og
bjuggu þéir um sig á isnum.
Var þar all-svalt, því 15 stiga 1
frost var. Daginn eftir greiddist
úr ísnum, en ekki þó úr jökunum,
sem voru kringum „Ishavet".
Kom annað selveiðaskip nú á
vettvang, sem var „Hjelmen" frá
Tromsö, en ekki gat það hjálp-
að neitt þarna, og þegar greidd-
ist úr isnum kringum „Ishavet“
sökk það og um leið fór mestur
hluti af því, sem búið var að
bjarga úr skipinu, i sjóinn, en
skipverjar björguöust yfir í
„Hjelmen*. Var það skip eftir
þetta nærri mánuð í ísnum, en
kom til Tromsö 7. maí með skip-
brotsmennina.
Kyrstaða og atvinnuleysi
eða
verklegar framkvæmdir.
Áætlnnarskekkjan mikla afhjúpnð.
í nefndaráliti Haralds Guð-
mundssonar á síðasta alþingi
gegn niðurskurði verklegra fram-
kvæmda ríkisins næsta ár segir
svo (sjá enn fremur á næstu
síðu):
„Til þess að gefa nokkra hug-
mynd um, hversu stór sá hópur
er, sem á atvinnu sína undir því,
að eigi verði feldar niður verk-
legar framkvæmdir, skal hér bent
á nokkrar framkvæmdir síðustu
ára:
Þessi stórhýsi hafa verið reist
eða fullgerð: Laugarvatnsskóli,
Reykjaskóli, Reykholtsskóli,
landsspitali, . landssímastöð, út-
varpsstöð, ArnarhváLl, þjóðleik-
húskjallari, síldarbræðslustöð,
vinnuhælið.
Við þessar byggingar hafa þús-
undir haft vinnu. Nú er þeim
sagt að fara.
Til nýbygginga vita, hafnar-
gerða, bryggjugerða, lendingar-
bóta o. þ. h. hefir á síðustu
þi'emur árum verið varið úr rik-
issjóði yfir 1200 þús. krónum eða
yfir 400 þús. kr. á ári. Á móti
þessum fjárhæðum hefir verið
Lagt stórfé annars staðar frá.
Hundruð manna hafa haft at-
vinnu við þetta. Nú á að vísa
þeim öllum burt.
Til nýrra símalagninga og við-
bóta og viðhalds símanna hefir
þessi sömu ár verið varið yfir
1800 þús kr., eða yfir 600 þús.
krónur hvert árið. Það var at-
vinna fyrir mörg hundruð manna.
Nú er hún af þeim tekin.
Stórfé hefir verið Lagt til fram-
kvæmda í Flóanum, auk sjálfr-
ar áveitunnar. Vegir hafa verið
gerðir, tvö mjólkurbú reist o. fl.
o. fl. Nú er þar ekki atvinnu að
fá.
Til vegamála hefir ríkissjóður
á þessum þremur árum lagt um
5 Vs millj. króna. Árið 1929 unnu
verkamenn yfir 130 þús. dags-
verk við þau störf. Árið 1930
hefir dagsverkatalan líklega veí-
ið 140—150 þús. a. m. k., eða
sem svarar óslitinni 6 mánaða
vinnu fyrir 1000 manns. Á þvl
ári var varið til vegamála um 2
rnillj. og 60 þús. kr., þar af helm-
ingnum án þingheimildar. Öllum
þeim fjölda verkamanna, sem
unnið hafa að þessum störfum,
langflestir fyrir óhæfileg sultar-
laun, á nú að vísa burt, samtim-
is því sem atvinnurekendur draga
úr atvinnurekstrinum.
Slíkt væri hin mesta óhæfa.
Og engin þörf knýr til þessara
ráðstafana; síður en svo. Tekjuá-
ætlun stjórnar og meiri hlutans
er svo „varleg“, að bersýnilegt
er, að hún er alt of lág, ef ekki
er gert ráð fyrir, að alt fari hér
í kalda kol.“
Þá bendir H. G. á, að í fjár-
lagafrumvarpinu áætlaði stjórn-
in „tolla- og skatta-tekjur ársins
1932 að eins 8,7 millj. króna. Er
það nærri 4 millj. lægra en þess-
ar tekjur urðu síðastliðið ár,
samkv. yfirliti stjórnarinnar, og
31/4 millj. króna lægra en meðaÞ
upphæð þriggja síðustu ára."
Samkv. tillögum H. G. áttu þess-
ir tekjuliðir að hækka um 1 7*=
millj., og voru þeir þó nærri 2
millj. undir meðallagi.
Tekjur af ríkisstofnunum áætl-
aði stjórnin 925 þús. kr. lægri
en árið 1930 og 405 þús. kr.
lægri en meðaltekjur þriggja síð-
ustu ára. En reynslan hefir sýnt,
að tekjur pósts og síma fara
jafnt og ört vaxandi. Samkv. til-
lögum H. G. voru þessar tekjur'
þó áætlaðar 180 þús. kr. lægri en
meðalupphæðin og 600 þús. lægri
en 1930. — Þannig var áætlun
H. G. sérlega gætileg. Á upp-
hæðunum munar þó svona geysi-
miklu frá áætlun stjórnarinnar.
Með því að leiðrétta þannig
tekjuáætlunina sannaði H. G., að
skrafið um það, að ekki yrði
komist hjá því að skera niður
verklegar framkvæmdir ríkisins,
var að eins ósvífin blekkingartil-
raun, — bandalagsblekking í-
haldsflokkanna beggja við þjóð-
ina.
H. G. lagði einnig til, að skóla-
gjöídin væru feld niður, en kon-
ungsmatan væri hins vegar
greidd í 60 þús. íslenzkum kr.,.
en ekki i 60 þús. clönskum kr.
eins og stjómin vildi vera láta
og bæði íhöldin með henni, en
gengismunurinn á kóngsmötunnf
slagaði næstum upp í það, sem
skólagjöldin voru áætluð.
Fátæka nemendur og aðstand-
endur þeirra munar um minna
en 150 kr. árlegan skatt á nám-
ið. Kóngsmötuna ber hins vegar
að sjálfsögðu ekki að greiða eft-
ir erlendu gengi fremur en aðr-
ar upphæðir í íslenzkum lögum.
Næst verður skýrt frá tillög-
um H. G. um fjárveitingar til
verklegra framkvæmda á árinu
1932.
Þegar lík ðr. Weoeners fanst.
Khöfn, 21. maí. U. P. FB. Leit-
armenn fundu lík dr. Wegeners
um 120 mílur frá vesturströnd-
inni. Sáu þeir á skíði hans upp
úr snjónum. Líkið var vafið feldi
til flutnings. Ætla menn, að dr.
Wegener hafi látist af hjartabil-
un. Engin skjöl fundust á hon-
um og ætla menn því, að félagi
hans, Grænlendingurinn Rasrnus,
hafi haldið áfram eftir and-
Lát hans, en enn er ekkert nán-
ara komið í ljós um afdrif hans.