Alþýðumaðurinn - 01.08.1950, Blaðsíða 2

8
ALPÝÐUMAÐURINN
Þriðjudagur 1. ágúst 1950
Attnrhaldið í allri sinoi
dírd.
Allir eru sammála um, að síðan
1938 haíi aldrei jafn lélegt atvinnu-
ár komið yfir akureyrska verka-
menn og nú stendur yfir.
í vetur gengu margir tugir manna
alvinnulausir og ganga enn, þótt
þeim fækkaði nokkuð þegar síldar-
skipin fóru á veiðar. j
Ekki er það þó svo, að ekki liggi j
næg verkefni fyrir, sem kalla á hin- |
ar starfandi hendur, ef sofandahátt- .
ur og skortur á framsýni þeirra |
manna, sem bærinn liefir valið til að
sjá um framkvæmdir, slæðu ekki
eins og vofur í vegi fyrir öllu fram-
taki, ef á því skyldi bóla.
Við höfum ekki færri en þrjá
verkfræðinga, fjóra stórverksljóra
og tvo til þrjá aðra minni til að
stjórna þeim 25—30 verkamönn-
um, sem bærinn hefir skrúfað
sig til að hafa í vinnu síðan á vor-
dögum, svo að ekki vantar höfuðin,
bæði vitur og glæsileg, en hvað hafa
þau að segja atvinnulausum verka-
mönnum? Jú, svörin eru ú reiðum i
höndum. Það vantar sprengiefni.
Það vantar tjöru Það vantar sem-
ent. Það vantar trjávið. Það vantar
vatnsleiðslurör. Það vantar efni í
raflagnir. Yfirleitt allt, sem þarf á
að halda til sómasamlegs reksturs
hæjarvinnunnar. Þar er yfirleitt
ekkerl handbært nema möl og sand-
ur frá „Möl og sandi h.f.“, enda er
það óskabarn sumra forustumanna
bæjarmálanna, þó bærinn sé látinn
eiga meirihlula hlutafjárins til að
geta komið tapinu að meirihluta á
hann, þegar um hallarekstur er að
ræða, en hærinn er aðalviðskipla-
vinur fyrirtækisins eins og þeir, sem
um göturnar ganga og aka reka sig
oftlega á.
Síðastliðinn sunnudag var óvenju
mannmargt úti við nýju hafnar-
mannvirkin á Tanganum. Fólkið
lagði leið sína þangað úteftir til að
sjá einn togara bæjarins kominn
upp á lana. Og fólkið gladdist yfir
þessum fágæta og óvenjulega lífs-
votti í starfssögu Akureyrarbæjar.
Auðvitað var þetta minnsti togari
bæjarins. Þótt bæjarafturhaldinu
hefði ekki tekizt að drepa í fæðing-
unni þann stórhug af framtaksþrá
bæjarbúa, sem bundnar eru við
þessi mannvirki, hafði því þó tekizt
að lama þau með því að kaupa til
þess „járnarusl“, sem Reykvíkingar
voru húnir að kasta frá sér, í stað
þess að fá ný og fullkomnari tæki,
sem væru nothæf með þarfir fram-
tíðarinnar fyrir augum. Þess vegna
þurfa stærri togararnir að leita hurt
til aðgerða.
En það var fleira en „Jörundur“-
uppi á landi, sem fólkið sá þarna
ytra. Það sá líka nienjarnar frá rétt
einu fyrirtækinu með Steinsens-
svipnum, sem rokið var í um hávet-
urinn, þegar vilað var að tíðarfarið
myndi stöðva framgang þess, og
enginn .hefir litið við síðan. Gísli
Kristjánsson er manna viljugastur
og hélt að það ætti við hér á Akur-
eyri að framkvæma það, sem hon-
um var falið að gera. Hann lióaði
því saman nokkrum mönnum og hóf
undirbúning undir byggingu lillu
dráttarbrautarinnar, enda var um
aðkallandi verk að ræða. Þarna var
grafin rás til undirbyggingar hraut-
arinnar og útbúin fyrir steypuna.
Og síðan ekki söguna meir, nema
hvað bæjaryfirvöldin brugðust við
liart og títt og sögðu Gísla upp starfi
hans hjá bænum fyrir — að því er
Á síðastliðnum vetri sendi ís-
leiidingasagnaútgáfan frá sér nýja
útgáfu af Eddunum. Eru Eddukvæð-
in í tveimur hindum, en Snorra-
Edda í einu. Enn fylgir fjórða hind-
ið, sem eru Eddulyklar. Ilefir Guðni
Jónsson magisler annazt útgáfu
þessa.
Ekki þarf að fjölyrða um hók-
menntalegt gildi Eddanna, þær hafa
um langan aldur verið viðurkennd-
ar meðal frémstu verka heimsbók-
menntanna. Engu að síður hafa þær,
eða einkum Eddukvæðin, sem venju-
lega eru nefnd Sæmundar-Edda,
verið minna kunn íslenzkri alþýðu
en allur þorri annarra fornrita
vorra. IJversu lítið almenningur hef-
ir lesið Sæmundar-Eddu, hefir staf-
að af tveimur meginástæðum, í
fyrsta lagi er kveðskapur að öllum
jafnaði óaðgengilegri aflestrar en
óbundið mál, einkum forn kveðskap-
virtist — það eitt að gera þessi
„skammheil" af sér, að láta grafa
þessa rás. Nú er rásin fallin saman
á pörtum og verkið ónýtt. Og fólk-
ið tók líka eftir því, að skjólgarður-
inn norðan við mannvirkið er að
verða skörðóttur, því að honum hef-
ir ekkert verið haldið við, hvað þá
að hann hafi verið framlengdur eins
og fyrir löngu hefir verið ákveðið.
Og aðspurður gaf dráttarbrautar-
stjórinn þær upplýsingar, að rásin
inn í dokkina væri of grunn um tvö
fet, til þess að fara þar inn með skip,
sem dráttarbraulin réði þó við að
taka á laud.
Nú er litla dráltarbrautin ætluð
til að taka upp smærri skip og því
aðkallandi að fá hana gerða. Og
efni í hana fyrirliggjandi. Mun
hafnarnefnd hafa farið fram á það,
að þetta yrði gert, en ekki bólar þar
ytra á neinu, sem bendi í þá átt að
þetla eigi að gera í sumar. En
máske þarf hærinn að bæta nokkr-
um verkfræðingum og verkstjórum
við sig, og nokkuð fleiri tugir verka-
manna að ganga atvinnulausir um
hásumarið, til þess að ráðist verði í
þessar feikna framkvæmdir, enda
mundu þær verða til þeirrar „óham-
ingju“ fyrir hæinn að auka atvinnu
við dráttarbrautina, en þess má aft-
urhaldið í bæjarstjórn ekki hugsa
til, að því er virðist.
ur, en þar við bætist og, að hin eina
útgáfa Eddukvæðanna, sem gefin
hefir verið út hér á landi, Útg. Finns
Jónssonar í íslendinga sögu safni
Sigurðar Kristjánssonar, var af út-
gefanda gerð óþarflega óaðgengileg
vegna fornlegrar stafsetningar og
breytinga, til að fella kvæðin inn
undir lýtalausar bragreglur. Skýring-
ar voru einnig af skornum skammti,
svo að öllu var til skila haldið, að
menn fengju skilið kvæðin til nokk-
urrar lilílar. Snorra-Edda eða goð-
sagnahluti hennar hefir ætíð verið
miklu aðgengilegri.
í þessari nýju útgáfu, er ritháttur
Eddukvæðanna færður nær nútíma-
máli, svo að fyrir þá sök eina eru
þau nú litlu óaðgengilegri aflestrar
en nútímaskáldskapur, en við bætist
og, að í Eddulyklunum er orðasafn,
þar sem skýrð eru torskilin orð
heggja Eddanna. En Eddulyklarnir
hafa fleira að flytja. Þar er alllang-
ur inngangur, þar sem í stuttu máli
er gerð grein fyrir aldri, uppruna
og heimkynnum kvæðanna í heild.
Síðan er hvert einstakt kvæði rakið,
gerymd þess í handritum, sagt frá
efni þess, aldri, heimkynni og hrag-
arhætti. Léttir þessi inngangur svo
lestur kvæðanna, að með notkun
orðasafnsins mega þau nú kallast
léttur lestur hverjum fullorðnum
manni. Og engan iðrar þess að lesa
Eddukvæðin. Sá, sem einu sinni
byrjar að kynnast þeim, hefir eign-
azt þar förunaut, sem ekki bregzt
honum, á hverju sem gengur um
hókmenntasmekk eða bókmennta-
tízku.
Þá flytja lyklarnir einnig skrá yf-
ir kenningar og heiti Snorra-Eddu
og skýringar vísna þar, og að lok-
um nafnaskrá yfir báðar Eddurnar.
Eru lyklar þessir hið mesta þarfa-
þing til að létta leslurinn og opna
lesandanum aðgang að þessum dýr-
mætu fjársjóðum fornhókmennta
vorra.
Það er á færi fræðimanna einna í
þessum efnum að dæma um vísinda-
gildi þessara lykla, en í leikmanns-
augum eru þeir hin mesta hókarbót,
og þeir eru gerðir fyrir almenna les-
endur, svo að þeir fái notið þessara
bóka.
Eddurnar eru fjórði bókaflokkur-
inn, sem Islendingasagnaúigáfan
lætur frá sér fara. Áður eru kornnar
íslendinga sögur, Sturlunga og
Biskupa sögur og þrjú bindi Ridd-
arasagna. Hefir útgáfan með þessu
unnið hið mesta þjóðnytjastarf, því
að öllum þessum bókum er það sam-
eiginlegt, að þær eru handhægar,
snotrar og laða lesandann að bókun-
um, auk þess sem verði er mjög í
hóf stillt. líáðgert mun vera að
halda áfram útgáfu fleiri fornrita,
þótt enn muni eigi vera ákveðið til
fulls, hvað út verði gefið. En allt um
það, með því sem þegar er komið á
markaðinn, hefir íslendingasagna-
útgáfan þegar tekið sess sem eitt hið
þarfasta útgáfufyrirtæki landsins.
Steindór Steindórsson
jrá Hlöðum.
Allsherjaratkvæðagreiðsla
um uppsögn samninga fer frarn
þessa dagana í Verkamannafélagi
Akureyrarkaupstaðar. — Er mikil
nauðsyn á, að verkamenn taki allir
þátt í atkvæðagreiðslunni og hrindi
einhuga árás afturhaldsins á kjör
þeirra.
IJalldór Friðjónsson.
Ný EddnUtgáta