Víðir - 04.10.1933, Síða 2

v i m i r
aDiMr>
Kemur út einu sinni í viku.
Ritstjöri-:
MAGNÚS JÓNSSON
Afgreiðslumaður:
JÓN MAGNÚSSON
Sölvangi.
Sími 58. Pósthólf 4.
annan hátt sekir um bannlaga-
bmt, — ‘Og jafnvel hið háa Dóms-
málaráðuneyti leyfir allra mildi-
iegast, að bannlögin séu brotin
rétt við nefið á þvi. —
Áuk alls þessa, er áfengislög-
gjöfin frá upphafi til enda eitt
rsfin hneyksli, þjóðinni til hinnar
megnusfcu vanvirðu. — Dóm-
stölarnir eru öðru hverju að dæma
einn og einn bruggara eftir þessari
vifclausu löggjöf — en gallinn er
sá, að <það er aðeins örlítill hluti
lögbrjótanna. sem þannig <næst tii,
því það er vitaðmál, hversu <auð-
veit' það -er að fara í kringum
bannlögin, þrátt iyrir allar þær
þusundir króna, sem rikiasjóður
ver árlega til þess að framfyigja
þeim. •—
iSiðfarðilega séð er það líka
helviti hart, þegar t. d. bláfátæk-
ir barnamenn eru dæmdir fyrir
að brugga landa, kannske handa
sór og kunuingjunura sínum —
meðan djöldi manna rekur vín-
söiuií stórum stíl, opinberlega og
unair .verndarvæng áfengislöggjaf-
aiinnar. — Er það ekki vitlaus
iöggjöf og andstyggileg, sem heimt-
ax ,t. d. Hallgiim frá -P6Íli í stein-
inn fyrir það, að á honum hvílir
grunur um landabruggun — með-
an lyfsalarnir í landinu seija
óáreittir „lampa* í tonnatali, og
meðan Jóhannes á Borg selur
opinberlega „spanjöla" .fyrir hundr-
yð .þúsunda króna árlega?!
Mörg dæmi mætti enn nefna
gf öllum þeim ósóma, sem blómg-
ast hefur í skjóli bannlaganna.
Það má þvf draga ýmsar ófagrar
áiyktanir um, .hvað babnið hafi
gert að verkum. .
Menn hafa komist upp á það
að virða að engu lög landsins, því
vitanlegt er, að áfengislöggjöfin er
þverbrotin á öllum tímum, alls-
staðar á landinu. Petta útaf fyr^
ir sig getur haffc mjög illar og
víðtækar afleiðingar. Pegar menn
virða ,þtssi ,lftg að vettugi og fara
að engu eftir Jþeim, hví gæti ,þá
eigi farið á aama veg um 'ónnur
lög liandsins? fetta getur bein-
línis stuðlað að því að koma inn
bjá mönnum þeirri óheillaiíku
skoðun, að óll lög landsins seu
einskis virði — og því að engu
höfð.
Mér er víst óhætt að fullyrða,
aí drykkjuskapur hafi ekki minnk-
að síðan bannlögin gengu i gildi.
Jafnvel að hann hafi aukist a. m.
k. meðal barna og kvenna, eins
og’eg nefndi fyrr, i sambandi við
Spánarvínin. — Auk þess að vera
•einakisnýt, hafa bannlögin 'bein-
línis og óbeinlínís komið marg-
viölegri spillingu inn í þjöðlífið.
Þetta er næsta sorglegur saun-
leikúr, að svo skuli hafa tekist
til um þessi lög, sem fjölmargir
góðir menn vonuðu að frelsa
mundu þjóðina frá ejnu andstyggi-
Sá maður sem tekur jörð, getu-r
líka fengið nóg land til ræktunar
og beitar, ef hann hefir peninga til
að kaupa bletti af þeim sem þá vilja
selja. En jarðirnaT eru jafn snauð-
ar af landi eftir sem áður, ’túnin
eru búin að missa alla möguleika
til að stækka nokkurntíma, frá
þvi sem nú er.
Eg hélt því einnig fram að
jarðarafgjaldið ætti að hækka um
helming eða alt að þri. Petta
staðfestist líka með bréfi ráðherra>
og Linnet Begir sjálfur: „Eg stakk
upp á leigunni '100—150 kr.“ Eg
sé þö ekki annað en, að það geti
einnig staðist sem eg hélt fram,
að eignirnar verði verðlausar.
Þá segir Linnet einnig; „Yitan-
lega geta menn ekki búist við
að jarðarleígan haldist óbreytt þar
sem altaf er verið að hækka
lóðargjöld annarstaðar áEyjunni".
Ef jarðirnar ættu að halda þeirír
stærð, sem þær hafa nú, þá gæti
það talist sanngjarnt að leigan
hækkaði við næBtu ábúendaskifti,
en þegar á að rýja jörðina að öllu
beitar- og ræktunarlandi, þá sé eg
ekki að margt geti verið ÓBanu-
gjarnara, en að hækka ieiguna
um helming. Eða gæti nokkrum
fundist það sanngjarnt að greiða
400 kr. í leigu fyrir hálíann
„Tindastól", en hafa okki greitt
nema 20C kr. fyrir hann allann?
Eg vil svo bara spyrja: Hvað ætl-
ar ráðherrann (því Linnet segir,
að þessar ráðstafanir séu frá hon-
um) að gjöra til að tiyggja það
að húseignir bænda verði ekki
verðlausar ef enginn vill takajarð-
irnar með þessum skilmálum,
sem hann setur?
Um þennan hektara, sem vant-
ar á land Þorlaugargerðis, þarf
ekki mörgjoið. Linnet Begist „tvisv-
ar hafa látið mæla landið" og er
það rétt. En eg held aö kýrnar
hafi verið alveg jafn saddar eða
svangar fyrir þessum mælingum,
úr því viðbót við landið hefir eng-
in komið. Eg hef ekkert látið í
ijósi hvar þessi hektari væri, en
eg veit hann er einhverstaðar ef
hann hefir verið á kortinu og
og korfið verið ‘rétt.
Þá segir Linnet: „Eg hof aldr-
ei stungið uppá nokkurri lóðar-
hækkun í Vestmannaeyjum". í
þessari grein er hann þó nýlega
búinn að segja, að jarðarleigu hafi
hann „stungið uppá að hækka í
100—150 kr. og virðiat .það all
legasta böli mannkynsins, — of-
idrykkjunni. —
(í þe«sum :hluta greinar minn-
ar hefi eg reynt að iýsa árangri
bannlaganna. I næsta blaði mun
eg leytast við að benda á leiðir
þær, sem eg álít heppilegastar í
tþessu máli). —
Framh.
Á, G,
verulegt, <þegar þess er gætt, að
fyrst á að taka alt ræktunar- og
heitarland buTtirá jörðinni. Hvern-
ig Linnet ætlar að skýra það,
„að ríkiBsjóður beri hallann„ —
að því er virðist af of lágu-m
lóðargjöldum hér ií Eyjum — |get
eg ekki skilið. En ef það er svo
að halli ríkissjóðs stafi af þessu,
þá furðar mig ekki að ráðherra
reyni að „slá sér upp“, með því
að hækka lóðargjöidin jafnvel um
helming, mjólka og mjólka með-
an nokkurt líf sést í Eyja kúnni-
Liunet kallar fyrii grein mina
„frumhlaup" og „órökstuddan
• kjáfthátt". Mér ifinst nú þessi dóm-
ur hans álíka og flestir aðrir, sem
eg hef séð eða heyrt. Pá kemst
Linnet að þeirri niðuratöðu að
Þorsteinn Vígluhdsson og ísleifur
Högnason hafi „spúð" einhverju í
mig.
Sannleikurinn er nú sá að Þor-
stein hefi eg aldrei séð, eða heyrt
tala og ísleif hef eg ekki séð eða
talað við í 6—7 ár. Annars get
eg, huggað Linnet með því, að eg
hef ósköp líkt áiit á þeim sem
pólitískum leiðtogum og Linnet
sem umboðsmanni.
Hitt er annað mál, að sem
maður, hafir Linnet reynst mér
ágætlega og fyrir l>að er eg hon-
um þakklátur.
Eg gat þess rétt í upphafi, að
eg hefði ástæðu til a,ð álíta að,
allar tölur, sem Linnet hefði birt
í .skrifum sínum væru ekki sem
réttastar. í grein, sem hann skrif-
aði í „dngjald" 27. nóv. 1932, birt-
ir hann margar töiur, sem hann
segist taka úr grein eftir Öigurð
búnaðarmála8tjóra. Eg vil þyj
taka það Tram strax, að Linnet
á ekki sök á þó þessar tölur séu,
að mlnu áliti, ekki réttar en hann
hefir notað þœr að því er viiðist
til að sýna hvilíkir afskaplegir
amlóðar bændur hafi vorið að
rækta Eyjuna. I greininni segír
svo: „Árið 1900 vorú tún talín
hér 54 hektarar og árið 1923
einnig 54 hektarar. |>etta voru
allt jarðartún og sjást þarna
«búnaðarframfarirnar» Bkráðar
skýru letri*. Og enn segir hann í
þeasari sömu grein sinni. „í bún-
aðarskýrslum fyrir árið 1927 er
ræktað land talið 54 hektarar og
töðufengur 4657 hestar".
Eg ætla nú að leyfa mór að
halda því fram, að . minsta kosti
2 af þeim tölum, sem sýna eiga
stærð ræktaða landsins hljáti að
vera rangar, en þær eru ágætar
til þess að Býna að bændur hafi
ekki ræktað eina einustu þúfu á
þessum 27 árum. Eg vil nú taka
nokfcur dæmi til áö sýna hvort
það e<i rétt. Vil eg þá fyrst nefna
þær þrjár 'jaiðir, sem næstar smér
eru, það er Suburgaíðs- og 'f’or-
laugargerðis jarðirnar báðar. Pess-
ar jarðir hafa stækkað að minsta
kosti um þriðja part hver, á þess-
um árum. Þá framkvæmdu Gerð-
isbændur mest af sinni ræktun
einmitt þessi ár, einnig var ailinr
móinn austan frá Helgafellsbratít,
neðan frá Ásavegi álla íeið upp á
Stremdu, og sömuleiðis stór spilda
í móanum veetur af Dölum, allt
ræktað á þessum ár.um.' Petha
eru aðeins nokkur dæmi en eg
gæti nefnt mörg ffieiri, tel -þeÉfca
nægja til að sýna að landií hefur
ekki staðið í stað á þessum ár-
um. En bændur hafa gert meira
en stækka túnin á þessum árum.
Eða hvernig voru gömlu 4únm
um alldamótin ? i '
Eg vil segja sögu eina, þó hún
só enganvegind 'eins dæmi; Þegar
afi minn fékk jörðina Eysbrá-Þor-
laugargerði rótt fyrir éða um H'890
var heyfengurinn af þá fcúninu héllir
7 hestar. Síðan hefir heyfengur
af þessari einu jörð 20 faldaét.
Þá var aðeins hægt að slá dýpstu
lautirnar, hitt var altsaman fcóiiit
karga þýfi, sem ekki kommokhutt
strá uppúr 'frekar en móunum
utan við túngarðinn. <Afi :minn
og faðir itóku svo að slétta tútiið
og um aldamót var iitíikið ;af' því
orðið slétt (þó ekki <nærri allfc);
Það fpratt þó litið iþví áburður
var enginn, þó fekst þá nálægt
einu kýrfóðri. Faðir minn tók isto
við jörðinni Um aldamót tog lét
halda áfram að ræbta það, sem
eftir var í gamla túninu, og þar
næst að bæta við nýjum blettum
til ræktunar. Lík því, sém að
framan er sagt, voru fleet itútí
um aldamót, sum jafnvel verri.
Hver var svo aðstaða bænda
Lil að bæta túnin. Verkfæri
voru hjá sumum, þegar þeir
byrjuðu að slétta, ekki .önnur ,etí
torfljár og reka. .Eg hefði
gaman af að sjá nú, Iþann áhuga
fyrir ræktun að menn legðust á
hnén úti i móa eg skæru torf 'tll
að slétta sér túnblett,
Akfær vegur var enginn itll,
hann kom t. d. ekki UBP íyrit
hraun.fyr en 1910—1911, það, sem
þangað til var íljatt, var borið -á
hestum ií pokum eða laupum Qg
geta allir séð hve íljótlegt. þafi
hefir verið. Það þykir nú sumt ötrú-
l»gt af þessu, en um <Þáð ,mUHU
víst ftestir geta borið, -sem hér
hafa lifað og staríað á þessum
tíma, hvort ekki er satt.
Eg ætla því að leyfa iffiór,að
halda ,því fram, að engir nafiisýnt
meiri dugnað við ræktun hér, en
einmitt bændur, sem LinneLer rað
reyna að sýna fram á að ekkert i hafi
gert, og alt er þeir ræktuðu ,iá
þessrm rúmupi -20 ,árum, víram-
Svar við „Andsvari“ og Jl.