Víðir - 04.02.1939, Síða 2

2
1 lÉíft
kemur lít vikulega.
Ritstjóri:
MAGNÚS JÓNSSON
Sími 68. Pósthólf 4
Afgreiðslumaður:
MAGNÚS JÓNSSON
Sólvaugi.
til að benda á þessar staðreynd-
ir í sambandi við vonir Her-
manns Jónassonar í nýársræðu
sinni um það, að á næstunni
muni straumur fólksins aftur
snúa við, — til framleiðslunn-
ar. — Það er einmitt ástæða til
að benda á þetta í sambandi við
þær vonir, vegna þess, að það
sem þing og stjórnarvöld verða
fyrst og fremst að gera til að
beina fólkinu aftur að fram-
leiðslustarfseminni er það, að
skapa samræmi milli kaup- og
launagreiðsla í landinu og tekna
og gjaldgetu atvinnuveganna.
Yerði það eigi gert, og það ó-
samræmi sem nú er ríkjandi í
þeasum ’ málum látið haldast,
þarf hvorki Hermann Jónasson
eða aðrir að láta sig dreyma
glæsta drauma um það, að hug-
ur fólksins snúist í þá átt, að
það fýsi að gerast framleiðend-
ur.
Þetta verða stjórnarvöld lands-
ins og hinir ráðandi þingflokk-
ar að gera sér ljóst. —
En hvort það verður, er ó-
séð enn.
Porystumenn Pramsóknar-
flokksins, hins stærri helmings
stjórnarflokkanna, hafa að vísu
nú úseinni ;tíð ymprað á ýmsu
í þessa átt.
En að þeir hafi það bein í
nefinu, að þeir þori vegna vin-
áttu sinnar við socialista, að
haida því fram til sigurs, efast
margir um.
Þessir menn hafa nú í und-
anfarin tíu ár verið í meiri og
minni samvinnu við Socialista,
og með þeirri samvinnu blíð-
lega lagt blessun sína yfir þeirra
kaupstreitu og atvinnupólitík.
— Þar með hafa þeir gerst
þeim meðsekir í þessum efnum
annaðhvort viljandi eða óvilj-
andi.
Reynslan sker nú úr, hvort
augu þeirra Pramsóknarmann-
anna eru að opnast í þessum
málum, og að þeir ælli sér nú
á næstunni að venda kvæði
sínu 1 kross, og ganga í lið með
þeim mönnum, sem barist hafa
fyrir málefnum framleiðenda, til
þess að láta nýársvonir forsæt-
isráðherrans rætast, eða hvort
þeir enn geifla á saltinu hjá
Socialistum, og styðja áfram
þeirra niðurrifs atvinnupólitík.
En taki þeir hinn síðari kostinn
má vel vera að eigi verði þess
langt að bíða að þeir fái tæki-
færi til að leika útfararlag a]J.r-
Illu heilli er til heima hjá
mér, og þar keypt, blaðræksni
nakkvat, er Hjemmet nefnist.
Er blað þetta geflð út í Noregi,
auðvitað á norsku. Þykist blað
þetta íiytja lesendum sínum fróð-
leik nokkurn, auk skemtigreina
smásagna o. fl. Eitt efna þeirra
er blað þetta flytur nefnist:
Navn ord og vendinger.
Pyrir kemur að ég álpast til
þess að líta í blað þetta, og
varð mér þessi skyssa á hvað
snertir jólablað fyrra árs (nr. 52).
Þar stóð m. a. í dálkinum: N. o.
og v., að þessi orð Ibsen úr
Peer Gynt: Han var for stærk.
Der stod kvinder bag ham,“
kæmu fyrir í lok 4. þáttar þessa
ágæ^a skáldverks. — Mér kom
þessi fróðleikur kynlega fyrir
sjónir. Mundi ég eigi betur en
orð þessi væru töluð í endi 2.
þáttar. Til þess að ganga úr
skugga um þetta, Tók ég minn
ágæta Pétur Gaut ofan úr hillu
og fletti upp. Jú, mikið rétt, orð-
in eru í endi 2. þáttar, Þykir
mér taka út yfx allan þjófabálk,
er Norðmenn taka að vitna í rit
Ibsen á svo villandi hátt sem
hér er gjört. Hvort slíkan fróð-
leik sem þenna er oft að finna
í Hjemmet, er mér ekki kunn-
ugt um, þar sem þetta er eitt
af þeim fáu skiptum, sem ég
lít í blaðið. Stundum munu vera
í blaði þessu nokkuð góðar grein-
ar á 5—7 bls., einnig eru Knold
og Tott og Fiinbeck oft skemti-
legir.
En smásögurnar — „Einn var
þar svo ógnar smár — og ein-
skis virði — margur hissa horfði
og spurði — hver er þessi drott-
ins smurðiu — mér duttu ósjálf-
rátt í hug þessi stef, þá er ég
mintist á smásögurnar. Hvílík
raun að lesa eina slíka. Þá er
betra að fara hér í forboðí
Sveina G-. í Kafflhúsið, með sinn
seinasta, og „einasta11 túkall, og
„sóau honum þar. Kaffisalurinn
er nefniiega yfir fullur af byrj-
unum í slíkar sögur, endinn get-
ur maður: t.) getið sér til, 2.)
tekið þátt í, 3.) nú — eða ritað
niður þegar heim er komið og
selt á 10 kall eða svo í Pálk-
ar framleiðslustarfsemi í land-
inu, og þar með fjárhagslegs,
andlegs og stjórnmálalegs full-
veldis þjóðarinnar.
ann, Vikuna eða önnur slík blöð
og rit. Má þá segja að kafíihús-
ferðin borgi sig, og hvar er þá
„buisne8S-uvit ens snotra fram-
sækna bæjarstjórnar sveins.
Dæmi um smásögu í blöðum
þeim er í fyrirsögninni getur:
„Hann vaknaði lífsleiður, elend-
ugur mjög, þurr í kverkum,
brölti, á fætur. fálmandi fölur í
vö'sum síns smókingvestis, hvort
nokkuð væri eftir í splæsið. Alt
eytt — sóað. Sorgar svipur —
hvar næst að slá? — Bíöum við
— eitthvað hart, — peningar?
— nei — brúnn hnappur — úr
tré, með 6 rákum og tveimur
götum á, — hnappur af kven-
kápu, lifnar yfir honum, leitar
að símanúmeri — nafni, minn-
ið bilað. Hann töfrar fram fyr-
ir sig fagra stúlku, í brúnni
kápu, ljóshærða, blá augu, amors-
varir, fagra „bustu,“ lendar, háls
Pramh.
að haida vörð á Helgafelli. Hin
litla hirða, sem var á Skansiu-
um og hergögnunum þar um
þær mundir, virðist benda til
þess að almennt andvaraleysi
hafl þá ríkt í þessum efnum.
Um 1700 var enn þessarar að-
gæzlu gætt með árvekni. Séra
Gizur Pétursson fer þessum orð-
um um vökuna í ritlingi sínum:
Lítil tilvísun um Vestmanna-
eyja háttalag ogbygging: „Helga-
fell stendur austanvert á miðri
eynni og nær hæst upp, eigi
það að það sé hæst í sjálfu sér,
beldur vegna þess að það hefir
háan grundvöl) og ástæðu að
neðanverðu. Upp á því er hald-
in vakt hverja nótt frá Kross-
messu á vorin (3. maí.) til Kross-
messu á haustin (14. sept.).Um-
boðsmaðurinn lætur kalla frá
Skansinum á hverju hvöldi tvo
menn, sinn frá hvoru býli, eftir
boðburði. Verða það með tómt-
húsmönnum þrjár umferðir á
sumri, með svo látandi orðum,
að ef vökumenn sjái nokkur ó-
friðarlíkindi, stykkjum skotið af
og axlir. Pyllist kæti. Roman-
tík. — Per af stað, kemur á
staðinn sem hann var á í gær.
Hvað, — skammir? Þú varst
blindfullur — dóninn, að slingra
fram og aftur í fatageymslunni,
veltir um nærri öllum flýkun-
um, þá þú dattst — og reifst
hnappinn af einni kápunni {
fallinu. Skilaðu honum, raftur,
strax. Sex kall sekt, eða tveggja
tíma tukthús. — Drama. —
Tjaldið fellur.
Sagan gat eins endað á því,
að hnappurinn lenti í glerskáp
með eftirfylgjandi keleríi, koss-
um og krakkaöskri, en við þann
endi mundu lesendur líklega
skemta sér betur. Mega þeir
því sjálfir velja endinn.u Með
því að læra „sögu“ þessa utan-
bókar og hafa yfir á kvöldin,
mætti spara mikinn erlendan
gjaldeyri — og fara oftar á
Kafihúsið.
Kaffihúsgestur.
Þórðar Jónsson
fyr á Bergi hér, varð bráð-
kvaddur í rúmi sínu aðfarar-
nótt s. 1. miðvikudags. Háttaði
alheill um kvöldið, en liðið lík
að morgni. Pyrir nokkrum ár-
um var Þórður Jónsson vel
þektur fiskiformaður hér, en
hin síðari ár hefir hann unnið
að skipasmíði hjá Gunnari bróð-
ur sínum. Þórður var karlmenni
í sjón og raun og dagfarsprúð-
skipum eða bát frá þeim að
landi róa, þá skal sá eini hlaupa
að Landakirkju, sem er rétt í
véginum, og hringja klukkunni,
óg síðan i Skansinn. En hinn
annar gjörir vart á þeim næstu
bæjurn, og svo hver af sér.
Eina vörðu plaga þeir að hlaða
hverja nótt, nær þurrt er, til
eins vitnisburðar, að þeir hafi
þar verið trúir vakandi, en ei
sofandi. Af bessu fjalli sést um
alt hafið kringum eyjarnar, nær
og fjær, í heiðskýru veðri. Sagt
er að þetta nafn hafi fjallið öðl-
ast af einum þræli Hjörleifs
Helga að nafni, er Ingólfur skal
þangað elt hafa og þar vegið.
Það hefir engan hamar eða kletta
í kring. Það er kringlótt, aflíð-
andi, mjög blásið að ofanverðu
og djúpum dal í kollinum og
standa svo vörður allt um kring
barmana.11
Árið 1853 fékk danskur mað-
ur, Andreas August Kohl, veit-
ingu fyrir Vestmannaeyjasýslu.
Hann hafði verið í landherDana
og hlotið þar kapteins nafnbót.
Ilann var mikill áhugamaður
Kaffihúsið
eða Hjemmet, Famílie Jotirnaíen, Söndags B. T.,
Politíken (Magasínet) o. fl.
ur.
Nottrir þættfr úr sBp Vestsaosuoyji.