Dagblað - 20.03.1925, Blaðsíða 1

Föstudag
20. marz
1925.
I. árgangur.
41
tölublað.
ESS ber að geta, sem gert er.
Dagblaðið hyggur, að það
sé fremri boðberi til manna,
beldur en tímarit, og að orð
þess nái fleiri eyrum en orð
þeirra manna, er þar vekja máls
á einhverju. Og vegna þess, að
i Búuaðarritinu síðasta er grein,
sem jafnvel tekur fram »Markens
ílröde«, er margir kannast við
hér, ekki kannske að skáldskap,
heldur að hugsjón og hvöt, —
leyfir blaðið sér að birta hana.
Og um leið vill það óska þess,
að margir væri synir og dætur
íslands slíkir, sem greinin getur
um.
„Kötlustaðlr.
Beir, sem hafa verið í Vatns-
■dal seinni hluta liðinnar aldar,
hljóta að muna eftir niðurníðslu
þessa býlis. Engum öðrum en
fátæklingum datt í hug, að reyna
að bjargast þar, eða þeim sem
áttu ekki annars úrkosta. Bæj-
arhúsin voru öll eins og þar
sem verst gerðist. T. d. var
baðstofan grafln í jörð að mestu,
7 ál. á lengd og 38/* al. á breidd.
Þar vantaði bæði birtu og loft.
önnur hús voru að sama skapi.
Stóð svo frain um aldamótin
«ða til 1901. Þá fluttust þangað
hjónin Jón Baldvinsson og Ingi-
björg Kristmundsdóttir kona
hans.
Jón er fæddur 28. júní 1866
á Síðu í Refasveit. Ólst hann
upp þar út frá fram yfir ferm-
ingu, en fór þá að Hvammi og
var þar í 4 ár; var svo á ýms-
um stöðum í vinnumensku, og
þar á meðal á Söndum hjá
fyrirmyndar bóndanum Jóni
Skúlasyni. 1893 kvæntist hann
áðurnefndri konu. Hún er af
góðum ættum á Vatnsnesi.
1899 fluttust þau að Hvammi
og voru þar í 2 ár — hún með
3 börn í húsmensku. Þeim fór
sem flestum öðrum, að þau
langaði til að stofna heimili af
^igin ramleik. I*að var þó ekki
^rennilegt, því bústofninn var
aðeins 6 ær, 7 gemlingar, 2
hross og lítilfjörleg búsáhöld;
skuldlaust var það þó ekki. —
Kötlustaði fengu þau til ábúðar,
með því skilyrði, að byggja þar
upp: baðstofu, búr og eldhús.
Strax um vorið varð Jón að
kaupa kú í skuld o. fl.
Þegar litið er á þessar ástæð-
ur, er auðfundið, að mikið áræði
þurfti til þess að skapa sér heim-
ili á þessu niðurnídda koti.
Bæði voru hjónin að vísu á
góðum aldri og vel vinnandi,
en höfðu á lítið annað að treysta
en mátt sinn og megin; þau
lágu heldur ekki á liði sínu.
Jón byrjaði strax á bæjarbygg-
ingunni. Eftir 1 ár fékk hann
10 kr. linun á landskuld árlega,
en það var fremur viðurkenn-
ing heldur en það munaði nokkru
upp í allan byggingarkostnað-
inn.
í 8 ár bjuggu þessi hjón á
Kötlustöðum. Konan lagði, með-
al annars, á sig að taka fóstur-
börn — auk sinna eigin barna
. — til þess að hafa styrk af
meðgjöfinni; staðurinn þótti svo
góður fyrir börn, að sókt var
eftir honum, og svo er enn.
Við húsagerðina kom það sér
vel, að bóndinn var smiður af
náttúru og hagsýnn við alla
vinnu; vann hann að húsabót-
um af svo miklu kappi, að áð-
ur en 8 árin voru liðin, hafði
hann ekki einungis bygt þau
hús, sem áskilið var, heldur
miklu meira. Baðstofan er 6x8
ál., björt og loftgóð, með áföstu
eldavélarhúsi og inngangi, búr,
eldhús og geymsluhús; fjós yfir
4 nautgripi, með hlöðu við; góð
fjárhús yfir 60 fjár, hesthús yfir
7 hross — og smiðja. Ennfrem-
ur gróf hann þar brunn.
Það virðist ekki liklegt, að
einyrkinn, sem afkastaði þessu
— auk hinna sjálfsögðu heim-
ilisstarfa — hafi haft tíma til
að vinna að jarðabótum jafn-
framt, og þó reyndist það svo.
Hann sléttaði í túni 850 fer-
faðma, plægði og herfaði til
túnauka, hátt upp í dagsláttu,
girti túnið og nokkuð meira með
gripagirðing. Töðufallið hafði
vaxið a. m. k. um hluta.«
Hér þarf engra athugasemda
við En til áréttingar — ef henn-
ar þyrfti — vill blaðið bæta við
þessum niðurlagsorðum: »Gott
er þá, er slík æfintýr gerast með
þjóð vorri!«
■
Þing-tíðindi.
r
Urslit þingmála.
Samþykt stjórnarfrnmvðrp.
1. Um nauðasamninga. (Spari-
sjóður Árnessýslu).
2. Um innl. skiftimynt.
3. Breyting á póstlögum.
5. Lán úr Bjargráðasjóði.
Feld stjórnarfrnmvörp.
1. Um skemtanaskatt og þjóð-
leikhús.
2. Um sóknargjöld.
Feld þingmannafrnmvörp.
1. Um að banna næturvinnn
við skip í Rvík og Hafnarfirði.
2. Um einkasölu á saltfiski.
3. Um friðun rjúpna.
4. —5. Breyt. á vegalögum (Suð-
urlandsvegur og Norðurlands-
vegur. Hinar vegalagabreyt-
ingarnar 5 teknar aftur).
Samþykt þingmannafrnmvörp.
1. Um eignarnám á landspildu
á Grund í Ytri-Reistarárlandi
í Eyjafirði.
Yísað til Btjórnarinnar.
1. Till. til þál; um að rannsaka
orðabókarstarfsemi Jóhannes-
ar L. L. Jóhannssonar og
Þórbergs Þórðarsonar.