Dagblað - 21.10.1925, Qupperneq 1

Miðvikudag
21. október
1925.
I. árgangur.
218.
tölublað.
tbaaSlaé
Minnisvarði um laudnám Vestur-
íslendinga.
Eins og sagt hefir verið frá í blöðunum í sumar, hafa Vestur-
íslendingar minst 50 ára búsetu sinnar með hátiðahöldum viðs-
vegar um bygðir þeirra vestra. — Voru flestar minningarhátiðirnar
haldnar í ágúst, vegna hagkvæmrar aðstöðu til þátttöku almenn-
ings. En í dag (21. okt.) er hinn raunverulegi afmælisdagur land-
námsins, því þennan dag fyrir 50 árum stigu fyrstu landnemarnir
á land í Víðinesi við Gimli, og voru þeir 250 saman. Settust þeir
að í Nýja íslandi, sem var fyrsta lslendingabygðin vestra, og hafa
aðrar íslendingabygðir síðan bygst út frá henni.
Ráðgert hefir verið að reisa minnisvarða til minningar um land-
námið á þeim stað, sem fyrstu vesturfararnir stigu á land, og hefir
Fr. Swanson gert frumdrætti hans. Er það ferstrend varða, 22ja
feta breið neöst, og 22 fet á hæð, hlaðin úr óhöggnu »native«-grjóti,
en ofan á henni ferstrend stuðlabergsmyndun úr steinsteypu, 15 fet
á hæð, og eru eirtöflur á öllum hliðum með ýmsum áletrunum.
Var ráðgert að minnisv. yrði athjúpaður í dag í Víðinesi við Gimli.
VALDSVIÐ almenningsálitsins
er víðtækt og áhrifaríkt, og
ræður mestu um afdrif
þeirra mála, sem það myndast
um. Er því mikilsvert til hverr-
ar hliðar það hneigist, og hefir
mörgum manni og máli veizt
erfiður framdrátturinn, ef and-
úðin hefir náð umráðum yfir
skilningi og samúð. Andstaða
almenningsálitsins hefir oftreynst
dauðadómur yfir ýmsri umbóta-
viðleitni, og altaf má vænta lít-
ils árangurs, þegar hlutdrægni
og rangdæmi hefir náð að mynd-
ast og festa rætur. Er fátt verra
viðureignar og óvænlegra til
góðrar úrlausnar. — Aftur á móti
er greiðtær leið að settu marki,
ef almenningsálitið ryður allar
götur, svo þær verða sléttar og
beinar, í þá átt, sem stefnt er til.
Það veltur þvf á miklu, að
almenningsálitið sé heilbrigt og
réttsýnt um menn og málefni,
og aðeins ef svo er, má vænta
nokkurs árangurs af því starfi
sem fjöldann varðar. Það hef-
ir ekki ósjaldan borið við, að
almenningsálitið hefir reynst
fjandsamlegt ýmsum mannbóta-
málum, og þegar svo hefir far- |
ið, hafa þau venjulega átt erfitt
uppdráttar, eða alveg vonlaust
um viðunandi árangur. Því er
það, að ekkert getur haft eins
mikil áhrif á venjur manna og
athafnir og einmitt almennings-
álitið, ef það nær aðstöðu til
hlutdeildar og afskifta því við-
vikjandi. Engar reglugerðir né
lagaboð eru þar eins áhrifarík-
ar, og vegna þess koma oft fram
andstæður í fyrirmælum og fram-
kvæmd, sem erfiðar eru viðfangs.
Þessar staðreyndir verður að
taka til greina, þegar rætt er
um opinbert framferði einstak-
linga, og það skýrir m. a. ósam-
ræmið milli fyrirmæla um sæmi-
lega hegðun, og framferði þeirra
manna, sem öðrum fremur valda
óspektum hér í bæ, eða eru
þess valdandi, að erfitt reynist
um alla stjórn og reglusemi.
Þessi tiltölulega fámenni hópur
óróamanna, sem hér veður uppi
setur þann svip á bæjarlífið, að
virðast mætti að hér væri miklu
meiri ruslaralýður saman kom-
inn en er í raun og veru.
Fólk lætur sig yfirleitt litlu
máli skifta, þótt ýmislegt ósæmi-
legt sé aðhafst, ef það aðeins
kemur ekki beinlinis fram við
það sjálft. — Þetta lýsir mjög
óheilbrigðu almenningsáliti, og
er e. t. v. ekki á öðru meiri
þörf, en að það breyttist til veru-
legra umbóta.
Almenningi þarf að skiljast
að það kemur öllum við hvern-
ig framferði einstaklinganna er
á almannafæri, og að það getur
þar miklu ráðið til gagngerðra
breytinga. Ef fordæming á ósæmi-
legu framferði kæmi í stað af-
skiftaleysis, sem nú er, mundi
fljótt skipast til betri vegar og
það mundi verða áhrifameira til
viðundi úrlausnar en nokkurt