Skutull - 02.03.1928, Page 1

sSKUTULLs
Útgefandi: Verklýðssamband Vesturlands.
VI. ÍR.
Yerkakaupsveð.
Með ári hvarja hefir það farið
í vöxfc, að afcvÍDnurekendur, eink-
um við sildariðnað, hafa ekki
greifct verkafólki sínu kaup. Tugir
rnanna hafa efcaðið uppi allslausir
að loknu surnri.
Leppmenskaa á hór nokkra sök
á. Skipulagsleysi síldariðnaðarins
nokkra.
Lepparnir gera samninga við
verkafólkið, en raunverulegir eig-
endur fyrirtækjanna koma þar
hvergi nærri. Hinsvegar eru samn-
ingar eigendauna og leppanna
þannig úr garði gerðir, að eigi
verður hönd á fe9t. En þess eru
allmörg dærhi, að þegar verkinu
er langt ko-mið, og meiri hluti
kaups er enn ógreiddur, kemur
upp misklíð milli lepps og eig-
anda. Leppurinn, sem samninginn
gerði við verkafólkið, er rekinn
frá öllu saman, og eigandinn geng-
ur frá með heilfc skinnið, en verka-
fólkið situr eftir með tvær hendur
tómar og getur ekki aðgerfc.
Nú flyfcur Erlingur Friðjónsson
frumvarp á alþingi um verka-
kaupsveð.
Er aðalinnihald þess þetta:
Yerkalýður sem vinnur við
síldarútgerð, án þess að vera lög-
skráður á veiðiskip, hefir lögveð
i öllum síldarafurðum, er fiytjnst
á land hjá afcvinnurekanda þeim,
er þeir vinna hjá, til tryggingar
greiðslu á umsömdu kaupi. Nær
veðið til allra síldarafurða, þar
með talin ný síld, krydduð, söltuð
eða verkuð á annan hátfc, einnig
■til tunna, salfcs og krydds, sem
nofcað er við síldarútgerð, svo og
til þess, sem unnið er úr síld,
svo sem lýsi og síldarmjöl. Gengur
veðið næst á eftir opinberum gjöld-
um, en á undan öllum samnings-
bundnum veðskuldbindingum.
Sé veðrétti þessum eigi fylgt
fram með lögsókn innan árs frá
þeim degi, að verkakaupið féll í
gjalddaga, fellur hann niður.
ísafjörður, 2. mars 1928.
Við kyrsefcningu á veðhæfum
afurðum þarf kröfuhafi enga fcrygg-
ingu að sefcja og má krefjasfc þess,
að gíaðfesfcingarmálið sé rekið að
hætti einkalögreglumála eftir 3.
gr. laga nr. B5 frá 1927.
Enginn vafi er á því, að hin
mesfca þörf er á lögum þessum.
Síldaratvinnurekendur eru farfugl-
ar, sem og verkafólkið, þ. e. a. s.
eiga offc og tiðum ekki heima á
verkunarstöðinni. Þeir eiga þar
engar eignir nema síldarafurðirnar,
salt, tunnur o. þ. u. 1-, ef þeir eru
þá ekki leppar, sem ekkerfc eiga.
Sjómenn hafa veð í skipi. Það er
því í alla staði eðlilegfc og 9jálf-
sagt, að fcryggja verkalýð í landi.
Hann hefir hvorfc sem er, síðari
árin lagfc mest í hættu við síldar-
framleiðsluna, hann hefir lagt í
hættu vinnuafl sitt, besfca tíma
ársins. Án þsss hefði eigi verið
unfc að reka atvinnuna, og sérstak-
lega ekki af innlendum mönnum,
þar sem bankarnir hafa sárlitla
tilfcrú hafb til framleiðslu þessarar.
Yænfcanlega nær þessi sjálfsagða
rófctarbófc fram að ganga.
Kosningaréttur.
Ein af þeim róttarbótum, alþýðu
tii handa, sem íhaldið hefir staðið
einna fasfcast á móti, er krafan
um 21 árs kosningarótt.
Frá því fyrsta, er íslenskir jafn-
aðarmenn komu manni inn á þing,
hefir tillaga um þessar sjálfsögðu
réfctarbætur verið flutt þÍDg eftir
þÍDg, en íhaldið hefir staðið þar
eins og múrveggur á mófci, og
fcekisfc, alt til þessa, að fcefja fram-
gang málsins. Hafa raótbárur þess
verið næsta fáránlegar og lýsfc
íhaldsandanum svo átakanlega, að
sjaldan hefir befcur tekist.
Það hefir sifelt verið klyfað á
þvi, að menn, 21 árs, væru ekki
búnir að fá nægilega lífsreynslu
til þess að geta, með atkvæði sínu,
11. tbl.
haffc ihlutunarrétt um stjórn þjóð-
fólagsmálanna, en jafnframt er
mönnum á satna aldri trúað til
að stjórna stórum atvinnufélögum,
sem alla landsmenn varðar mikilB,
að vel sé af hendi leyst.
Má geta þess nærri, að slíkt
krefst jafn mikillar „lífsreynslu",
og þarf til þess að kjósa fcil al-
þingis eða bæja- og sveifcafólaga,
Er ósamræmið því augljóst.
Auk þess er það aiðferðilega
skaðlegt, að æskulýðurinn fái að
engu leyti tillöguró4 um stjórn
og framkvæmd þeirra mála, sem
hann í framtíðinni á mikið undir,
að farsællega eóu til lykta leidd.
Gfetur það æði offc orðið þess vald-
andi, að hann varpi öllum sinum
framfcíðaráhyggjum á þá, sem
komnir eru nær grafarbakkanum,
og gefca því tæplega haffc mikinn
skilning eða samúð með áhuga-
málum æskunnar, því reyndin
mun alla jafnan vera sú, að menn
gerasfc íhaldssamari með aldrinum
og skilnÍDgsdaufari á nauðsyn
ýmsra framkvæmda, ssm telja má
þjóðfélaginu fcil nytsemdar,
Hór eru auðvitað undanskildar
þær göfugu sálir, sem sífelt eru
ungar, því andi þeirra er svo Víð-
sýnn og kröfur þeirra svo rót-
tækar, að margur æskumaður, sem
svo er kallaður, er þeirn að öllu
leyfci þröngsýnni og varfærnari.
En þó mun ihaldsandinn yfir-
leifcfc vera fylgispakari ellinni, og
þeir menn, sem þegar hafa lifað
sitt fegurstá, fcæplega eins kröfu-
harðir og áhugasamir í þeim mál-
um, sem varða heill yngri kyn-
slóðarinnar. Miklu fremur benda
öll rök til þeas, að æskulýðurinn
berjist þar af meiri eldmóði og
verði framsýnni í kröfum sínum.
Þefcta óttasfc íhaldið líka einna
mesfc. Þess vogna berst það svo
kröftuglega gegn 21 árs kosninga-
rótti, en vonandi verður þess ekki
langt að biða, að mótstaða þess
verði brotin á bak affcur.
Má ætla að nFramsókn“ verði
svo frjálslynd, að hÚD greiði at-