Skutull - 03.04.1928, Síða 1

sSKBTULLs
Útgefandi: Verklýðssamband Vesturlands.
VI. ÁR.
ísafjörður, 3. apríl 1928.
Verkalýður og vélaiðja.
Áður fyr, á dögum léuskipu-
lagains og þrælah.aldsins, gengu
ánauðugir bændur og þrælar kaup-
urn og sölum. Mennirnir voru eign
húsbændanna, líkt og skepnur eða
skip nú á tímum, og gat eigand-
inn farið með þá eftir eigin geð-
þótta. Hann gat barið þræl sinn
til bana án þess nokkrum kæmi
til hugar að hreifa mótmælum.
Þrællinn var eign hans, þess
vegna mátti hann eyðileggja hann
eins og hvern annan hlut, sem
hann átti.
Hinir fornu Bómverjar skiftu
verkfærum í þrjá flokka: „mállaus
verkfæriu (hlutir eins og skófiur,
hjólbörur, vagnar o. s. frv.), „hálf-
talandi verkfæriu (svo sem hestar,
kindur, kýr og uxar) og „talandi
verkfæriu (menn). Skóflan, uxinn
og þrællinn voru verkfæri, sem
húsbændurnir gátu gert við hvað
sem þeim sýndist.
En þetta er nú alt orðið breytt.
Þrælabald er afnumið með lögum
og ánauðugir bændur eru ekki
lengur til, þ. e. a. s. bændur, sem
hægt er að selja fyrir fallegan
hund, eða annað slíkt kvikindi.
Verkamenn nútímans eru í orði
kveðnu frjálsir, en mikið vantar
þó á, að svo sé á borði. í dag-
launavinnu gengur verkamaður-
inn sjálfur að vísu ekki kaupum
og sölum, heldur selur hann
vinnu NÍna. Verkamaðurinn ræður
sór sjálfur; atvinnurekandinn má
hvorki drepa hann né selja, og i
fljótu bragði virðist sem verka-
maðurinn og auðmaðurinn sóu jafn-
ingjar. Atvinnurekendur Begjast
ekki neyða neinn til að vinna,
þar sé hver sjálfráður. Þeir þykjast
miklu fremur ala verkalýðinn, með
því að veita honum vinnu, og
eru því af sumum kallaðir vinnu-
veitendur.
í raun og veru er þessu þó
ekki þannig háttað. Milli verka-
>manna og auðmanna er mikið
djúp staðfest. Kjör þeirra eru gagn
ólík. Hvað sem tautar verða verka-
mennirnir að selja vinnu sina, eða
deyja úr hungri að öðrum kosti.
Þeir eiga einskis annars úrkostar,
vinnan er það eina, sem þeir geta
selt. Verkamennirnir eiga engin
framleiðslutæki. Þeir geta ekki
eytt starfsþreki sínu í eigin þjóh-
ustu, heldur verða þeir að selja
það auðkýfingum, sem eiga fram-
leiðslutækin, og geta því keypt
vinnu þeirra og hagnýtt sór hana.
Vinnan er, með öðrum orðum,
vara, sem hægt er að kaupa og
selja. En verð hverrar vöru fer
að miklu leyti eftir því, hvað
framleiðsla hennar kostar, og vina-
an er hór engin undantekning.
Verkamenn fá hvorki meira nó
minna fyrir vinnu sína en það,
sem þeir þurfa til þess að fram-
fleyta lífi sínu; framleiði þeir meira
en það, sem til þess þarf, þá
lendir það i vasa atvinnurekand-
aus. Vélaiðjan hefir því skapað
fáa og volduga auðkýfinga, vegna
þess að hún hefir aukið mjög fram-
leiðsluna, en ekkert bætt kjör
verkalýðsins. Hann hefir að eins
fengið það, sem þurfti til að við-
halda starfsþrekinu.--------
En atvinnuleysi hefir aftur á
móti fylgt vólaiðjunni eins og
skuggi hennar. Þúsundum verka-
manna hefir verið fleygt út á göt-
una, vegna þess að þeirra þurfti
ekki lengur við. Vélarnar, sem
hugvitsmennirnir smíðuðu til þess
að lótta lífið í heiminum, hafa
leitt hungur og dauða yfir fjölda
verkamanna. Þær liafa skepað
kvenna og barnavinnu og uppleyst
þannig heimili verkamannsins, í
stað þess að auka þar eining og
ánægju. Þær hafa hjálpað fáum
mönnum til þess að auðgast af
striti fjöldans, meðan aðrir dej'ja
úr skorti. Þær hafa, með öðrum
orðum, skapað auðvald nútímans
með öllum þess hörmulegu fylgi-
fískum.
Nú á seinni árum hefir hór á
landi hafist all umfangsmikil og
15. tfcl.
stórvirk vólaiðja, einkanlega við
fiskveiðar (vólbátar, eimskip) og
hráefnavinslu (síldarverksmiðjur).
Okkur er því nauðsynlegt að
gefa því gaum, hverja dilka véla-
iðjan dregur á eftir sór, því ekki
er ólíklegt að hún aukist hér á
landi í nánustu framtíð, og auk
þess má með fullum rótti segja,
að löndin séu hvert öðru svo háð,
hvað verslun og framleiðslu snertir,
að þeim só nauðsynlegt að kynn-
ast hvert annars háttum í því efni.
Eq þótt vélaiðja só hér ekki
jafn stórfengleg og orlendis, þá
lifir talsvert mikill hluti Islend-
inga á daglaunavinnu, og eru kjör
þeirra á engan hátt betri en kjör
daglaunamanna erlendis. Þeim er
því nauðsynlegt að taka þátt í
hverri þeirri hreyfingu, sem miðar
að því að bæta kjör þeirra. Verka-
lýðshreyfingin, með félögum, sam-
böndum og samlögum, hefir tals-
vert unnið á í því efni, en mikið
vantar þó til að nóg só. Þjóðfélag
auðvaldsins verður aldrei umskap-
að með endurbótum og viðgerðum.
Verkalýðurinn verður að'velta því
í rústir, og byggja annað nýtt,
þar sem framleiðslutækin eru
þjóðareign.
Að þessu ber verkalýðnum að
vinua, hvar sem er í heiminum.
Umdæniisstúkan nr. 6
hélt þing hér á ísafirði dagana
27.—29. þ. m. Þing þetta var
sæmilega fjölskipað fulltrúum, og
voru sumir þeirra úr fjarlægustu
stúkum umdæmisins. Þrjár stúkur
höfðu þó enga fulltrúa sent, stúk-
urnar í Hnífsdal, Bolungavík og
á Plateyrn Af störfum þingsins
verður síðar sagt hór í blaðinu.
En þess skal þegar getið, að
templurum hefir fjölgað mikið í
utndæminu síðastliðið ár, einkum
hór á Isafirði, hagur Reglunnar
er því hinn besti hór Vestanlands,
og er vonandi að bindindismenn
og bannvinir geri sitt til, að svo
megi ávalt vera.