Skutull - 06.06.1928, Page 2

3
SKUTtfLL
Raikninga blindni ritstjórans
kemur einna bent í ljós, þegar
hann talar um reikningeeftiratöðv-
ar frá 1925 og finnur út 17 þúe.
kr. sjóð, þó að skuldir væru það
ér við gjaldkera rúmar 600 kr.,
og eegir upphæðina ekki skil-
greinda nánar, þó hún standi svart
á hvítu í reikningnum.
Seinna ber hann saman úti-
standandi skuldir 1926 og 1927
og sleppir á öðrum staðnum skuld-
um aunara sveitafélaga, en telur
þær með á hinum, til þess að
skuldaaukningin sýnist meiri.
Svona mætti lengi telja, en eg
læt þetta nægja sem dæmi.
Aldrei hefi eg þekt mann, sem
er eins ófeiminn við að bæta gráu
ofan á svart, eins og ritstjóra
Yesturlands.
Má af þvi, sem hér er sagt, vel
marka hvað ritstjórinn er, hitt er
mór aftur alveg hulið, hvað hann
heldur að lesendur Yesturlands séu.
2/0 1928.
Finnur Jónsson.
Fræðaþulur.
Finnur Jónsson, professor í
Kaupmannahöfn, varð sjötugur 29.
f. m. Fæddur á Akureyri 1858.
Hann má eflaust teljast manna
lærðastur í norrænum fræðum,
þeirra, sem nú lifa. Hefir hann
ritað mikil og merk ritverk á því
sviði, en flest eru þau skráð á
erlenda tungu og því ekki kunn
islenskri alþýðu. Þó eru nokkrar
bækur hans skrifaðar á íslensku,
t. d. Bókmentasaga íslands, Græn-
lendinga saga, Goðafræði. Norð-
manna og Islendinga o. fl. Auk
þess fjöldi greina i blöðum og
tíinaritum. Hann hefir einnig búið
undir prentun Eddurnar ög fleiri
fornrit vor.
Finnur Jónsson hefir um margra
ára skeið verið kennari í norræn-
um fræðum við Hafnarháskóla, en
lét af þeim starfa í vor.
Mun hann tæplega fær til inik-
illar vinnu hér eftir. Hefir þegar
skilað allgóðu æfiverki. Yæri því
maklegt, að landstjórnin byði hon-
um heirn til íslands og veitti
honum lífsuppeldi af landsfó.
Prestar og verkfðll.
Eftir Alexander L. Kielland.
[Alexander L. Kielland er meðal fræg-
ustu skálda Norðmanna. Fæddur 1849,
dáinn 1906.
A hans dögum var jafnaðarstefnan að
ryðja sér til rúms á Norðurlöndum, og
gerðist hann talsmaður hennar i skáld-
sögum sínum, má sérstaklega nefna til
þess söguna „Arbeidsfolk11. I þeirri sögu
flettir hann vægðarlaöst ofan af lífi
hinna svo kölluðu „hetri borgara11 og
eirir þeim i engu. Víðar í sögum hans
kemur hið sama í ljós, beiskja til vald-
hafanna og samúð með þeim, sem eiga
við hág kjör að húa.
Grein sú, sem hér hirtist, sýnir Ijós-
iega álit hans á brauðklerkum síns
tíma. Nú mun hún ef til vill álitin
óþörf og úrelt, en roynslan hefir þó
sýnt, að svo er ekki alstaðar, miklu
fremur er mörgum klerkum nauðsyn-
legt að íhuga þessa grein góðskáldsins
norska.]
Só það eitthvað, sern þjóðkirkju-
prestur skyldi varast, þá er það
hið sífelda tal um Mammos; ekki
skyldi hann forðast það fyrir þá
sök, að um það megi ekki ærið
nóg segja, og því síður fyrir það,
að Mammona dýrkun nútímans sé
ekki hæfilegt umtalsefni i pródik-
un, en hafi hann einhvern snefil
af sómatilfinningu, ætti hann ekki
að minnast með einu orði á kapp-
hlaup vorra tíma eftir meiri gróða,
meiri völdum og meiri nautnum.
Því að sá, sem gerist prestur,
veiður að minsta kosti að lifa sam-
kvæmt kenningum sínum. Og
hvort vór erum heldur kristnir í
orði eða á borði, þá þekkjum vór
allir fullvel afstöðu trúarbragð-
anna gagnvart auðæfum og fátækt;
hverjum kristindómurinn veitir,
þeim, sem mikið eiga, eða hinum,
sem eru eignalausir.
Því skal sá maður, sem kemur
fram og prédikar kanningar meist-
arans, segja skilið við þá stótti
sem byggir líf sitt og tilveru á
því einu, að allir sæki eftir hærri
launum, meiri gróða og meiri
nautnum.
Eða hefir prestur nokkru sinni
sóst ganga gagnstæðan veg? Hefir
það nokkurn tíma skeð, að nokkur
úr þeim góða flokki hafi forsmáð
Mammon ineð því að sækja niður
á við — um rýrara brauð, lægri
laun, minni gróða og minni
nautnir?
Þó þorir víst enginn að neita
því, að þetta, eftir eðli kristinnar
trúar, ætti að vera venja þeirra,
sem gegnum þrautir og andstreymi
eiga að fylgja meistaranum og
leiða aðra um hinn mjóa veg. —
„Af hverju koma verkföll?u,
spyrja prestarnir. „Þau koma af
veilum í insta eðli þjóðfélagsins,
að þjóðin, frekar nú en nokkru
sinni áður, þjónar og tilbiður guð-
inn Mammon.“
Vór skulum kryfja þessar ástæð-
ur til mergjar og athuga þær.
Maður í fastri og þægilegri lífs-
stöðu, sem hefir góða von um æ
betri kjör, og þarf engar áhyggjur
að gera sór um ellidaga sína og
sinna, og er auk þess í orðum og
athöfnum skyldur til að hjálpa
þeim, sem eru smáir og fyrirlitnir
í heiminum. Hann gengur fram
fyrir þá, sem enga fasta atvinnu
hafa, enga þægilega lífsstöðu, enga
von um bætt kjör og þvi síður
um áhyggjulausa ellidaga — þá,
sem eru í raun og veru smáir og
fyrirlitnir — og vogar sór að halda
refsiræðu um Mammons dýrkun
þeirra.
En sé það svo, sem auðvitað
er, að Mammon sé tilbeðinn nú á
tímum, þá eru prestarnir, sem
ætíð hafa tilbeðið h.ann af mestri
áfergju, sekari en all# aðrir, vegna
þess hve eftirdæmi þeirra eru úr
öllu hófi skaðleg.
Hefðu þeir þess vegna nokkurn
snefil af sómatilfinningu myndu
þeir þegja þegar verkalýðurinn
berst við auðvaldið, og reyna fyrst
að gera hreint fyrir sínum dyrum
og stéttar sinnar.
En það er enn önnur áetæða
fyrir því, að vór þolurn ekki af-
skifti klerkanna i þessu máli, og
hún er sú, að það er illgirni og
heimska að brigsla verkfalls-
mönnum um Mammons dýrkun.
Hafi prestarnir þá fyrirætlun, að
refsa báðum aðiljum, og ávíta
bæði verkalýðinn og atvinnurek-
endurna, þá er það ekkert »Dnað
en hógilja. Þeir geta talað um
Mammons dýrkun við stóreigna-
menn og aðra auðkýfinga, en það
er gjörsamlega óróttlátt að nefna
hana í sambandi við baráttu verka-
lýðsins fyrir bættum kjörum.
Það getur yerið ilt og vanda-
samt að skakka leikinn milli auð-
valds og öreiga; margir álíta að
það verði ekki gert með orðunum
einum. En þegar vandlætari kem-
ur og segir: „Þór hafið báðir á
röngu að standau, þá gerir það
baráttuna að eins enn harðari. Og