Skutull - 07.07.1928, Page 1

tiSKOTULLn
Útgefandi: Verklýðssamband Vesturlands.
YI. ÍR.
ísafjörður, 7. júlí 1928.
26. tbl.
Frjál
Kjósendum er í fersku minni
hvað tíðrætt ölluin íhaldsmönnum
er um sparnað, og hve örir þeir
eru á sparnaðarloforð.
Einkum eru þó brögð að því
er beita þarf til kjörfylgis. Þá
skal alt spara. Fækka embættum,
skera niður atyrkveitingar o.fl. o. fl.
Nú mætti ætla að eitthvað væri
.gert til þess að-standa við þessi
loforð, sd reynslan sýnir að svo
er ekki, heldur hafa komið fram
tillögur, sem benda ótvirætt til
þess gagnstæða, eins og t. d. ríkis-
lögreglufrum varpið fræga, sem
kostað hefði rikissjóð tugi þús-
unda króna, 2 ef samþykt hefði
verið, og auk' þess orðið þjóðinni
ti'l mikillar bölvunar.
Sýndi frumvarp þetta glögt hve
íhaldinu er tamt að halda sparn-
aðarloforð sín.
En ekki er þetta einsdæmi.
Það mun hafa verið árið 1921,
sem íhaldsgæðingar fengu því
framgengt, að hér var stofnuð svo
kölluð Eáikaorða.
Þetta átti svei mér að vera
„mikið meinlaust grey“, að eins
svolítið dinglum dangl til þeas að
hengja á brjóst prjálelskra mauna,
íslenskra og erlendra.
En það er fróðlegt að athuga
hvað prjál þetta kostar ríkissjóð.
Arið 1926 er kostnaðurinn sem
hér segir:
D. kr.
1. Laun orðuritara 2000.00
2. Prentun 2B3.09
3. Ýmislegt 372.22
4. Verð heiðursmerkja m.
tilheyrandi 9910.00
Samtals d. kr. 12B3B.31
eða um 15 þúsund íslenslcar krónur.
Krossarnir kosta 100 — 300 kr.,
eftir þvi á hvern þeir skulu hengdir.
Auk þess eru umbúðir, viðgerð
o. fl., sem alt kostar ærið fó.
Síðustu 6 árin hefir prjál þetta
kostað ríkissjóð B6 9 48.20 danskar
krónur, eða eftir núverandi gildi
68 þús. og 400 íslenskar krónur.
Þetta hefir íslensk alþýða þurft
að borga, til þess að hægt væri
að krossa nokkra íhaldsdela og
aðra hógóma dýrkendur.
En sjálf verður hún að búa við
þröngan kost í óvistlegum og
óheilnæmum híbýlum. Um slíkt
er ekki fengist.
Allir styrkir, sem henni meiga
verða hagsbót að, sker íhaldið við
neglur sór.
En prjáldýrkendur spjátra með
krossa á bringunni.
Þeir sýna örlæti íhaldsins. Við
þá er ekkert til sparað.
Þekkið óvini yðar.
Engin stefnuskrá getur verið
hugsmiði eins manns, efnivið
hennar verður að sækja í lits-
baróttu mannanna. Aður en Karl
Marx kom til sögunnar, gerðu
þeir, sem báru hag verkalýðsins
fyrir brjósti, margar glæsimyndir
af þúsundáraríkinu, framtiðarlandi
hugvitssocialismans, án þess þó
að athuga hvort verkalýðurinn
og fátækir bændur gætu komist
þangað.
Kenningar Marx voru alt aðrar.
Hann rannsakaði óstjórn þá og
órettlæti, sem ríkir í heiminum,
og athugaði orsakir þess.
Eins og vór rannsökum vól eða
klukku, þannig rannsakaði Marx
þjóðfólag auðvaldsins, þar sem öll
völd eru í höndum fárra auðkýf-
inga, en alþýðan er kúguð.
Við þá ranneókn varð honum
það Ijóst, að auðvaldið grefur sina
eigin gröf, og þjóðfólag þess
hrynur fyr eða síðar í rústir.
Auðkýfingunum fækkar stöðugt,
en auður hvers þeirra verður æ
því meiri. Oreigunum fjölgar, sam-
tök þeirra eflast og mótturinn
gegn auðvaldinu vex. Baróttan
milli auðvalds og öreiga harðnar,
og svo fer að lokum, að vopnin
snúast í höndum auðvaldsins.
Verkalýðurinn gerir byltingu og
breytir rikjandi stjórnarskipulagi.
En auðvaldið gerir rneira en að
grafa sina eigin gröf, það undirbýr
einnig jarðveginn fyrir kommun-
ismann. Framleiðslan færist nú
smámsaman á hendur fárra auð-
hringa, sem taka margar og vold-
ugar iðnaðargreinir í sínar hendur
og eyðileggja alla samkepni, þessa
lífæð, sem íhaldið treystir á.
Þessi sameining auðmagasins
gerir öreigalýðnum auðvelt að taka
framleiðslutækin í sínar hendur,
og byrja á þjóðnýttri framleiðslu.
Hinsvegar væri það miklu erfiðara
ef auðnum væri skift á margar
hendur og framleiðslutækin væru
tvístruð meðal margra.
Þetta er söguleg reynsla.
Fyrir nákvæma raunsókn ó sög-
unni komst Marx að þessari niður-
stöðu.
Rannsakið lífið-æins og það er,
býður hann þeim, sem aðhyllast
jafnaðarstefnuna.
Þess vegna er öreigalýðnum
nauðsynlegt að kynnast mætti auð-
valdsins og áhrifum þess.
Með þeirri rannsókn getur hann
samið sór stefnuskrá.
Öreigar þekkið óvini yðar.
Sjúkrasnmlngr.
30.. f. m. var, að tilhlutan Jóns
Pálssonar, bankagjaldkera, skotið
á fundi hér í barnaskólanum til
þess að ræða um stofnun sjúkra-
samlags fyrir kaupstaðinn.
Þar voru samankomnir menn
úr flestum félögum hér í bæ, og
auk þeirra bæjari'ógeti, héraðs-
læknir og sóknarprestur.
A fundinum var kosin B manna
nefnd til þess að undirbúa stofnun
sjúkrasamlags á hausti komandi,
eða byrjun næsta vetrar.
í nefndina voru kosÍD: Síra
Sigurgeir Sigurðsson, Jón Gr.
Maríasson, Einar 0. Kristjánsson,
Guðm. frá Mosdal, Anna Björnsd.