Skutull - 04.06.1939, Qupperneq 3

S K U T U L L
3
Sj ómenn, vepzlid vid Kaupfélagid á ísafiröil
Guðmundur Sveinsson frá Góustöðum:
Um meðferð og hirðingu á herpinótum
og síldarnetum.
Sildveiðarnar fara nú að hefjast.
Öll veiðarfæri hafa hækkað í verði
vegna gengisfalls. Því er það
meira áríðandi nú en áður, að
vanda meðferð veiðaifæranna. Ég
vona þessvegna, að grein þessi
komi einhverjum að gagni. Það
má vel vera, að sumum flnnist
þetta vera hreinn óþarfi að minn-
ast á þessi mái, því allir, sem sjó
stundi, hljóti að vita allt, sem
við kemur veiðaifærunum. En óg
vísa þá til gamla máltækisins:
„sjaldan er góð vísa of oft kveðin".
Eitt af því, sem algerlega heflr
verið vanrækt, samfara hinni
hröðu breytingu á sjávarútvegi
vorum, er meðferð og hirðing á
veiðarfærum skipanna, og má þar
sérstaklega nefna netaútgerðina
t. d. herpinótina, reknet og drag-
nætur. Ég hefl oft og mörgum
sinnum hlustað á útvarp og lesið
blöð, en teljandi munu þær grein-
ar, sem um þetta hafa verið skrif-
aðar. Þó er þetta atriði útgerð-
armálanna það þýðingarmikið, að
á þvi veltur í raun og veru afkoma
skipanna. Þessvegna verðum við
nú að hefjast handa og læra rétta
meðferð á veiðarfærunum. Það er
ekkert aðalatriði að fiska mikið,
ef allt fer í sjóinn aftur, vegna
þess að menn kunni ekki með
veiðarfærin að fara og annað, sem
við kemur útvegnum.
Við Islendingar erum langt á
eftir öðrum þjóðum í þessum efn-
um, og er óhætt að fullyrða, að
veiðarfærin endast hjá okkur
helmingi styttri tíma, en t. d. hjá
Norðmönnum og Svíum. Þeir nota
sínar snurpunætur í 8 — 10 ár og
síldarnet í 4—6 ár með litlum
tilkostnaði. En hvernig er þetta
hjá okkur? Ástandið er þannig,
að það mun vera sjaldgæft, ef
nót endist lengur en 4—5 ár og
síldarnet í eitt til ,tvö, og þá með
miklum viðgerðarkostnaði. Þetta
er hörmulegt ástand, og með því
verðlagi, sem nú er á sjávaraf-
utðum okkar, höfum við alls ekki
efni á því, að fara þannig með
veiðarfærÍD, þar sem við þar að
auki verðum að kaupa þau dýrari
en aðrar þjóðir, sem keppa á
sömu mörkuðum og við. Ég álít,
að við getum þá fyrst orðið sam-
keppnisfærir við aðra um útgerð,
er við höfum komið hirðingu veið-
arfæranna á sama stig og þeir.
Það má teljast furðulegt, hve lengi
þetta atriði útgerðarinnar hefir
gleymzt. Aðeins nú á síðustu árum
eru menn farnir að veita því eft-
irtekt, að við höfum soflð helzt, til
lengi og látið aðra fara fram úr
okkur í þessum efnum.
Meðfeið veiðarfæranna er ekki
mjög margbrotin, en hún útheimte
ir nákvæmni og hagkvæmt fyrir-
komulag á vinnu, og nú getum
við hagnýtt okkur aukna tækni í
útgeiðinni til að gera vinnuna ein-
falda og létta. Hirðing veiðarfær-
anna lendir að mestu á sjómönn-
um, og er því mest um vert, að
þeir hafl ákveðnar reglur að fara
eftir, sem þeir geli samræmt
vinnu sinni, hvort sem þeir eru
við land eða á hafi úti, svo að
meðferðin hverfl inn í hin dag-
legu störf, en auki á engan hátt
vinnuna. Okkur, sem eigum að
stríða við gjaldeyrisvandræði og
aðra viðskiptaöiðugleika, er áríð-
andi, að hvert veiðarfæri endist
sem lengst, en það fæst aðeins
með einhuga samtökum og góðri
samvinnu skipshafnar.
Jafnframt er það skylda útgerð-
armanna að sjá um, að veiðar-
færin séu i góðu lagi, vel sterk og
útbúin, svo að hægt sé að flska í
þau, en á því heflr orðið mikill
misbrestur, og oft til stórtjóns
fyrir skipin.
Dýpsta og um leið algengasta
veiðarfærið, sem við notum, er
herpinótin. Hún á að bera uppi
afkomu skipsins og þeirra manna,
sem á því eru. Þessvegna er
mikið í húfl að húnjsó sterk og
þannig sett upp, að hægt só
að ná i hana sild. Oft mun það
koma fyrir, að nótin sé tekin óvið-
gerð um borð, svo að ómögulegt
er að flska í hana. Skipið verður
síðan að liggja inni kannski í nógri
veiði. Ofan á það bætist, að sum-
arviðgeið er aldrei fullkomin og
þar að auki miklu dýrari.
Um gerð og lögum nótarinnar
mætti rita laDgt mál, en því skal
sleppt hér; aðeins skal á það
bent, sem að gagni mætti koma
í meðfeið og hirðingu hennar.
Áður en veiðarfærið er tekið
um boið, þarf að athuga skipið
vel. Á ég við, að í skipinu séu
engar festur, sem orsakað geti, að
veiðarfærið rifni að óþörfu, t. d.
þá síðu skipsins, sem háfað er á,
og eins þá, sem netin eru dregin
á. Sérstaklega skal athuga nóta-
bátana vel, því að i þeim er nótin
allan veiðitimann, nema þegar
hún er tekin á þilfar vegna vondra
veðra. Nótabitarnir núast mikið
saman í veltingi, og koma þá oft
út úr þeim naglar, og járnin,
sem eru á borðstokkunum, losna.
Er því nauðsynlegt að hafa góð
„fiíholt“ á milli bátanna. Algeng-
ast er að nota gamalt kapaltóg
í þessi „fríholtu, en það verður að
halda þeim vel við, og vefja þau
upp strax og þau fara að bila.
Allar festur, bæði á skipinu og
nótabátunum, orsaka mikið af
smágötum á veiðaifærum, en þau
erueinmitt seinlegust til viðgerðar.
Það fyrsta, sem ber að athuga,
þegar nótin er látin í bátana, er
það, að hafa nauðsynlegar verjur
til að íorða henni frá núningi t. d.
á rúllunum. Ef ekkert er haft
utan um nótina á þessum stað,
níðist miðjan mjög fljótt, en það
er einmitt sá hluti nótarinnar,
sena mest ríður á, að í lagi sé.
Þess vegna er áríðandi að klæða
nótina á þessum stað, hvort sem
hún er höfð á rúllunum eða ekki.
og er best að nota til þess ræmu
úr „trollpoka“, og setja í ræmuna
bönd til þess að hægt só að reima
hana fljótlega utan um nótina.
Um leið og nótin er „gerð klár“
í hvert skipti, er mjög þægilegt
að breiða stykkið undir hana, svo
þegar kastað er næst, getur stýri-
maður kippt því Inn í bátinn um
leið og pokanum er rúllað út.
Aðalspurningin um meðferð nót-
arinnar er þessi:
Hvernig á að verja nótina fyiir
hita og grút?
Þessari spurningu skal reynt að
svara í eftirfarandi atriðum:
Eins og allir vita, sem síldveiði
stunda eða hafa stundað, er átan
oftast í yfirborði sjávar, auk þess
ýmiskonar önnur sjávardýr og
allskonar rusl, stundum ómeng-
aður grútur, t. d. útaf Sigluflrði
og innarlega á Eyjafirði. Þegar
nótin er dregin, er garnið, sem
næst er efri þininum, fullt af
þessum óþverra. Þessi óþrif, sem
á þennan hátt koma í nótina
ásamt. hreistri af síldinni, þegar
háfað er upp, orsaka, að nótin
fúnar æfinlega fyrst við efri þin»
inn C3. 200— 300 möskva niður í
hana. Þvi hefir verið haldið fram,
að þessi fúi stafaði frá korkinum,
mest vegua þess, hve vont væri
að þurrka hann á haustin. Á vet-
urna gæfl hann svo frá sér raka,
sem feygði garnið. En nú heflr
verið reynt að taka þininn af nót-
unum á veturna, og hefir ending-
in batnað dálítið við það, þó er
það engan veginn einhlitt, því að
reynslan sannar, að nótin verður
veikari við efri þininn með tím-
anum, jafnvel þó að garnið sé
haft gildara þar.
Pyrsta skilyrði til að fyrirbyggja,
að hiti myndist í nótinni, er að
umkasta henni minnst einu sinni
á dag. En öruggasta ráðið til að
verjast hitanum er að salta nót-
ina. Mun það vera þægilegast og
best að hafa salt í körfu i nóta-
I^.úgur er rneðal hollustu
næringarefna. — Gefið börn-
um yðar, og etið sjálf, meira
af rúgbrauði.
Reynið rúgbrauð frá Bök-
unarfélagi Isfirðinga.
Bæði seydd og óseydd.
Ekkert brauðgerðarhús á
I Vesturlandi framleiðir nú
I meira af þessari brauðteg-
I und en Bökunarfélagið.
Nýtízku tæki til brauðgerðar.

Innilegt þakklæti fyrir auð-
sýnda samúð við andlát og jarð-
arför sonar okkar Ólafs Bjarna.
Kristin Guðfínnsdóttir.
Halldór Jónsson.
bátunum og dreifa því yflr nótina
um leið og hún er dregÍD, því að
þegar hún er rennandi blaut,
bráðnar saltið og myndar pækil,
sem útilokar, að hiti myndist i
nótinni. Þetta skal sórstaklega
gert, eí skip3tjóri býst ekki við
að kasta strax aftur, eða hyggst,
að fara til lands með veiði. Þegar
að landi er komið, skal breiða
segl yflr nótina og láta það hvergi
hvíla á henni, því að þá gætir
utanaðkomandi áhrifa síður, t. d.
sólskins og rigningar. í sólskini
verður mikil uppgufun úr nótinni,
einkum við korkinn, en í rign-
iDgu. útvatnast hún, en þetta
hvorttveggja getur valdið hita-
myndun í henni. Svo getur staðið
á úti á hafi, þegar síld er strjál,
að ekki er hægt að koma þvi við
að umkasta nótinni, vegna þess,
að á hverri stundu getur maður
átt von á því að kastað verði,
skal þá salta vel yfir nótina, taka
síðar þilfarsslönguna og dæla sjó
yflr hana. Á sólheitum degi er
mjög gott að gera þettp, jafnvel
þó að nótinni sé umkastað. Nú
eru flestir komnir með sjálfviika
dælingu í nótabátana, svo þetta er
bæði fljótlegt og lótt. Einnig skal
ætið salta yflr nótina í rigningu,
þegar ekki er hægt að koma því
við að bieiða yflr hana segl. Þær
raddir hafa oft heyizt, að saltið
brenndi nótina, en Noiðmenn og
Svíar, sem mesta reynslu hafa í
þessum efnum, hvítsalta sínar
nætur og segja það öruggt að
geyma blauta nót í salti um
lengri tima.
Mjög er um það talað, aðal-
lega síðustu árin, hve nætur hlaupi
mikið, og segja gamlir skip-
stjórar, að það hafl ekki verið