Skutull - 15.08.1945, Side 1

SÁ, SEM TÓK
kvenreiðh j ól í porti
Kaupfélagsins s.l. mánu-
dagskvökl eða þriðjudag,
er beðinn að skila því
strax á sama stað. Hjólið
er auðþekkt og ljsing
þess og númer er komið
í hendur lögreglunnar.
Ólafur Magnússon.
Prentstofan Isrún h. f.
Alheimsfriðurinn kominn á.
Atómsprengjan gjöreyðir japönsku stórborg-
nnum Hiroshima og Nagasaki.
Rússar segja Japönum strið á hendur.
Japanir biðjast friðar, með því skilyrði, að
keisarinn haldi völdum.
Talið er, að bandamenn hafi gefið kost á, að
keisarinn yrði áfram við völd, ef hann undirgengist
hlýðni við yfirheishöfðingja þeirra.
En nú er þá fréttin um uppgjöf Japana komin
og langþráður friður aftur kominn á í heiminum.
Forseti Islands
herra Sveinn Björnsson
er nýkominn heim úr
ferðalagi um Norð-Aust-
urland.
Þann 9. ágúst var for-
setinn á Húsavík og skoð-
aði þar hafnarmannvirk-
in og fleira.
Ðaginn eftir tóku Norð-
ur-Þingeyingar á móti for-
setanum og frú lians í Ás-
byrgi. Sátu forsetalijónin
þar boð sýslunefndar, og
voru þar margar ræður
fluttar.
★
Emil Jónsson
samgöngumálaráðherra
lét í ljós mikinn áhuga
fyrir þvi, er hann var hér
á ferð um Vestfirði í sein-
ustu viku, að lokið yrði
við veginn yfir Þorska-
fjarðarlieiði sem allra
fyrst. — Taldi hann, að á
þetta bæri að leggja höf-
uðáherzlu.
Einnig lét ráðherrann á-
kveðið í ljós, að hann
mundi veita því öruggt
fylgi fyrir sitt leyti, að
kauptúnin Súðavik og
Bolungavik yrðu tengd
Isafjarðarkaupstað með
alcvegi um Súðavikurlilið
og Öshlið á næstu árum.
★
Jakob Möller
verður sendiherra Is-
lands í Kaupmannahöfn.
1 seinasta blaði Skutuls var
frá því skýrt, að nokkurt
skæklatog væri um það bak
við tjöldin, hver verða skyldi
sendiherra Islands í Kaup-
mannaliöfn í stað JónsKrabbe,
sem nýlega hefir beðist lausn-
ar.
Nú mun það fullráðið, að
bnossið liljóti Jakob Möller,
og telja kunnugir, að embætt-
isveiting þessi eigi jafnframt
að verða læknisaðgerð á Vísis-
liðinu. En Jakob er einn
stærsti hluthafinn í félags-
skap þeim, er gefur ut dag-
blaðið Vísi. Má því ganga út
frá því vísu, að hér hafi
liægri böndin vel af því vit-
að, sem liin vinstri gjörði.
Hver stóratburðurinn hefir rek-
ið annan seinustu viku. Á fyrra
mánudag barst sú frétt út um
lieiminn,að vísindamönnum banda-
manna liefði tekizt að beizla atóm-
orkuna, og er það tvímælalaust tal-
in einhver stórkostlegasta uppfinn-
ing, sem gerð hefir verið. Hefir
ein atómsprengja svipað sprengi-
magn og 20 þúsund tonn af dýna-
míti. Tveimur slíkum sprengjum
hefir nú verið varpað yfir stór-
borgirnar Hiroshima og Nagasaki
og eru þær að kaila allar í rústum.
Virtist strax auðsætt, þegar þetta
ægilegasta morðtæki allra tíma
hafði verið reynt, að fyrir Japan
lægi ekkert annað en bráð uppgjöf
Björgunarskúlumálið hefir frá
öndverðu verið eitt helzta áliuga-
mál slysavarnasveitanna hér vestra.
Hafa margar sveitir unnið þar mik-
ið og gott starf, en mestur kraftur
hefir veriö í starfi kvennadeildanná
síðan þær voru stofnaðar, og eng-
in sveil leggur fram lilutfallslega
jafn stóran skerf til björgunarskút-
unnár sem kvennadeild Slysavarna-
félagsins á Isafirði.
1930 liéldu slysavarnasveitirnar
liér vestra fyrsta sameiginlegan
fulltrúafund um björgunarskútu-
málið. Sá fundur þokaði engu um
beinar framkvæmdir í málínu, en
liann vakti og festi sameiginleg
átök til fjársöfnunar, og ýmsir ein-
staklingar létu inikið fé, á mæli-
kvarða þeirra tíma, til björgunar-
skútusjóðs. Má þar fyrst og fremst
nefna frú Maríu Júlíu Gísladóttur
og síðar mann hennar, Guðm. Br.
Guðmundsson, sem ánöfnuðu og
gáfu mestar eigur sínar til björgun-
arskútu Veslfii'ðinga.
1938 var lialdinn annar fulltrúa-
fundur uin björgunarskútumálið,
eða gereyðing með öllu.
Aðfaranótt 9. þessa mánaðar
sögðu Rússar svo Japönum strið á
hendur og liófu samstundis stór-
kostlega hraðsókn inn í Manchúríu.
Þann 11. ágúst komu svo stjórn-
ir Svía og Svisslendinga þeim boð-
skap á framfæri við stjórnir banda-
manna, að Japanir vildu gefast upp
með því skilyrði, að keisarinn yrði
áfram við óskert völd. — Svar
bandamanna varð það, að reyndar
mættu Japanir halda keisaranum,
ef hann undirgengist skilyrðislausa
hlýðni við yfirliershöfðingja þeirra.
Þetta virtist erfitt viðfangs fyrir
Japani, og var beðið í þrjá daga
eftir svari þeirra.
að forgöngu björgunarskútunefnd-
ar. Var þá talsverð von uin fram-
kvæmd málsins, þar sem eftirfar-
andi þingsályktunartillaga vúr sam-
þyklct á Alþingi 21. des. 1937:
„Alþingi ályktar að skora á ríkis-
stjórnina .að liefja þegar samninga
við slysavarnasveitirnar á Vest-
fjörðum um byggingu skips til
landbelgisgæzlu og björgunarstarf-
semi fyrir Vestfjörðum, og annan
undirbúning, svo að byggingu
skipsins verði lokið svo fljótt sem
auðið er“.
Fulltrúafundurinn var nær ein-
róma þeirrar skoðunar, að sameina
bæri björgunarstörfin og landhelg-
isgæzlu og taldi æskilegt, að sam-
starf gæti hafist sem fyrst milli
slysavarnasveitanna og ríkisstjórn-
ar á þeim grundvelli sem felst í
þingsályktuninni.
Fulltrúafundurinn samþykkti svo-
fellda ályktun urn framkvæmd
málsins:
„Fundurinn telur að þessi atriði
Framh. á bls. 152,
Smátt og stórt
Kjarnaorkusprengjan hefir sett
liugsanir alls mannkynsins í hreyf-
fngu þessa seinustu viku. Eru menn
að gera sér í liugarlund, að þetta
ægilegasta morðvopn, sem nokkru
sinni hefir verið upp fundið, verði
til þess að opna augu mannkynsins
fyrir því, að aldrei framaú megi til
styrjaldar koma. Einnig eru menn
farnir að bollaleggja um fyrirhafn-
arlaust hugsjónalíf framtíðarinnar,
þar sem kjarnaorkan muni verða
látin annast allt brauðstrit mann-
kynsins.
Þrjú mj strandferSaskip hefir
ríkisstjórnin ákveðið að láta byggja
í Englandi. Verður eitt þeirra vand-
að farþegaskip á stærð við Esju, en
hin tvö verða smærri og aðallega
ætluð til vöruflutninga. Pálmi
Loftsson, forstjóri Skipaútgerðar
ríkisins er á förum til útlanda til
samninga um smíði þessara skipa.
Magnús Kjartansson stud. mag.,
sem tekinn var fastur um borð í
Esju, hefir nú verið látinn laus, og
reyndist hann alsaklaus eins og
þeir tveir, sem áður höfðu verið
látnir lausir. Eftir eru enn í haldi
Óla'fur Pétursson bókari og Hinrik
Guðmundsson verkfræðingur. —
Verður fastlega að krefjast þess, að
málum þeirra verði hraðað svo
sem frekast er kostur.
Brezki flotinn kvaddi Island
seinustu dagana í júlí. Hafði Wat-
son aðmíráll boð inni fyrir ríkis-
stjórn og nokkra gesti aðra hinn >
30. júlí. Hélt hann þar snjalla
kveðjuræðu til Islands, en Ölafur
Tliors forsætisráðherra svaraði.
Útldnsvextir bankanna hafa ver-
ið lækkaðir um ¥> % af almennum
víxlum og í¥z% af svonefnduin
framleiðsluvíxlum. Þetta er spor í
rétta átt, en mörgum mundi þó
finnast svo sem stærra hefði inátt
stíga.
Pierr'e Laval, — quislingnum
franska var vísað úr landi á Spáni
seinustu dagana í júlí. Var hann
svo tékinn til fanga í Austurríki og
kom lil Parísar 2. ágúst. Hefir land-
ráðamál þegar verið höfðað gegn
honum, og einnig hefir hann verið
kvaddur til vitnisburðar í máli
Petains marskálks.
Farj>egafhig til íslands liófu Svíar
9. þessa mánaðar, en hinsvegar
bíða þeir éftir því að allar Norður-
landaþjóðirnar geti komið tii sam-
starfs við þá um farþegaflug yfir "
Atlantsliafið.
FjórHiuigasamband Norólendinga
var stofnað á Akureyri 14. og 15.
júlí s. 1. Markmið þess er sam-
vinna bæjar- og sýslufélaga norð-
Framh. á bls. 153.
Björgunarskútumál Vestfrðinga.
Einhugur um lausn málsins. Smíði nýs björgunar-
og gæzluskips, eigi minna en 100 rúmlestir, verður
væntanlega liafið í haust. Skip þetta verður útbúið
öllum nýjustu björgunartækjum.